Stúdentablaðið - 17.06.1944, Blaðsíða 23

gangi á undan og leiði þá til frelsis og far-
sældar? — Þá megið þér að vísu lengi bíða,
bræður góðir! Því svo er langt frá, að þeir
sé líklegir til að gerast oddvitar, að þeir fara
varla í flokk yðvarn, nema neyðin þrýsti að
þeim, það leiðir af stöðu þeirra og hugsunar-
hætti, um það mætti reynslan hafa sannfært
oss nógsamlega. . . Menn ættu ekki að skilja,
fyrr en það heit væri handfest allra á milli,
að hver í sinni sveit geri það honum er unnt
til að kveikja þjóðlífið í héruðum, efla sam-
heldi, framkvæmdir og dugnað, og enginn
gangi úr þeim félagsskap upp frá þessu, með-
an hann endist til, fyrr en vér höfum með
góðu og löglegu móti öðlazt fullkomin þjóð-
réttindi og þjóðfrelsi í sambandi við Dan-
mörku.
Islendingar! Ef þér sitjið nú af yður þetta
tækifæri, það bezta færi, sem fram hefur boð-
izt um mörg hundruð ár til að ná frelsi og
þjóðréttindum, þá er hætt við, að slíkt komi
ekki oftar, og þá lifir sú smánarminning
þeirrar kynslóðar, sem nú er uppi, að fyrir
dáðleysi hennar og ósamheldi hafi Island
enga viðreisn fengið, því þeir hafi beðið sjálf-
ir um að leggja á sig ánauðarokið.
Ný félagsrit IX, 1849.
Alþýða þarf alþingi meir en
höíðingjar
. . Þó þar væru engir nema hinir svoköll-
uðu höfðingjar, þó þeir töluðu þar um ekkert
annað en aðferð þá, sem þeir ættu að hafa
til að gera gagn sjálfra sín sem mest, þó þeim
þætti ekkert sitt gagn annað en sjúga merg
og blóð úr alþýðu og auka í öllu veldi sitt
bæði andlegt og líkamlegt, — þá væri samt
víst, að alþing kæmi allri alþýðu við og hverj-
um einum hennar, þegar að er gáð, og það
væri bein skylda hvers, sem gæti, að taka
svari alþýðunnar og framfylgja rétti hennar
með alefli, en hitt sýndi hina mestu ráðleysu
og doðaskap að láta kúga sig aðgerðalausan
og leggja sig i bönd með rangindum, þó höfð-
ingjarnir væru svo skammsýnir, að þeir vildu
gera það, hvað alls ekki er svo sérlega hætt
STÚDENTABLAÐ
við á íslandi að svo komnu. En nú er alþing
engan veginn sett höfðingjunum í vil, heldur
fyrst og fremst alþýðu til að gefa henni tæki-
færi til að láta þá menn, sem hún helzt vildi
kjósa, tala máli sínu og bera fram þarfir sín-
ar. Höfðingjar og embættismenn þurfa ekki
alþing í þeim skilningi, því þeir standa ofar
í röð stéttanna og geta borið fram mál sín og
vandkvæði sjálfir, en alþýða þarf þess með,
því hún getur alls ekki borið fram sinar óskir
og vandkvæði, nema það gangi í gegnum
hendur embættismannanna. . .
En þegar . . Islendingar hafa sjálfir látið
fulltrúa sína á alþingi segja hátíðlega með
upplyftum höndum, að þeir vilji vera þrælar
og ekki frjálsir menn, þá játa ég, að alþing
komi þeim ekki við, en fyri'i ekki.
Jón Sigurðsson, Ný félr. II, 1842.
Eru Islendingar tilbúnir að taka
við sjálfstœði?
. . valt er fyrir Island að vænta hjálpar af
Danmöi’ku, ef ófrið ber að höndum við þá,
sem geta gert Islandi nokkui't mein, en ekki
er sagt, að það verði afskammtað, þó viljinn
væri til, að Danmörk verði með þeim, sem
Islandi geta orðið hættulegastir. En þegar
þannig stendur á, þá er enginn annar kostur
en hugsa fyi'ir sjálfum oss og smám saman
koma ár voi’ri svo fyrir borð, að vér getum
hi’undið af oss nokkru, ef á lægi, því ekki er
land voi't auðsótt, ef dugur og samheldi er
í landsmönnum til varnar . .
Ef nú svo mætti til takast, annaðhvox’t að
stjórnarbi’eyting yrði í Danmörku eður að
slíkur ófi'iður kæmi, að Danmörk yrði ofur-
liði boi’in og gæti ekki lið veitt oss eða jafn-
vel yrði að skilja landið við sig eins og Noreg,
hvoi't mundi þá vera tilkippilegra að hafa
nokkui’n stjói’nax’vísi í landinu sjálfu eður
eigi? Ég vona flestir muni óska, að þá yrði
nokkur staður í landsmönnum. En hversu má
ætlast til þess, þegar engin eining er og ekk-
ei't almennt stjórnai’band, hver höndin er upp
á móti annan’i og þeir inir hi'æddustu ráða
mestu, eins og jafnan er vant?
Jón Sigurðsson, Ný félr. I, 1841.
21