Stúdentablaðið - 17.06.1944, Blaðsíða 42

fella starfsemi þessa í fastan farveg. Þá er og
almenn búnaoarfræðsla aukin og bændaskól-
arnir efldir.
I kjölfar þessara félagslegu framfara fylgja
svo margvíslegar verklegar umbætur á ýms-
um sviðum.
Stórtækustu framförum í jarðræktinni
valda þó jarðræktarlögin er sett voru fyrir
forgöngu Búnaðarfélags Islands og samþykkt
á Alþingi 1923. Með þeim er stóraukinn stuðn-
ingur ríkisins við ræktun landsins, og um leið
viðurkennt af löggjafarvaldinu, að alþjóð beri
að styðja slík landnemastörf sem frumrækt-
un landsins er. Lög þessi hafa síðar verið
endurskoðuð og nokkrum sinnum umbætt og
meðal annars bætt í þau kafla um verkfæra-
kaupasjóð, en með honum var bændum veitt-
ur stuðningur til að eignast nýtízku vinnu-
vélar við jarðyrkju og fleiri bústörf. Þá voru
og gerðar sérstakar ráðstafanir af hálfu ríkis-
ins til að greiða fyrir innflutningi og notkun
tilbúins áburðar til eflingar ræktuninni.
Húsagerð í sveitum tók einnig að þokast
áfram á sama tíma. Eins og fyrr er drepið á,
átti íslenzka þjóðin mjög fáar varanlegar
byggingar um síðustu aldamót. Flestir sveita-
bæir voru byggðir af grjóti og torfi og fjöldi
þeirra á fallanda fæti. Timburhús voru þá
komin á stöku stað til sveita, en fyrsta stein-
steypuhúsið var byggt í Sveinatungu í Mýra-
sýslu árið 1895. Gripahús voru á sama hátt
mjög hrörleg og hlöður óvíða yfir heyin. Upp
úr aldamótunum 1900 fara bændur að leggja
sig fram um að koma upp varanlegum húsum
og vistlegri en áður tíðkuðust. Eru byggð all-
mörg timburhús í sveitum fyrstu áratugi ald-
arinnar, jafnframt voru þá víða reist gripa-
hús og hlöður varin járni. Steinbyggingar
eru ekki hafnar í sveitum að neinu ráði fyrr
en á öðrum tug aldarinnar.
Það sem einkum stóð byggingum, sem og
öðrum almennum umbótum, fyrir þrifum
lengi vel, var í fyrsta lagi vegleysi og að-
drátta-örðugleikar, og í annan stað hitt, að
lánstofnanir landsins voru meir sniðnar við
þarfir útvegs og verzlunar en landbúnaðarins.
Smám saman er þessum hindrunum þokað úr
vegi. Samgöngur stórbatna þegar á fyrstu
tveim tugum aldarinnar fyrir aukna vegagerð
og brúa, og með stofnun Ræktunai’sjóðs hins
nýja og Byggingar- og landnámssjóðs og svo
stofnun Búnaðarbankans á árunum 1927—
1930, var mjög bætt úr brýnustu lánaþörf
landbúnaðarins. Veittu stofnanir þessar lán til
langs tíma en vöxtum var mjög í hóf stillt —
eins og allsstaðar tíðkast um landbúnaðarlán.
Árið 1937 er samþykkt á Alþingi löggjöf
um nýbýli og samvinnubyggðir, þar sem
veittur er stóraukinn stuðningur af hálfu rík-
isins þeim til handa, er reisa ný sveitabýli frá
grunni.
Árið 1936 eru svo sett lög um endurbygg-
ingarstyrki á sveitabýlum, þar sem fátækum
bændum er veittur nokkur beinn stuðningur
við byggingu íbúðarhúsa svipað því er ríkið
áður hafði komið á í sambandi við byggingu
verkamannabústaða.
Verkun öll á framleiðsluvörum landbúnað-
arins mátti teljast mjög frumstæð allt fram
yfir síðustu aldamót. Smjörverkun þekktist
ekki nema á hinum einstöku heimilum og ekki
önnur verkun á kjöti en söltun.
Fyrsta rjómabúið var svo stofnað alda-
mótaárið og fjölgaði þeim töluvert á næstu
árum, og var þá allmikið af smjöri flutt til
Bretlands og seldist við góðu verði. Á styrj-
STÚDENTABLAÐ