Stúdentablaðið - 17.06.1969, Blaðsíða 4
stúdenta
«#>biad
4. TBL. XLVI. ÁRG.
17. JÚNÍ 1969
Eftirtaldir aðiljar hafa styrkt útgáfu þessa blaðs,
og eru þeim færðar alúðar þakkir:
KAUrSTADIH:
Akranes.
Akureyri.
Hafnarfjörður.
Húsavik.
Isafjörður.
Keflavík.
Kópavogur.
Neskaupstaður.
Ólafsfjörður.
Reykjavík.
Sauðárkrókur.
Seyðisfjörður.
Siglufjörður.
V estmannaeyjar.
KAUPTtJN - HREPPAR:
Blönduóshreppur.
Borgarneshreppur.
Búðahreppur.
Dalvíkurhreppur.
Hafnarhreppur.
Hólshreppur.
Hvammshreppur.
Höfðahreppur.
Miðneshreppur.
Neshreppur utan Ennis.
Njarðvíkurhreppur.
Suðurfjarðarhreppur.
SÝSLUR:
Árnessýsla.
A-Barðastrandarsýsla.
V-Barðastrandarsýsla.
Borgarfjarðarsýsla.
Mýrasýsla.
Dalasýsla.
Eyjafjarðarsýsla.
Gullbringusýsla.
Kjósarsýsla.
A-Húnavatnssýsla.
V-Húnavatnssýsla.
V-Isafjarðarsýsla.
N-lsafjarðarsýsla.
N-Múlasýsla.
S-Múlasýsla.
Rangárvallasýsla.
A-Skaftafellssýsla.
V-Skaftafellssýsla.
Skagafjarðarsýsla.
Snæfellsness- og
Hnappadalssýsla.
Strandasýsla.
N-Þingeyjarsýsla.
S-Þingeyjarsýsla.
FYRHtTÆKI -
STOFNAMIt MEÐ
AÐSETRI I REYKJAVlK:
Ábyrgð h.f.
Alþýðusamband Islands.
Bandalag háskólamenntaðra
manna.
BSRB.
Brunabótafélag Islands.
Búnaðarbanki Islands.
Búnaðarfélag Islands.
Dagblaðið Tíminn.
Dagblaðið Þjóðviljinn.
Dagblaðið Visir.
H.f. Eimskipafélag Islands.
Félag íslenzkra iðnrekenda.
Flugfélag Islands.
Fosskraft.
Happdrætti Háskóla Islands.
Hárgreiðslustofan, Skipholti 37.
Hekla h.f., Laugavegi 170-172.
Jón Loftsson h.f., - Vökull h.f.
Kassagerð Reykjavíkur h.f.
Kaupmannasamtök Islands.
Landsbanki lslands.
Lltr.
Loftleiðir h.f.
Mjólkursamsalan.
Morgunblaðið.
Rikisútvarpið.
SlS.
Samvinnubanki Islands h.f.
Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna.
ITtvegsbanki Islands.
Verzlunarmannafélag Reykjavikur.
Vöruhappdrætti SlBS.
FYRIRTÆKI OG STOFNANIR UTAN REYKJAVlKUR:
Axel Sveinbjömsson h.f., veiðarfæraverzlun, Akranesi.
Þorgeir og Ellert h.f., skipasmiðastöð, Akranesi.
Bókaforlag Odds Björnssonar h.f., Akureyri.
Kaupfélag Eyfirðinga, Akureyri.
Linda h.f., súkkulaðiverksmiðja, Akureyri.
Slippstöðin h.f., Akureyri.
Valbjörk h.f., Altureyri.
Hraðfrystihús Suðurfjarðarhrepps, Bíldudal.
Kaupfélag Arnfirðinga, BOdudal.
Matvælaiðjan h.f., Bildudal.
Hótel Blönduós, Blönduósi.
Kaupfélag Húnvetninga, Blönduósi.
Sölufélag A-Húnvetninga, Blönduðsi.
Sparisjóður Bolungarvíkur, Bolungarvík.
Sparisjóður Mýrasýslu, Borgaraesi.
Kaupfélag Hvammsfjarðar, Búðardal.
Kaupfélag Berufjarðar, Djúpavogi.
Kaupfélag Héraðsbúa, Egilsstiiðum.
Ljósmyndastofa J. P. Vilbergs Guðnasonar, Eskifirði.
Pöntunarfélag Eskfirðinga, Eskifirði.
Kaupfélag Fáskrúðsfirðinga, Fáskrúðsfirði.
Kaupfélag Hafnfirðinga, Hafnarflrði.
Sparisjóður Hafnarfjarðar, Hafnarfirði.
Kaupfélag Stelngrímsfjarðar, Hólmavík.
Kaupfélag Vestur-Húnvetnlnga, Hvammstanga.
Sparisjóður Vestur-Húnavatnssýslu, Hvammstanga.
Smjörlikisgerð Isafjarðar h.f., Isafirði.
Sparisjóður Norðfjarðar, Neskaupstað.
Kaupfélagið Höfn, Selfossi.
Kaupfélag Siglfirðinga, Siglufirði.
Sparisjóður Siglufjarðar, Siglufirði.
Sparisjóður Skagastrandar, Skagaströnd.
Hraðfrystihús Tálknafjarðar, Sveinseyri.
Kaupfélag Tálknafjarðar, Sveinseyri.
Kaupfélag Stöðvfirðinga, Stöðvarfirði.
Drifandi h.f., Vestmannaeyjum.
Kaupfélag Vestmannaeyja, Vestmannaeyjum.
Kaupfélag Skaftfellinga, Vik í Mýrdal.
Kaupfélag Vopnfirðinga, Vopnafirði.
Verzlunarfélag Dýrafjarðar h.f., Þingeyri.
„Islenzkt þjóðfélag breytist nú
ört úr fábreyttu bœndaþjóðfélagi
í flóknara bæjar- og iðnaðarþjóð-
félag með fjöiþættari atvinnuveg-
um. Við dögum uppi i þessari þró-
un, ef við höfum ekki að bakhjalli
öflugan háskóla, sem tengist líf-
rænum þörfum athafnalífsins og
getur lagt liðsinni lífsbaráttu þjóð-
arinnar og menningu ....
Hið mikla aðstreymi stúdenta að
Háskólanum, sem i vændum er al-
veg á næstunni, gerir nánast óum-
flýjanlegt að auka fjölbreytni i
námsgreinavali. Ella má óttast og
er raunar öruggt, að óhæfiiega
mikill fjöldi stúdenta leiti i ein-
stakar deildir skólans eða greinir“.
(Armann Snævarr háskólarektor
— Mennt er máttur).
Þegar litið er yfir sögu háskól-
ans er það eitt, sem öðru fremur
vekur athygli manns, en það er,
að frá öndverðu hefur aðaláherzla
verið lögð á eflingu svonefndra
þjónustugreina, greina, sem
vaxða heilbrigðismál, dómgæzlu,
kennslu og kaupsýslu. Hér er
ekki verið að kasta rýrð á þessar
greinar, þær eru nauðsynlegar
hverju nútímaþjóðfélagi. En hitt
dylst engum, sem um þessi mál
hugsar, að þær greinar hafa verið
stórlega vanræktar, sem snerta
beinlínis aðalatvinnuvegi þjóðar-
innar, það eru ýmsar undirstöðu-
greinar fiskiðnaðar og landbún-
aðar. Þetta er tvímælalaust ein
veilan í hinum ótrausta grunni,
sem islenzkt efnahagslíf er byggt
á.
Hvaða staðreyndir þurfum við
að hafa í huga, þegar við gerum
áætlun um framtiðarskipan H. 1. ?
Við verðum að taka mið af menn-
ingarlegum og efnahagslegum
þörfum íslenzks þjóðfélags, sér-
kenniiegri náttúru landsins og fá-
menni. Til eru þeir, sem stað-
hæfa, að fátækt hamli eflingu
vísinda hér á landi. Þetta er al-
rangt. Islendingar eru enn meðal
auðugustu þjóða heims, ef miðað
er við þjóðartekjur og ibúafjölda.
En það er ekki sama hvernig við
verjum fjármunum okkar. Og eitt
er víst: Islendingar hafa ekki
efni á að vanrækja lengur rann-
sóknir og kennslu í undirstöðu-
greinum atvinnuveganna. Hér
verður drepið á nokkrar hug-
myndir um eflingu H. 1. í nán-
ustu framtíð.
Ekki þarf að fjölyrða um þær
greinar, sem nú eru kenndar við
háskólann. Norræn fræði eru
undirstaða menningarlegs sjálf-
stæðis þjóðarinnar, aðrar greinar,
sem nú eru kenndar, er óhag-
kvæmt að nema erlendis vegna
þess fjölda, sem verður að leggja
á þær stund. Greinar eins og haf-
fræði, jarðfræði og félagsfræði
ber okkur blátt áfram skylda til
að stunda hér vegna sérkenna
lands og þjóðar, enda er í undir-
búningi kennsla f tveim þessara
greina, og vonandi verður kennsla
hafin hér einnig í haffræði innan
tíðar.
Háskólinn og
framtíð
*
Islands
Brýnasta verkefni I málum há-
skólans og um leið þjóðarinnar
allrar er að stórauka tengsl há-
skólans og vísindarannsókna við
atvinnuvegina, tengsl, sem hafa
hingað til verið lltil sem engin.
Það er hverjum háskóla nauðsyn-
legt að vera í tengslum við at-
vinnulífið. Sömuleiðis er hverri
þjóð nauðsynlegt, að stundaðar
séu bæði grundvallarrannsóknir
og hagnýtar rannsóknir I þágu
atvinnulífsins, það er í raun und-
irstaða allra framfara.
Hér eru til staðar sjálfstæðar
rannsóknarstofur fyrir landbúnað,
sjávarútveg og iðnað, en því mið-
ur hefur ekki verið hlúð að þeim
sem skyldi. Þær eru í of litlu hús-
næði, þær eru of fámennar og illa
búnar tækjum. Enda uppskerum
við sem við sáum. Það er því
skylda okkar, sérstaklega nú, þeg-
ar við höfum enn einu sinni rekið
okkur á, hversu varhugavert er
að treysta um of á stopulan sjáv-
arafla og einhæfa vinnslu hans,
að stórefla rannsóknir á þessum
sviðum. Auðlegð hvers lands er
nefnilega ekki fólgin 1 þvi að eiga
gnótt náttúruauðlinda, heldur í
því að kunna að nýta þær auð-
lindir, sem fyrir hendi eru. Og þá
kunnáttu öðlast enginn nema með
námi og þrotlausum vísindarann-
sóknum.
Hagvöxtur Islands á komandi
árum er að miklu leyti undir því
kominn, hvort okkur tekst að
gera afurðir okkar dýrmætari og
um leið samkeppnisfærar á heims-
markaði. Þess vegna teljum við
rétt að hefja sem fyrst kennslu í
fiski- og fiskiðnaðarfræði við H.
I. um leið og rannsóknir á því
sviði verði efldar. Eins teljum við
rétt, að landbúnaðarvísindum
verði gert hærra undir höfði,
sömuleiðis, að háskólanum verði
gert kleift að sjá iðnaðinum fyrir
starfsfólki, sérmenntuðu I rann-
sóknarstörfum (t. d. efnaverk-
fræðingar, eðlisfræðingar o. s.
frv.).
Aðrar þjóðir hafa fyrir löngu
gert sér það ljóst, að fé fest i
menntun þegnanna skilar sér fljótt
aftur með margföldum arði. Eins
er það Ijóst, að hver þjóð verður
að verja miklu fé til rannsókna
í þágu atvinnuveganna, ef þær
vilja viðhalda hagvexti sínum og
auka hann. Það er þvi tími til
kominn fyrir okkur Islendinga að
ákveða, hvort við eigum að drag-
ast enn meir aftur úr og verða
innan tiðar settir á bekk með
vanþróuðustu ríkjum Asíu og
Afriku, eða hvort við viljum við-
halda þeim lífskjörum, sem við
búum nú við, og treysta grunninn
undir menningarlegu og efnahags-
legu sjálfstæði Islands. Það verð-
ur bezt gert með því að stórefla
háskóla okkar og vísindalegar
rannsóknir á Islandi.
Lesandi góður, þú átt valið.
pill
lllll■llll■lllll
iibiiihi:«
Hefur þú, lesandl góður, hug-
leitt það nýlega, hve aðstaða
kaupstaðarbaraa og dreifbýlis-
bama til menntunar er gjör-
ólík ? Kaupstaðarbúinn hefur
bamaskólann og gagnfræða-
skólann rétt við húsvegginn -
stundum lika ýmsa framhalds-
skóla. Böm hans hefja skóla-
göngu 6-7 ára. I sveitunum
komast börain yfirleitt ekki í
skóla fyrr en 9-10 ára og þá
kannski heimavistarskóla all-
langt frá heimilum sínum.
Gagnfræðaskóli er oftast eng-
inn í sveitinni, en e.t.v. yfir-
fullur heimavistarhéraðsskóli
einhvers staðar f sýslunni.
Þessa skóla verða börnin að
sækja við ærinn kostnað, og
þegar ofar dregur í skólastig-
ann, verður enn lengra að
sækja - kannski í annan lands-
hluta. Er þá nema von, að
margir láti frekari skólagöngu
lönd og leið?
Fjárhagshliðin skiptir auð-
vitað miklu f þessu sambandl.
Sfzt léttari á metunum er þó
fáfræði og áhugaleysi sveita-
barnanna um framhaldsskóla
yfirleitt. Enginn slfkur er f
þeirra nágrenni. Skólinn sjálf-
Háskóli,
menntun og
dreifbýli
ur hefur nefnilega alltaf hvetj-
andi og áhugavekjandi áhrif á
þá, sem næst honum búa. Það
er þvf ekki bara metnaðar- og
fjárhagsatriði fyrir Vestfirð-
inga og Austfirðinga að fá
sfna menntaskóla, heldur
myndu þeir verða öllu mennta-
lifi og menntunaráhuga ómet-
anleg lyftistöng hvor á sfnum
stað.
Allur þessi aðstöðumunur
hefur bein og óbeln áhrif á
háskólann, sem er eign allrar
þjóðarinnar. lbúar dreifbýlisins
bera sinn hluta kostnaðar af H
starfrækslu þess skóla. Þeir Jj
eiga því jafnmikinn rétt og ■
aðrir landsmenn á að njóta p
þess, er þar fer fram, og eiga |j
skilyrðislaust að notfæra sér |
þann rétt. Þeir geta líka búið =
í haginn fyrir sína menn við |
háskólann með því að styrkja ■
byggingu stúdentagarða og ■
hjónagarða. Jafnframt þurfa j|
þeir að reyna að leitast við að jg
tryg'gja, að þessir menn snúi |
sem mest aftur til sinnar |
heimabyggðar og láti hana [§
njóta starfskrafta sinna. ■
i
Með sjónvarpinu opnast nýj- m
ar leiðir til aukinna tengsla ■
háskólans við dreifbýllð. T.d. p
mætti hugsa sér, að háskólans |
meim flyttu öðru hvoru fyrir- s
lestra f sjónvarp um áhuga- I
verð efni. Stúdentar telja, að |
almenningur eigi rétt á að I
vita allt um sinn skóla, og þá p
sé lika stuðnings að vænta frá p
honum í baráttunni fyrir bætt- g|
um háskóla. Þá dugir stjóm- =
málarcfum ekki lengur að bera J
því við f umræðum um efling ■
háskólans, að almenningur gj
hafi engan áhuga eða skilning p
á málum hans.
Illll■llll■lllll
lllll■llll■l^l■1lll
|
lllÉii