Stúdentablaðið - 01.12.1959, Blaðsíða 10

10
STUDENTABLAÐ
árunum eftir styrjaldirnar kom fljótt í ljós, að
eyðing fiskistofnanna vofði yfir og um leið
efnahagslegt hrun fyrir þjóðina, ef ekki yrði
komið í veg fyrir ofveiði erlendra togara. Is-
lendingar reyndu að fá bætt úr þessu með
þátttöku í alþjóðlegu samstarfi, sem miðaði að
verndun fiskistofnanna, en því miður bar sú
viðleitni lítinn árangur. Má t. d. geta þess í
þessu sambandi, að á árinu 1949 neituðu Bretar
þátttöku í ráðstefnu um friðun Faxaflóa, enda
þótt Alþjóðahafrannsóknaráðið hefði áður
samþykkt að mæla með því að Faxaflói yrði
friðaður, og varð það til þess að ráðstefnan
fór út um þúfur. Var því sýnilegt, að Islend-
ingum var nauðugur sá einn kostur að hefjast
handa á eigin spýtur til að firra vandræðum.
Með setningu laganna um vísindalega vernd-
un fiskimiða landgrunnsins á árinu 1948 er
sjávarútvegsmálaráðuneytinu heimilað að
ákvarða takmörk verndarsvæða við strendur
landsins innan endimarka landgrunnsins og
setja nauðsynlegar reglur til verndar fiskimið-
unum á þessum svæðum. Það er alkunnugt, að
á landgrunni íslands er að finna mjög auðug
fiskimið, enda eru þar hinar þýðingarmestu
hrygningar- og uppeldisstöðvar fiska. Sam-
kvæmt heimild landgrunnslaganna var síðan
gefin út reglugerðin frá 19. marz 1952, sem
ákveður fiskveiðitakmörk Islands 4 sjómílur frá
grunnlínum, sem dregnar eru beint yfir flóa
og firði, og nú síðast reglugerðin frá 30. júní
1958 um 12 mílna fiskveiðilandhelgi, en innan
hennar eru bannaðar fiskveiðar útlendinga, auk
botnvörpu- og dragnótaveiða Islendinga að
verulegu leyti, sbr. einnig reglugerð 29. ágúst
1958.
Frá setningu landgrunnslaganna hefur mark-
visst verið unnið að því af hálfu íslenzkra
stjórnvalda að afla viðurkenningar á alþjóða-
vettvangi fyrir rétti Islendinga til fiskveiða á
sem rýmstum grundvelli innan landgrunnsins.
Á allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna fyrir 10
árum var rætt um verkefni alþjóðalaganefndar-
innar, sem nýlega hafði verið komið á fót, en
hlutverk hennar skyldi vera að rannsaka reglur
alþjóðaréttar á ýmsum sviðum, m. a. varðandi
úthafið. Sendinefnd íslands á allsherjarþinginu
flutti þá tillögu um að nefndinni skyldi, jafn-
framt því sem hún rannsakaði reglur um út-
hafið, falið að rannsaka reglur um hafsvæði út
írá ströndum ríkja (landhelgi og fiskveiðilög-
sögu). Fékkst þessi tillaga íslenzku sendinefnd-
arinnar samþykkt, þrátt fyrir harða mótspyrnu
margra ríkja. Á allsherjarþinginu 1956 lagði
alþjóðalaganefndin fram tillögur sínar í þessum
efnum. Af hálfu Islands hafði vandlega verið
fylgzt með starfi nefndarinnar og umræðum á
allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna þessi árin
og sérstök áherzla lögð á það sjónarmið, að sér-
hverju ríki væri heimilt að alþjóðarétti að
ákveða víðáttu lögsögu sinnar yfir fiskveiðum
undan ströndum með tilliti til staðhátta og efna-
hagsástæðna. Hefur verið gerð rækileg grein
fyrir hagsmunum Islendinga í þessum efnum og
sjónarmið þeirra skýrð á alþjóðavettvangi, enda
hafa aðstæður Islands mætt vaxandi skilningi
á undanförnum árum. Það voru Islendingum
vonbrigði, að allsherjarþingið 1956, sem fjall-
aði um tillögur alþjóðalaganefndarinnar, skyldi
ekki sjálft gera þessu máli skil en ákveða í þess
stað, gegn atkvæði íslands eins, að láta sérstaka
alþjóðaráðstefnu fjalla um málið.
III.
Þótt Islendingar hefðu heldur kosið að alls-
herjarþing Sameinuðu þjóðanna tæki sjálft
ákvörðun um hvaða alþjóðareglur skyldu gilda
á höfum úti og um víðáttu landhelgi og fisk-
veiðilögsögu einstakra ríkja, töldu þeir engu að
síður rétt, úr því sem komið var, að taka virk-
an þátt í störfum alþjóðaráðstefnunnar, sem
hófst í Genf í febrúarmánuði 1958. Sá möguleiki
var fyrir hendi, að ráðstefnan gæti náð sam-
komulagi um að setja alþjóðareglur um þessi
mál. Væri rétt að sjá til enn um sinn, hvort nú
tækist loksins að leiða þessi mál til lykta á al-
þjóðavettvangi, áður en Islendingar neyddust
til að taka sjálfir málið í sínar hendur.
Hafréttarráðstefnan hófst 24. febrúar 1958,
og stóð í rúma 2 mánuði. Ráðstefnuna sóttu
fulltrúar 86 þjóða. Gekk ráðstefnan frá texta
fjögurra alþjóðasamninga og vann í því efni
mikið og gagnlegt starf. Samningar þessir, sem
ekki verða bindandi fyrir einstök ríki fyrr en
þau hafa fullgilt þá, eru þessir: Samningur um
landhelgina og viðbótarbelti; samningur um
réttarreglur á úthafinu almennt; samningur um
verndun fiskistofna úthafsins og samningur um
landgrunnið. Auk þess gekk ráðstefnan frá bók-
un um lausn deilumála og samþykkti ýmsar
ályktanir, m. a. um samninga gegn ofveiði og
um samvinnu við strandríki til að vernda hags-