Stúdentablaðið - 05.06.1974, Blaðsíða 16

Stóríelld pólitísk uppstokkun
Miklir atburðir hafa gerst í
íslenskum stjórnmálum undan-
farnar vikur og mánuði. Sam-
staða stjórnarflokkanna brast, og
forsædsráðherra hjó á þann hnút
sem var að myndast, með því
að ,4osa sig við þingið".
í sveitastjórnarkosningunum
26. maí gerðust svo þau óvæntu
tíðindi að Sjálfstæðisflokkurinn
vann stórsigur og gælir nú við
þann möguleika að ná meiri-
hluta á Alþingi.
í þingkosningunum 30. júní
næstkomandi er boðið upp á
nokkuð aðra valkosti en þá, sem
voru í síðustu alþingiskosning-
um og í nýafstöðnum borgar-
stjórnarkosningum. Hér fer á
eftir palladómur fréttaskýranda
Stúdentablaðsins á þeim fiokk-
um sem kjósendur hafa um að
velja:
LÝÐRÆÐISFLOKKAR tveir
eru í framboði og eiga það sam-
eiginlegt að stefna þeirra er
hægrisinnaður hrærigrautur. Það
gerist jafnan á upplausnartímum
sem þessum að ævintýragjarnir
menn neyta færis til að bera á
Fulltrúaráð verkalýðsfélaganna
í Reykjavík, sem gengist hefur
fyrir aðgerðum 1. maí, náði
ekki samstöðu að þessu sinni.
Formaður 1. maí nefndar þess,
Guðmundur J. Guðmundsson,
varaformaður Dagsbrúnar, lagði
fram tillögu um ávarp dagsins,
en í Ijós kom að einungis þau
félög sem lúta stjórn manna,
sem tengdir eru Alþýðubanda-
laginu, stóðu með því ávarpi.
Náðist ekki samkomulag, og
voru það einkrnn hin sósíalísku
langtímamarkmið og brottför
hersins, sem Alþýðubandalags-
menn vildu leggja áherslu á, en
hinir láta kyrrt ligigja.
borð fyrir kjósendur hugmyndir
sínar um þjóðmál og vekja
þanriig athygli á sér.
SJÁLFSTÆÐISFLOKKURINN
er tiltölulega stöðugur í hinni
pólitísku uppstokkun, og er það
sterkasta stoð hans. En hætt er
við að stór hluti fylgis hans,
einkum það sem hann hlaut ó-
vænt í nýafstöðnum sveitar-
stjórnarkosningum, sé lítt tryggt.
Eflaust myndi það rjúka af hon-
um ef upp risi dálítið kræsileg-
ur miðflokkur.
Heljartök Morgunblaðsins á
skoðanamyndun hér á landi er
flokknum höfuðstytta, en óðum
minnkar hijómgrunnurinn fyrir
þá hugmyndafræði afturhaldsins
og kaldastríðsins, sem er kjarn-
inn í málflutningi Morgunblaðs-
ins. Molna þá um leið undir-
stöður að veldi Morgunblaðsins.
Innbyrðis átök í Sjálfstæðis-
flokknum eru fyrst og fremst
háð á persónulegum grundvelli.
Ekki eru þar átök um undir-
stöðuatriði, enda stéttarhagsmun-
ir íslenskrar borgarastéttar
fiokknum ótvíræð viðmiðun.
aðila. Forsvarsmenn RVEI lýstu
sig fúsa dl þátttöku í slíkum
fundi, en verkalýðsforingjarnir
neituðu. Heyrðist nefnd sú á-
stæða fyrir synjun þeirra, að
þeir teldu 1. maí dag verka-
lýðsfélaganna og hefðu því ekki
um neitt að semja við jafn ótil-
tekinn aðila og Rauða Verka-
lýðseiningu.
Og 1. maí rann upp, regn-
blautur vordagur.
Verkalýðsfélögin
Upp úr hádegi fóru menn að
safnast saman á Hlemmtorgi.
Fremst fór ganga verkalýðsfé-
laganna, undir íslenskum fán-
um og rauðum, og með tvær
ALÞÝÐUFLOKKURINN hef-
ur nú glatað bæði öllum ein-
kennum verkalýðsflokks sem og
fylgi sínu. Hann getur ekki leng-
ur talist sósíaldemókratískur,
ekki einu sinni hægrikratískur,
heldur er hann hreinræktaður
borgaraflokkur, að vísu án nokk-
urs borgarafylgis. Bíður nú ekk-
ert þessa flokks annað en dauð-
inn, hvort sem hann þurrkast
endanlega út af þingi nú í vor
eða einhvern tíma seinna.
FRAMSÓKNARFLOKKNUM
er hentistefna og tvístígandi eðl-
islægir þættir. Bændaflokkur að
uppruna sækir hann nú fylgi
sitt í sívaxandi mæli til bæjar-
búa, einkum miðstétta, en einnig
verkalýðs og atvinnurekenda.
Innbyrðis átökum flokksins
hefur nú lyktað með klofningi.
Er þess að vænta að það leiði
til þess að stefna hans verði ó-
tvíræðari í íhaldsátt, þótt óvíst
sé hvort það leiði til mikils fylg-
istaps, þar sem fylgi flokksins
er eitthvert hundtryggasta flokks-
fylgi á landinu.
menntun.
Stúdentaráð fagnaði því „að
forystumenn nokkurra verkalýðs-
félaga hafa sýnt vilja til að
hefja á loft þann 1. maí merki
baráttu gegn auðvaldi og heims-
valdastefnu og kröfur um iífs-
kjarabætur."
Rauð verkalýðseining
Á hæla verkalýðsfélaganna
niður Laugaveg fór ganga RVEI
undir blaktandi rauðum fánum
og samlitum borðum. Fjölmenni
var í þeirri göngu, lidu síður
en í göngu félaganna, og gat
m.a. að líta ýmsa sem síðar
fóru á fund verkalýðsfélaganna,
Framhald á 12. síðu.
SAMTÖK FRJÁLSLYNDRA
OG VINSTRI MANNA eru
ansi óþekkt stærð í stjórnmál-
unum nú. Þeim hafa nú bæst
nýir liðsmenn úr öðrum flokk-
um, en þar er aðeins um að
ræða menntamenn og pólitík-
usa. Sameiningarhugsjónin mikla,
sem hefur átt þátt í að kljúfa
fleiri flokka en menn muna, hef-
ur ekki náð svo mjög til fjöld-
ans sem fánaberar hennar von-
uðu.
Þó hefur þessi flokkur nú
möguleika á að ná árangri í
þingkosningunum, ef honum
tekst að skapa einhverja aðlað-
andi ímynd giagnvart kjósend-
um.
ALÞÝÐUBANDALAGIÐ viU
heita sósíalískur flokkur. Sá
sósíalismi hefur fram til þessa
einkum beinst að því að treysta
sjálfstæði íslenskra atvinnuvega,
með atvinnuuppbyggingu og út-
færslu landhelginnar. Jafnframt
hefur barátta gegn herstöðvum
sett ríkan svip á flokkinn.
íslenskir sósíalistar hafa und-
antekningalítið stutt þessastefnu,
en nú heyrast þær raddir æ oft-
ar að bandalagið verði að gera
upp við sig hvort þar verði stað-
ar numið eðá sósíalísk stefnu-
mið eigi að einkenna dægurbar-
áttu fiokksins.
FYLKINGIN hefur ekki boð-
ið fram fyrr, enda hefur hún
lagt ríka áherslu á innri upp-
byggingu og starf innan verka-
lýðshreyfingarinnar. Nú hefur
hún ákveðið að reisa í kosning-
um kröfuna um faglega og pól-
itíska endurreisn verkalýðshreyf-
ingarinnar.
KOMMÚNISTASAMTÖKIN
MARXISTARNIR-LENÍNIST-
ARNIR bjóða nú einnig fram í
fyrsta sinn. Leggja þeir aðal-
áherslu á hin kommúnísku
markmið, sósíalísku byltinguna
og alræði öreiganna. Agaður
kommúnistaflokkur er n æsta
skammtímamarkmið þeirra.
Hér skal enginn dómur lagð-
ur á það, hvert fylgi tveggja
síðastnefndu hópanna er, en víst
er að báðum fylgir þeim harð-
snúinn hópur of hafa bæðiþessi
til allstórs fjölda manna, þótt
boðið sé fram með skömmum
fyrirvara.
í flestum nágrannalöndum
okkar kornast menn varla hjá
því að fá þá tilfinnimgu í kosn-
ingum að þar takist á þjóðféiags-
stéttir eða grundvallarstefnur.
Hérlendis ríkir allt önnur af-
staða. Fólk fylgist með kosning-
um líkt og fótboltakappleik,
heldur jafnvel með sínu liði í
gegnum þykkt og þunnt. Átök
milli hagsmunahópa eða um
málefni eru í öðru sæti, en fyrst
og fremst keppa flokkar um
Itylli rnanna. í samræmi við
þetta er oft að finna í sama
stjórnmálaflokk menn með ólík
gru ndvallars j ónarm ið.
Það myndi sjálfsagt vefjast
fyrir flestum öðrum en KSML
að heimfæra alla framboðsaðila
í þessum kosningum upp á á-
kveðna hagsmunahópa. Hins
vegar eru skýrari en oft áður
hinar hugmyndafrasðilegu línur.
Sú flokkaskipting sem nú hef-
ur gerst, er sennilega fyrirboði
þess að línur þjóðfélagsátaka á
íslandi fari að skýrast. Samt er
lítil ástæða til að ætla að kom-
andi kosningar verði annað en
æsispennand i íþróttakappleikur.
Það sem -------------—
gleymdist að
framkvæma:
Brottför
hersins
Fráfarandi ríkisstjórn lofaði
að láta herinn fara á kjörtíma-
bilinu. Eftir mikið þref og ótal
pólitísk heljarstökk stjórnar-
herranna, varð úr að lögð var
fram áætlun um brottför hers-
ins, sem að vísu var mjög ó-
fullnægjandi og mikill undan-
sláttur frá fyrri loforðum, en
gat þó talist viss áfangasigur.
Og frá þessu átti að ganga á
því þingi sem nú er nýlokið.
En framkvæmdir týndust í
þingrofshríðinni, og hljóta þau
málalok að vera herstöðva-
andstæðingum mikil lexía. Öll
þeirra barátta hefur miðað að
því að knýja á ríkisstjórnina
að efna fyrirheit sín, og fari
sú stjórn nú frá, virðist áranig-
ur af öllu stappinu heldur rýr.
Herstöðvaandstæðingum ætti
því að lærast að baráttu gegn
heimsvaldasinnum er ekki hægt
að heyja í gegnum stjórnmála-
flokka og ríkisvald sem er
tengt sterkum böndum þeim
hinum sömu heimsvaldasinn-
um. Eigi árangur að nást verð-
ur að endurskipuleggja hreyf-
ingu hers töðvaandstæð iniga á
fjöidagrundvelli, gera baráttu
gegn her í landi að viðfangs-
efni alþýðu manna.
1. MAÍBARÁTTUDAGUR
Hvenær verða allir dagar baráttudagar?
„Fyrsti maí bnráttu-.
dagur, allir dagar bar-
áttudagar“ hrópaði ganga
Rauðrar verkalýðseining-
ar 1. maí 1974. Og þann-
ig gæti virst, að þetta víg-
orð væri orðið að veru-
Icika. a.m.k. fyrri hluti
þess.
Aður hafði Rauð verkalýðs-
eining hafið undirbúning að að-
gerðum 1. maí. Voru strax uppi
þær raddir, m.a. ínnan Samtaka
herstöðvaandstæðinga og Stúd-
entaráðs, :.ð tengja saman 1.
maíaðgerðir RVEI og „Banda-
lagsfélaganna". Var margt reynt
í því skyni, aðallega að efna tii
sameiginlegs fundar gegn herset-
unni að loknum fundum beggja
lúðrahljómsveitir. Kenndi ým-
issa grasa á borðum, s.s. „fé-
Iagsleg eign á framleiðslutækj-
um" ojg „hægristjórn — nei
takk." Sérstaka athygli (og reiði
margra) vöktu iðnnemar, sem
báru tröppu, er tákna skyldi
menntakerfið, og trónaði þar
efstur sjálfumglaður hvítkollur.
Lögðu iðnnemar mikla áherslu
á nauðsyn þess að bæta verk-