Stúdentablaðið - 01.12.1944, Blaðsíða 17

STÚDENTABLAÐ
11
hvað þeir vilja, er björninn hvergi nærri nnn-
inn. Það er líkt farið um þá og skipbrotsmann
á eyðieyju, sem vill komast til mannabústaða,
en íhugar til þess engin ráð. Menn verða einnig
að hafa nokkra hugmynd um, hvernig þeim
markmiðum skuli náð, sem í upphafi eru sett.
Almennt liafa menn verið skeytingarlausari
mn þessi mál en skiljanlegt er. Við hljótum
að mynda okkur einhverja skoðun í þessum
efnum, ella erum við í raun og veru að afsala
okkur réttindum til þess að ráða cinhverju um
okkar eigið líf, um líf niðja okkar og tilveru
þjóðar þeirrar, er við teljumst til. Og sí/.t sæti
það á stúdentum, sem eru taldir til mennta-
manna hverrar þjóðar, að skeyta ekkert um
réttindi þessi eða afsala sér þeim algerlega. Þeir
ættu að mörgu leyti að hafa getuna mesta til
þess að mynda sér ákveðna skoðún, þar sem
leggja þarf til grundvallar allt í senn reynslu
þá, sem sagan lætur í té, ýmis hagfræðileg at-
riði og loks raunsæjan skilning á mannlegu
eðli.
Það má að ýmsu leyti líkja þeim, scm eru að
mynda sér skoðun, við ferðalang á krossgötum.
Hann sér vegina stefna í margar átlir, og nú á
hann að velja, hvern þcirra fara skal, hver
þeirra er stytztur, hver tryggastur og síðast en
ekki sí/.t hvaða áfangastaður cr girnilcgastur.
í því elni, sein hér um ræðir, hefur aðallcga
verið bent á þrjár leiðir.
#
Stuðningsmenn þeirrar stefnu, sem fyrst skal
vikið að, vilja láta allt hjakka í sama larinu,
vilja láta allt reka ,i reiðanum, og vilja cngar
umbætur gera. Slík leið cr æskumönnum lítt
að skapi, enda munu fæstir halda því Iram, að
hinum I jóru atriðum frelsisins verði lullnægt ;i
þennan hátt.
*
Ogþá cr komið að annarri leiðinni, sem lýsa
má í stutlu máli á þann hátt, að leggja skal
skipulag það, sem við búum við, í rústir —
annað hvort með lýðræðislegum aðferðum eða
byltingu — og síðan skal sócialisma verða
komið á. Hvorttveggja er nú hér um að ræða,
að leið þessi er, eins og raunar er talað um leið-
ina til Paradísar, grýtt, þyrnum stráð og þvf
torsótt yfirferðar, og svo hitt, sem öllu meira
máli skiptir, að endastöðin er engin Paradís.
Eða hvort vilja menn lifa í því landi, þar
sem þeir eru alveg og eingöngu háðir náð eins
vinnuveitenda um atvinnu, þar sem aðeins
einn flokkur er leyfður (flokkur vinnuveitand-
ans), þar sem ekkert fæst prentað ne'ma það,
sem flokkur þessi og stjórnin vill láta prenta
og jiar sem allir Iringframbjóðendur verða að
vera viðurkenndir af ríkjandi stjórn (þ. e.
vinnuveitandanum)?
Hitt'er svo annað mál, bæði satt og rétt, að
hægt er að skapa öllum mönnum atvinnu.
Þetta hefur bæði verið gert í Sovét-Rússlandi
og Na/i-Þýzkalandi. En sá galli er á gjöf Njarð-
ar, að lýðræði er í hvorugu landinu, og þess
vegna cr það sama að ganga undir slíkt skipu-
lag og gel’a mismunandi samvizkusömum
mönnum tækifæri að’ fara með sig scm væru
menn peð á taflborði eða skynlausar skrúfur
í verkfærakassa.
*
Eylgismenn þriðju leiðarinnar hafa hins veg-
ar svo mikla trú á þjóðfélagsvísindum nútím-
ans, að' þeir álíta, að' hægt sé að fullnægja öll-
um fjórum atriðum frelsisins í senn, og telja
jjví enga nauð'syn á því að' afsala sér öllum öðr-
um réttindum til þess að öðlast „slíkt" öryggi
gegn skorti, sem socialistar boð'a og nokkuð
er lýst að Iraman.
Það skipulag, sem við búum mV við, skai
haldast í öllum aðalatriðum. Skortinum á að
útrýma með víð'tækum almannalryggingum
og Irjálsri samvinnu þjóð'a á milli á sviði
fjárhags- og viðskiptamála. En taki/t þann-
ig að' ÚLrýma skortinum er þar með einn-
ig tryggt hið fullkomnasta lýð'frelsi, trú-
og t jáningarfrelsi, sem nokkurn tímann
hefur jiekkzt, þar sem grundvellinum fyr-
ir skoðana- og atvinnukúgun væri algcr-
lega burtu kippt. Með þessu væri þrem af
fjórum atriðum frelsisins fullnægt, en hið
fjórða, öryggi gegn ótla, á að treysta með sam-
vinnu og samtökum allra lýðræðisafla í heim-
inum.