Stúdentablaðið - 28.04.1959, Blaðsíða 4

4
Jfþaka
Fyrir rúmri öld var á ferð i
Reykjavík Englendingurinn
Charles Kelsall. Ferðir útlend-
inga hingað voru þá ekki svo
tíðar sem í dag, en samt er lítil
ástæða til að ætla, að ferð Kel-
sallsværi okkur enn minnisstæð,
ef þeir atburðir hefðu ekki
gerzt, sem nú skulu raktir.
Kelsall kom á ferð sinni í
heimsókn í Lærða skólann og
sá, hve illa var búið að bóka-
safni skólans, en það var þá
geymt á háalofti skólaliússins.
Þótti lionum sjónin ljót og á-
kvað að gefa Lærða skólanum
hús undir bókasafn sitt. Eftir
málavafstur í nokkur ár og
bréfaskrif milli utanríkisráðu-
neyta Dana og Englendinga
liófst smíð hússins loks árið
1866. Þremur árum síðar var
verkinu lokið og safnið flutt í
hina nýju bókhlöðu, sem Bók-
hlöðustígur er síðan við kennd-
ur.
Þarna fengu inni þrjú bóka-
söfn, fyrst skólabókasafnið og
bókasafn Prestaskólans, og hafa
þau nú bæði verið flutt þaðan,
á ólíkan hátt þó. Bækur Presta-
skólans munu flestar hafa ver-
ið afhentar Háskólanum, en
bækur skólabókasafnsins voru í
sumar leið fluttar á brott, að
vísu skamman spöl, yfir þvert
menntaskólaportið — í kjallara
leikfimishússins.
Þriðja bókasafnið, sem hús-
næði fékk í bókhlöðunni, liefur
ekki enn verið borið út. Það er
Iþaka, bókasafn nemenda.
Bókasafn nemenda er afar
gamalt. Vitað er, að lestrarfé-
~S>túdental(a(í
áttrœl
lag skólapilta hefur verið til allt
frá því skólinn var fluttur frá
Bessastöðum til Reykjavíkur. Á
árunum fyrir 1880 hrörnaði fé-
lagsskapnum svo mjög, að
mörgum þótti til vansæmdar
horfa. Kom þá til bandaríski
prófessorinn Willard Fiske,auð-
ugur bókamaður. Fyrir lians
atbeina var árið 1880 stofnað
nýtt Iestrarfélag skólapilta, er
hlaut nafnið Iþaka. Styrkti pró-
fessor Fislce það með bókagjöf-
um meðan honum entist aldur.
Iþaka fékk til afnota tvö her-
bergi í suðvesturhorni bókhlöð-
unnar. Um skeið hafði safnið
einnig lestrarstofu í húsinu, en
hún var af tekin árið 1929, er
bókageymslu skólasafnsins var
tldeneclilt iSiöndal itad.
jur
breytt í lestrarsal fyrir nemend-
ur. Þá var notkun skólabóka-
safnsins orðin mjög lítil, enda
lítið haldið við í seinni tíð, og
eftir breytinguna, sem nú var
gerð, má fullvrða, að notkun
safnsins sé úr sögunni. En Iþaka
hélt áfram að þrífast, og dafn-
aði æ betur þrátt fyrir illa að-
búð. Bjó hún við sín tvö her-
bergi þar til nýlega, er bókhlöð-
unni var fengið nýtt hlutverk.
Svo sem nú er rakið, er Iþaka
ein eftir þeirra bókasafna, er
bókldaða Kelsalls hýsti. Furðu-
leg örlagaglettni er það, að hin
söfnin bæði skuli nú horfin á
braut, annað til háskólans, þar
sem það er kjarni guðfræðirita,
hitt, sem forðum var á háalofti
hins virðulega skólaliúss, nið-
ur í kjallara eins leikfimis-
húss — og það einmitt safnið,
sem bjarga skyldi.
Iþaka er ein eftir. Á næsta
ári verður hún áttræð. Svo mik-
ið hefur að lienni kveðið, að
bókhlaðan dró nafn af henni
og heitir Iþaka í munni skóla-
pilta. Raunar hafa stundum
leynzt þeir nemendur í skólan-
um, sem ekki vissu betur en
Iþaka væri „bara hús“. En jafn-
an hafa þeir horfið i fjölda
hinna, sem betur vissu. Nú er
annað uppi.
I september 1958 gerði svo-
nefnd „Félagsheimilisnefnd“
samning við rektor Mcnnlaskól-
ans í Reykjavík, sem birtur er
i 1. tbl. 34. árg. Skólablaðsins.
Þar segir frá „Félagsheimilinu
Iþöku“, svo að nú lieita tvö fé-
lög nemenda Menntaskólans í
Reykjavík sama nafni. Lýsir það
vel anda þeim, sem nú ríkir í