Stúdentablaðið - 07.03.1974, Blaðsíða 7

4C
stefna ríkisstjórnarinnax á þessu
sviði er mótuð af mennta- og
fjármálaráðherra, var sú, að
lánshlutföll skyldu vera óbreytt
frá fyrra ári. Hagsmunanefnd
SHÍ ásamt fulltrúum SHÍ og
SÍNE í stjórn Lánasjóðsins á-
kvað þá þegar, að allt kapp yrði
lagt á að þoka lánshlutfallinu til
réttari vegar. Var markmiðið
sem fyrr 100% lánshlutfall af
umframfjárþörf. Reynslunni frá
fyrra ári ríkari var mótuð ítar-
leg áætlun um, livernig að þessu
máli skyldi staðið. Sú áædun
fól í fyrsta lagi í sér fjölda
viðtala við stjórnmálalega lykil-
menn svo sem ráðherra, for-
menn þingflokka og nefnda auk
óbreyttra þingmanna. í öðru
lagi fjölmiðlabaráttu og í þriðja
lagi fjöldaaðgerðir, ef á þyrfti
að halda. Á þennan hátt var
vonazt til, að unnt væri að
skapa þann þrýsting á ráða-
menn, sem dygði.
Það þessara atriða, sem bezt
reyndizt og einna helzt má
þakka þann árangur, sem náðist
er hið fyrstnefnda. Fjölmiðla-
þrýstingurinn gekk treglega
vegna áhugaleysis fjölmiðla á
málinu, og jafnvel enn minni
áhugi stúdenta gerði fjölmiðla-
aðgerðir nánast óhugsandi. Vera
kann þó, að þeir hefðu tekið
við sér á elleftu rtundu, ef
engin bót hefði fengizt eftir
öðrum leiðum.
Með tilliti til komandi al-
þinigiskosninga er stúdentum
hollt að gera sér grein fyrir því,
hvaða stjórnmálaflokkar og
stjórnmálamenn sýndu lánamál-
um námsmanna mestan skiln-
ing og smðning. Það er skemmst
frá að segja, að Alþýðuflokk-
urinn og Alþýðubandalagið
brugðust langbezt við þessari
málaleitan. Formenn þessara
flokka, Gylfi Þ. Gíslason og
Ragnar Arnalds, að ógleymdum
formanni fjárveitinganefndar,
Geir Gunnarssyni, settu þann
þrýsting á fjármálaráðherra, sem
ef til vill réði úrslimm að lok-
um. Sjálfsstæðisflokkurinn sýndii
hins vegar málinu hvað minnst-
an stuðning allra flokka, og for-
maður þingflokks hans, Gunnar
Thoroddsen virtist bókstaflega
ekki liafa tíma til að ræða við
fulltrúa SHÍ og SÍNE. Ef til
vill hefur honum fundizt
kommalykt af þeim. Það er
einnig athyglisvert, að mennta-
málaráðherra virtist vera nánast
í vasa fjármálaráðherra í þessu
máli. Frá honum barst náms-
mönnun enginn stuðningur,
nema síður væri. Jafnvel þegar
hann hafði í hendi sér að liækka
lánshlutfallið myndarlega, er
hækkunarheimild alþingis hafði
fengizt, var hann sá þröskuld-
ur, sem hækkun umfram 7%
strandaði á. Er því ekki að
leyna, að sú hugsun hefur
hvarflað að manni, að lánamál-
in væru betur stödd undir yfir-
stjórn Gylfa Þ. en „jafnaðar-
mannsins" M.T.Ó. (núllsins).
Ætti þessi yfirlýsing að koma í
stað margra lýsingarorða a.m.k.
Framhald á bls. 11.
veigamikill þáttur í rökstuðn-
ingi fyrir launamismunun.
Takmarkið er ekki alger
launajoFííuður ,heldur afnám
þeirra launaforrcttinda sem
leiða af því að langskólagengið
fólk hafnar samstöðu með öðr-
um launþegum — þeas. eim
öðrum sem lifa af því að selja
vinnuorku sína — og stefnir
að aukinni launamismunun í
kjarakröfum sínum (sjá um-
sögn SfNE, II. kafla 7. gr. og
III. kafla, stefnuskrá hags-
munanefndar SHf, Markmið
B, liði a), b), d) og umsögn
SHl 7. gr. 2, 3, 4, 5).
6. Umbótastefna. Endurskoðað
námslána og -styrkjakcrfi á að
færa okkur nær því mcginmark
miði, að komið verði á náms-
launakerfi fyrir alla náms-
menn sem komnir eru af skóla
skyldualdri.
I þessu viðviki er ckki nauð-
synlegt að bíða þjóðfélagsum-
byltingar, heldur er hægt að
nálgast jafnaðarsamfélagið
með endurbótum i rctta átt.
Að hafna mögulegum réttmæt-
um umbótum, þegar annað er
ckki mögulegt, er byltingar-
rómantík og glapræði þeirra
sem neita að skoða raunveruna
hverju sinni, en einblína á
útópíuna. Hér er útópíu bylt-
ingarinnar ekki hafnað, heldur
er hún hugsuð sem tæki til að
ráðast í breytingar á núverandi
ástandi, jafnframt því sem fall-
ist er á, að í framkvæmd geti
hugsast að til málamiðlunar
verði að koma — þó ekki á
sjálfu lokatakmarkinu.
Heimildir:
Stcfnuskrá hagsmunancfndar SHÍ,
Umsögn SHÍ um lánalágafrumvarp frumvarpið, liggja frammi á skrif-
rikisstjórnarinnnar, stofu SHf og SÍNE.
og umsögn SÍNE um Jánjlagar,,,. Jón Ásgeir Sigurðsson
Lj VjéSEB tts f|§
NORSK BOK
UM ÍSLAND
Námsmenn í Ósló vinna nú við samningu bókar um
ísland, sem áætlað er, að út komi á vormánuðum. Tildrög-
in eru þau, að PAX-forlagið ákvað, að gefa út bók um
ísland, þar sem hin brennandi mál íslands, t.d. landhelg-
ismáíið og herstöðvamálið, yrðu rækilega kynnt norskum
lesendum, og e.t.v. tengd samsvarandi norksum vandamál-
tun. Var í fyrstu ætlunin, að bókin yrði skrifuð af Norð-
manni, með aðstoð námsmanna í Ósló, en eftir nokkurt
þóf ákvað forlagið síðan að kúpla út Norðmanninum og
biðja íslendingana að skrifa bókina að öllu leyti. Efnis-
söfnun og samning bókarinnar hófst svo í nóvember.
Bókin verður lögð þannig upp, að rakin er a.m.I. saga ís-
lenska þjóðfélagsins á þessari öld og stjórnmálaþróun rakin.
Nokkur bakgrunnur verður þó gefinn um eldri sögu og
landshætti. Bókin er skrifuð út frá sósíalísku hugarfari,
og verður megináhersla lögð á hina sósíalísku baráttu á
íslandi, stéttar- og verkalýðsbaráttu, baráttuna gegn erlendri
heimsvaldastefnu, hernum og NATÓ, baráttuna gegn rán-
veldunum í landhelgismálum o.s.frv. Einn kafli bókarinnar
verður skrifaður af Norðmanni, væntanlega Óttari Brox, og
mun sá kafli draga línurnar á milli íslensks þjóðfélags og
norsks, einkum norður-norskra þjóðfélagshátta, og benda á
það sem líkt er, og e.t.v. einnig benda á, hvað Norðmenn
geti af íslandi lært, og öfugt.
Einn stærsti vandinn við bókarsamninguna er, hversu
lítið er um yfirlitsverk um hina ýmsu þætti íslensks
þjóðfélags. Fer því mestur hluti vinnu hinna 8-10 náms-
manna, er bókina rita, í það að leita sér heimilda og
upplýsinga.
Þess má geta, að vinnuhópurinn um bókina hefur viðr-
að þá hugmynd sín á milli, að vert væri, að þessi mikla
vinna yrði að einhverju gagni heima. Hefur verið rætt
um að gefa út samsvarandi bók á íslandi. Víst er, að
slík bók gæti orðið til talsverðs gagns.
G.S.
Lánafrumvarpið nýja:
AFSTAÐA
SÍNE
TIL MÁLSINS
Undanfarna mánuði hefur
farið fram gagnger umræða
innan SÍNE um framkomið
frumvarp til laga um námslán
og námsstyrki. Á grundvelli
ályktana SlNE-dcilda um
frumvarpið, könnunar á af-
stöðu SÍNE-félaga til ein-
stakra liða frumvarpsins svo
og sérstakra vinnufunda um
frumvarpið, sem haldnir voru
um mánaðamótin des./jan.,
hefur cndanleg afstaða SlNE
til umrædds frumvarps verið
mótuð:
Sú grundvallar stefnubreyt-
ing, sem felst í 6. gr. frum-
varpsins, þar sem gert er ráð
fyrir að tekjur og eignir for-
eldra námsmanns hafi áhrif á
upphæð námsláns hans, hefur
verið harðlega mótmælt af öll-
um SlNE-deildum. Sarna máli
gegnir um hækkun vaxta frá
þv, scm nú er og styttingu þess
tírna frá námslokum þar til
endurgreiðslur hefjast, er bið-
tími hefur verið nefndur.
Af þessu leiðir, að SlNE cr
algjörlega andvígt því, að
brey.tingar þ;er, sem frumvarp-
ið gerir ráð fyrir á umrædd-
um þremur atriðum verði gerð
ar aö lögum og mun SlNE
beita sér af alefli gegn öllum
þessurn breytingum.
Hvað endurgreiðslum lána
viðkemur er SlNE mjög fylgj-
andi því, að tekið verði sem
mest tillit til afkomu lánþega
að námi loknu, sem hefði í
för með sér mjög mismunandi
endurgreiðsluhraða lánþega
allt eftir aðstöðu þeirra til
tekjuöflunar. Þannig myndi
hátekjumaður greiða lán sitt
til baka á tiltölulega fáurn ár-
um, en lágtekjumaður á mun
lengri tíma eða ekki nema að
hluta eða jafnvel alls ekki, ef
laun væru, af einhverjum á-
stæðum, svo lág, að ekki teld-
ist fyrir hendi afgangur til end-
urgreiöslu á námslánum. Slíkt
cndurgreiðslukerfi væri í anda
frumvarpsins, en gengi þó
mun lengra, hvað snertir tillit
til aðstöðu lánþega til fjáröfl-
unar.
I þessu sambandi er rétt að
taka fram, að tillögur stjórna
SlNE og SHl urn vísitölubind-
ingu lána voru mjög harðlega
gagnrýndar af miklum meiri-
hluta þeirra SlNE-deilda, sem
tjáðu sig um þær. Töldu SlNE
deildirnar m.a., að umræddar
tillögur væru of harðir kostir
námsmönnum umfram aðra
þjóðfélagsþegna, auk þess væri
ekki einhlítt um áhrif tillagn-
anna í átt til launajafnréttis í
þjóðfélaginu. Niðurstaðan er
því sú, að SÍNE, þar með tal-
in stjórn SÍNE, mun alls ekki
ljá máls á vísitölubindingu
námslána, enda er ekki gert
ráð fyrir slíku í frumvarpinu,
og vonandi ekki ástæða til að
ætla, að þingmenn geri þess
háttar breytingar á frumvarp-
inu í andstöðu við Samband
íslenskra námsmanna erlendis.
Endurgreiðslukerfi það, sem
SlNE er fylgjandi er því, að
undanskilinni vísitölubindingu,
með svipuðu sniði og stjórnir
SlNE og SHt gerðu ráð fyrir
í sínum tillögum.
Af öðrum atriðum í afstöðu
SlNE skulu auk þess eftir-
farandi nefnd:
1) 2. gr. verði orðuð þann-
ig að ekki leiki minnsti vafi
á því, að 100% umframfjár-
þarfarmarkinu verði náð við
fyrstu úthlutun cftir gildistöku
laganna.
2) Fjarbýlisstyrkur (5. gr.)
nemi öllum þeim umfram-
kostnaði, er af búsetu eöa
vistun utan forcldrahúsa lciðir
og verði undir engum kring-
umstæðum bundinn því skil-
yrði, að „hliðstætt“ nám verði
ekki stundað þar sem umsækj-
andi á heima.
3) Styrkir til framhalds-
náms (kandidatastyrkir, 12.
gr.) skuli veittir öllu mþeim,
er hafi aö baki nám, sem
svarar að mcðaltaii 5 ára há-
skólanámi og gildi þar einu,
hvort viðkomandi hafi lokið
háskólagráðu eður ei. Með
þessu væri rutt úr vegi því
misrétti, sem núverandi lög
svo og frumvarpið gera gild-
andi, þ. e. að námsmenn í
námi, er tekur lengri tíma en
5 ár án þess að um eiginlega
háskólagráðu sé að ræða fyrr
en viö lokapróf, fá ekki kandi-
datastyrk fyrr en eftir loka-
próf á 6.—7. ári eða jafnvel
síðar, meðan aðrir námsmenn,
er lokið hafa háskólagráðu á
5 árum eða skemmri tíma fá
kandidatastyrk á 6. ári.
4) 17. gr.: Menntamála-
ráðuneytið skipi nefnd til að
semja reglugerð skv. lögunum
og skuli 2 nefndarmenn til-
nefndir af samtökum náms-
fólks, 1 af stjórn LlN, 1 af
menntamálaráðuneyti og 1 af
fjármálaráðuneyti.
5) Lánasjóður innheimti
félagsgjöld til SÍNE af öllum
námsmönnum, er nám stunda
erlendis og njóta aðstoðar
sjóðsins (8. gr. 3. mgr.)
Hér er um sjálfsagt rétt-
lætismál að ræða, sem myndi
tryggja fjárhagsgrundvöll ,og
þar með starfsgrundvöll, SlNE.
Slík trygging væri aftur ekki
Framhald á 11. síðu.
STÚDENTABLAÐIÐ — 7