Spegillinn - 01.08.1951, Blaðsíða 17

BPEGILLINN
127
GENGIÐ A VIT MERKISKONU
Það sem af er sumrinu hefur verið mikill annatími hjá frú
Hallbjörgu Blindskers. Hún hefur þurft að fylgjast vel með
þróun íslenzkra menningarmála og landkynningar á erlend-
um vettvangi. Það hefur glatt hana ósegjanlega að í þessum
efnum hefur verið stöðugur stígandi, allt frá því að lágmark-
inu var náð í Rínarlöndum, sem nú er að fyrnast yfir. Sem
stendur er frúin þó heima, enda segir hún að alltaf sé bezt
að koma heim, og þar talar hún af reynslu, því í utanferðum
kemst Huseby aldrei í hálfkvisti við hana, þótt hann ætli nú
til Berlínar, ef leyfi fæst, og síðar til sjálfrar Aþenu, en þeir
sem fara oft utan koma oft heim og geta því úr flokki talað,
hvernig það sé. Það er fróðlegt og skemmtilegt að tala við
eða ganga á vit þess fólks, sem víða fer, því sjóndeildarhring-
urinn verður svo víður og kotungshátturinn verður að heims-
borgarabrag, sem er ólíkt betri. Og þess vegna fór ég til frú
Hallbjargar, til þess að geta miðlað lesendum blaðsins ein-
hverju af skoðunum hennar á málefnum nútímans. En þessi
frásögn verður ekki viðtal á hefðbundinn hátt, heldur fá-
skrúðugt inntak alls þess, sem mér auðnaðist að fræðast um.
Ekki þarf að taka það fram, að Hallbjörg les mikið og um
margvísleg efni. En þar sem hún umfram allt er svo listræn
les hún með athygli þau rit, er um þau efni fjalla, bæði Land-
vörn og Líf og list. Ekki telur hún þó réttmætt að setja
Rúmensku stúlkuna í sama flokk og Þorgeirsbola, eins og
Jónas vill, því úr þessu geti orðið ný stefna í íslenzkri list,
einhverskonar Þorgeirsbolismi, sem hlýtur að vera alger
andstæða hinnar eyfellsku stefnu í listþróun vorri, en hún er
nú ofarlega á baugi. En við þetta er erfitt að fást, þrátt fyrir
góðan vilja. Ekki er þó allt að marka, sem sagt er, eins og
ekki verður með öruggri vissu upplýst hvað Khatsjatúrían
hefur skrifað um dr. Pál, en þar verður hver að hafa það
fyrir sannleika, sem hann trúir. Þá eru íþróttamálin ofar-
lega í Hallbjörgu yfir sumartímann, þegar sekúndur og
sentímetrar eru aðalinntak fréttanna í blöðum og útvarpi.
Þar ber hún einnig fleiri en oss fyrir brjósti, svo mjög sem
það gladdi hana að lesa símskeytið um kúluvarpshéraðsmet-
ið í Haugasundi, hvorki meira né minna en 14,17 í metrum.
Og svo voru það þeir amerísku, er fóru héðan með 10 sigra
og 2 ósigra, en Hallbjörg fær ekki skilið, hvers vegna þeir
fóru með ósigrana með sér. En Hallbjörg lætur sig líka bók-
menntir miklu skipta og les líka Samvinnuna, því þar er
stundum sitt af hverju með afbrigðum gott.
Þegar komið er að dyrunum á Gróðamel 13 gefur að líta
Aftur sló Guðmundur Jónsson sér upp sem Rígólettó og sýndi
með því, að það er víðar hægt að syngja í óperum en í Kaup-
mannahöfn og London. Ævar ætlaði líka að syngja, en hefur
annaðhvort gleymt því eða haft grammófón á bak við, sem
bilaði, því að enginn heyrði í honum. Allir aðrir léku og
sungu eins og þeim væri borgað fyrir það. Þegar á uppgjörið
er litið má segja að starfshættir Þjóðleikhússins fyrsta árið
séu þó ívið betri en hjá Tóbakseinkasölu ríkisins.
skrautker beggja vegna, með hinum fegursta gróðri, en
hvorki blómin í Fegrunarfélagskerunum í Lækjargötunni né
kerin sjálf komast þar í samjöfnuð. Sýnir þetta, að ekkert
Fegrunarfélag, hversu fjölmennt sem það er, stendur Hall-
björgu á sporði í umgengnismenningu allri. Blómin eru
blönduð fylltri angan og er af þeim þessi ísúri sæti þefur,
sem ekki finnst af venjulegum blómum. Þegar inn í forsal-
inn kemur er þægilega hljótt, því hér er kyrrðin staðbundin.
Hingað berast engar rokur í síbylju utan úr áttleysunni, þótt
stormasamt sé úti og hrikti í venjulegum húsum í grennd-
inni. Svo vel er frá öllu gengið. Maður finnur það strax, að
í þessu húsi ríkir eitthvert óskiljanlegt dulræði, sem þó sam-
lagast hámenningu sannra heimsborgara.
Og þá er ég kominn að þeim þætti, sem venjule'ga er tekinn
fyrst, nefnilega byrjuninni. Þegar maður hefur áttað sig á
öllu í forsalnum drepur maður hljóðlega á dyr, þar sem frú-
in situr fyrir innan og það ekki í neinni smákytru. Þegar inn
kemur virðir maður hana fyrir sér og getur ekki gert sér í
hugarlund, að þessi kona hafi einu sinni verið umkomulaus
og eiginlega utan við menningarstraumana, sem þó voru líka
fremur umkomulausir í hennar ungdómstíð. En upplagið var
gott og Hálfdán var ótrúlega heppinn með öll sín fjáröfl-
unarplön. Það flökrar því að manni, að kannske sé það nú
eiginlega hann, sem sé hinn virkilegi menningarfrömuður,
og ef maður leggur við eyru þarna inni, þá getur maður heyrt
þiðmjúkan kliðinn frá honum úr næstu stofu, þar sem hann
hefur fengið sér lúr í stólnum, þreyttur eftir að afla þess,
sem er afl þeirra hluta, sem gera skal. En maðurinn er ekki
alltaf einn og gott er það, vegna menningarinnar.
Svo rennur það upp fyrir manni, að hakan á frúnni er eins
og stef í sögusinfóníu, eða eins og hægt væri að hugsa sér
það, því ég efast stórlega um, að í slíkri sinfóníu sé nokkurt
stef svona upp á gamla móðinn, heldur koma tónarnir, ef
tóna skyldi kalla, eins og rokur í síbylju, þetta þrjár.eða fjór-
ar rokur í hverri, hvort sem það stafar frá listrænni arfleifð
vorri eða nýsköpun, sem runnin er upp úr eðli tónskáldsins,
en þar sem þetta er í sjálfu sér mikið rannsóknarefni, þá fer
ég ekki lengra út í það. En hitt er staðreynd, að inn um glugg-
ann kemur stór geisli, eins og vera ber í slíku húsi. Þegar
Hallbjörg var umkomulaus kom bara einn og einn smágeisli
inn um gluggann hennar, — þeir voru raunar prúðir og hátt-
vísir, þótt smáir væru, en þeir áttu fvrir sér að stækka, ef
þetta eru þá sömu geislarnir. En svo býður maður frúnni
einn góðan og segir svona rétt til að hef ja samtalið, með ein-
hverri almennri athugasemd:
— Mér sýnist sólin alltaf vera að stækka hérna á Gróða-
melnum.
Hallbjörg brosir dulræðu brosi, næstum því eins og Mona
Lisa, sem frægt er orðið. — Já, finnst yður ekki. Mér hefur
fundizt þetta líka, en ekki viljað hafa orð á því fyrr en ein-
hver gáfaður rithöfundur eða blaðamaður kvæði upp úr með
það. Mér finnst því rétt að við fáum okkur einn lítinn í til-
efni dagsins.