Stúdentablaðið - 17.06.1944, Blaðsíða 41

að hef jast um og eftir aldamótin 1800, var fá-
tækt og umkomuleysi þjóðarinnar svo átakan-
legt að við landauðn lá. Verklegar fram-
kvæmdir voru henni með öllu framandi. Land-
ið mátti kallast óvegað og óbrúað sem á
landnámsöld. Það hafði blásið upp og þorrið
að frjóefnum. Húsagerð öll var með forn-
aldarsniði. Ekkert varanlegt byggingarefni
var fáanlegt, svo að bæirnir hurfu jafnóðum
í jörðina með hverri kynslóð er byggði þá, og
á undan henni. Þetta umkomuleysi þjóðar-
innar var um leið umkomuleysi bændastétt-
arinnar. Hennar beið það hlutverk að byggja
allt frá grunni, á sama hátt og þeirra er sneru
sér að hinum nýju starfsgreinum þjóðfélags-
ins. Munurinn var aðeins sá, að þar sem hin-
ar nýju starfsstéttir eins og útgerðar og sjó-
mannastéttin gátu þegar tileinkað sér þá
tækni í sinni grein, er sem bezt hafði reynzt
með öðrum þjóðum og beitt henni viðstöðu-
laust með góðum árangri á fiskimiðin — ein-
hver auðugustu fiskimið heimsins, þá urðu
bændurnir að byrja á því að umskapa landið,
rækta það og slétta, áður en unnt væri að
beita hinum vinnusparandi tækjum til gagns
við framleiðslu þeirra.
Hin nýja sókn hafin.
Samfara frelsisbaráttu þjóðarinnar á 19.
öldinni og þó einkum eftir þá sigra er hún
smám saman vann í sjálfstæðismálunum,
hefst viðleitni hennar til margvíslegra umbóta
í verklegum efnum, einnig innan landbúnað-
arins. Þessi viðleitni kemur fram í nýjum fé-
lagssamtökum meðal bænda svo og stofnun
bændaskóla.
Árið 1837 er Búnaðarfélag Suðuramtsins
stofnað, en það var undanfari Búnaðarfélags
Islands, sem er stofnað upp úr því árið 1889.
Fyrsta hreppabúnaðarfélagið var stofnað
1842 og bættust fljótlega önnur við smátt og
smátt á næstu árum og er aukningin örust
þjóðhátíðarárið 1874 og upp úr því. Fyrsti
ráðunautur Búnaðarfélags Suðuramtsins er
ráðinn 1873 Sveinn Sveinsson síðar skólastjóri
á Hvanneyri. Á árunum 1880—1889 eru stofn-
aðir 4 búnaðarskólar, í Ólafsdal, á Hólum, á
STÚDENTABLAÐ
Torfa í uppblásnu landi
Eiðum og Hvanneyri. Fyrsta kaupfélagið
stofna bændur (Kaupfélag Þingeyinga) árið
1882, og bættust brátt fleiri við. Ber öll þessi
starfsemi vott um vaxandi framfarahug, og
bar mikinn árangur til hagsbóta fyrir land-
búnaðinn. Aðal viðfangsefni Búnaðarfélag-
anna var jarðræktin, sem einkum beindist að
túnasléttun og túngirðingum. Eftir að Alþingi
fékk fjárveitingavald tók það að styðja rækt-
unina og búnaðarfélagsskapinn. Fyrsta árið
nam þessi upphæð kr. 2400,00, er fór ört vax-
andi eftir því sem fjárráð þess jukust. Eflist
nú búnaðarfélagsskapurinn ár frá ári, einkum
eftir að kemur fram yfir aldamótin 1900, og
eykur verkefni sín. Fyrsta sauðfjárræktar-
félagið er stofnað 1897, fyrsta nautgripa-
ræktarfélagið 1903 og fyrsta hrossaræktar-
félagið 1904. Á sama tíma fjölgar mjög
hreppabúnaðarfélögunum og öll félagsstarf-
semi færist í fastara skipulag. Sérstakt Bún-
aðarþing er sett á laggirnar, og hin einstöku
félög mynda Búnaðarsambönd innan hérað-
anna, er síðan senda fulltrúa á Búnaðarþing-
ið, er ráðstafar málum félagsheildarinnar og
kýs því stjórn. Ráðunautum félagsins fjölgar
og tilraunastarfsemi er hafin í jarðrækt og
garðrækt. Samhliða þessu f jölgar svo búf jár-
ræktarfélögunum, og árið 1931 beitir Búnað-
arþing sér fyrir setningu búf járræktarlaga, er
39