Stúdentablaðið - 17.06.1944, Blaðsíða 7

Jón Hj. Sigurðsson rektor:
Nokkur orð um
Háskóla lslands
Háskóli íslands tók til starfa haustið 1911.
Stjórn Islands hafði áður stofnað prestaskóla
1847; Alþingi ákvað að stofnsetja læknaskóla
1876 og lagaskóla 1908. Fátæk þjóð og spar-
samt Alþingi tók ákvörðun um rekstur þess-
ara skóla, vegna þess, að henni var brýn
nauðsyn að fá hæfilegan fjölda þessara em-
bættismanna; nám íslenzkra stúdenta á er-
lendum háskólum varð of langt og of dýrt,
miðað við lág laun, sem í boði voru, að nám-
inu loknu; einnig heltust margir námsmenn
úr lest vegna óreglu og fátæktar. Þegar kröf-
ur um ný héraðslæknisembætti jukust stöð-
ugt ár frá ári, varð að gjöra læknakennsluna
innlenda. Nám þetta tók sex til sjö ár við
Hafnarháskóla. Á árunum 1647—1942 koma
aðeins 93 læknar með fullnaðarprófi frá þeim
skóla, en alls hafa á Islandi verið 377 lækn-
ar á þessu tímabili.*)
Við útlenda háskóla var enga kennslu að
fá í íslenzkum lögum og réttarfari, og ýtti
þetta vafalaust undir stofnun lagaskólans.
Háskóli Islands var því í byrjun fyrst og
fremst embættismannaskóli með fínu, hátíð-
legu nafni, munurinn á þessum eidri embætta-
skólum og samsvarandi deildum háskólans
næsta lítill, og það því fremur sem kennara-
liðið mátti heita óbreytt.
Húsnæði það, sem skólanum var fengið,
var mjög þröngt og óhæfilegt, ekkert hugsað
fyrir plássi fyrir verklega kennslu og engin
áhöld til hennar voru fyrir hendi eða keypt.
Háskóli Islands var því í fyrstu gerólíkur slik-
um stofnunum erlendis; þar eru margir há-
skólar ævagamlar stofnanir með merkilegum
þroska og sögu.
Þrátt fyrir þessa vankanta, unnu þó margir
af kennurum háskólans að sjálfstæðum rann-
sóknum, og eftir ýmsa þeirra liggja sóma-
samleg og lofsverð ritverk; má þar nefna rit
eftir Jón Helgason, Björn M. Ólsen, Sigurð
Nordal, Ágúst H. Bjarnason, Einar Arnórs-
son, Ólaf Lárusson og Guðmund Hannesson.
En stofnun háskólans 1911 var ekki ein-
göngu fólgin í samskeytingu þessara emb-
ættaskóla, heldur var strax grundvölluð ný
deild: heimspekideild. Skyldi þar, auk for-
spjallsvísinda, kennd og rannsökuð málfræði,
bókmenntir og saga Islands. Þetta bætti mjög
mikið úr skák, hér var nægilegt verkefni og
aðstæður til vísindarannsókna á þjóðlegum
fræðum. Tveir prófessorar og einn dósent
voru skipaðir í deildina.
Háskólinn tók litlum sem engum breyting-
um árin 1911—1940, er hann flytur í nýtt
stórhýsi suður á Melum. Á kennaraliðinu er
aðalbreytingin, að dósentsembætti er bætt
við í læknadeildinni árið 1917 og sett á stofn
rannsóknarstofa og verkleg kennsla í sýkla-
#) Læknar á tslandi § 317—326.
STÚDENTABLAÐ
ö