Stúdentablaðið - 09.09.1974, Blaðsíða 5

Chile:
Herforingjastjórnin mætir vaxandi andstöðu
Herforingjastjórnin í Chile
hefur ekki aðeins staðið að fang-
elsunum f og pyntingum á pólit-
ískum andstæðingutn sínum. Al-
þýða Chile hefur einnig orðið
fyrir barðinu á „bjargvættum
lýðræðisins". Vinnutími hefur
verið lengdur í landinu, en raun-
gildi launa hefur lækkað. Þegar
talað er um „efnahagsumbætur"
ríkisstjórnarinnar, er átt við stór-
felldara arðrán og það aukna
fjármagn sem það færir auð-
stéttinni. Jafnframt hafa jarðir,
sem bændur höfðu skipt upp á
milli sín, verið afhentar fyrri
„eigendum".
Erlendum auðhringum hefur
verið sköpuð betri aðstaða til
fjárfestingar. A þann hátt hefur
landið verið tryggilegar hlekkjað
inn í hið alræmda arðránskerfi
Ameríku, og um leið hefur her-
foringjaklíkan fest sig í sessi. í
því sambandi ber að minnast
þess, hversu mjög hún studdi
sig við miðstéttirnar í valdaráni
sínu. Verkföll vörubílstjóra, en
þeir eiga atvinnutæki sín sjálfir,
var eitt alvarlegasta áfallið á
ferli Alþýðufylkingarinnar. Sá
félagslegi grundvöllur, sá stuðn-
ingur sem herforingjaklíkan
reiddi sig á, var einmitt mið-
stéttarfólkið. En eftir því sem
Pinochet og félagar gæta bet-
ur hagsmuna auðhringanna, veit-
ist þeim erfiðara að halda' fylgi
miðstéttanna. í stuttu máli: and-
staðan gegn herforingjastjórn-
inni breiðist út, og hún reiðir
sig ekki lengur á stuðning
neinnar fjölmennrar stéttar,
heldur einungis á herstyrk sinn
og auðluringa.
Þó svo að fyrir hendi sé út-
breidd andstaða gegn herfor-
ingjastjórninni, er ekki þar með
sagt að sú andstaða þurfi að
leiða til nokkurs. Miskunnarlaust
er refsað fyrir verkföll og aðrar
tilraunir til mótspyrnu gegn
kjaraskerðingunum. Þau pólit-
ísku samtök, sem eru álitin
hættuleg, eru auðvitað bönnuð,
og með fangelsunum í kringum
valdaránið tókst herforingjaklík-
unni nokkurn veginn að brjóta
á bak aftur stofnanir Alþýðu-
fylkingarinnar og þeirra aðila
sem að baki henni stóðu. En í
Chile fyrirfundust ein samtök
sem voru valdaráninu viðbúin,
og gátu því starfað leynilega
þrátt fyrir alræði hersins. Þau
samtök eru byltingarhreyfing
vinstri manna, MIR.
„Engin byltingarhreyfing þró-
ast án innri andstæðna" (Maó),
og er Chile þar engin undan-
tekning. MIR stóð alla tíð utan
Alþýðufylkingarinnar og leit at-
hafnir hennar gagnrýnum aug-
um. Þó tóku félagar samtakanna
virkan þátt í því sem gerðist á
valdatíma Allendes,
Alþýðufylkingin byggði á
mjög víðtækri hreyfingu verka-
Var Allcndc mikilmcnni eða
grautarhaus? Var hann um-
bótasinni cða byitingarmaöur?
lýðs og bænda, sem óx að um-
fangi og róttækni jafnt og þétt.
MIR ásakaði Alþýðufylkinguna
um að ætla sér að beina stétta-
baráttunni um farvegi borgara-
legs þingræðis og „gelda" hreyf-
inguna á þann hátt. MIR vildi
vinna að eflingu hreyfingarinn-
ar og treysta samstöðu verka-
manna og bænda með byltingu
fyrir augiun. Sem dæmi um
vinnubrögð MIR má nefna virka
þátttöku í því framtaki bænda
að skipta upp á milli sín jarð-
eignum stórbænda. MIR ásakaði
Alþýðufylkinguna um að vinna
gegn virkjun fjöldans.
MIR krafðist þess að fólkið
sjálft hefði eftirlit með dreif-
ingu framleiðslu- og neysluvara,
til að vinna gegn spákaup-
mennsku sem mjög var tíðkuð
í Chile. Jafnframt var þess kraf-
ist að óbreyttir hermenn tækju
þátt í slíkri starfsemi, og átti
á þann hátt að gera þá móttæki-
lega fyrir sjónarmiðum alþýð-
unnar, og varaði MIR við þeirri
stefnu að leita stuðnings herfor-
ingjanna.
MIR reiknaði aldrei með því
að sú þingræðisleið væri fær
sem Allende reyndi, þar sem
hún tæki máttinn úr fjöldahreyf-
ingunni og gagnbylting myndí
takmarkaðri mótspyrnu mæta.
Því kom valdaránið MIR ekki
á óvart, og samtökin stóðu uppi
sem einu starfhæfu samtökin á
vinstri kantinum og jafnframt
sem þau sem hefðu haft raun-
hæfast mat á aðstæðum.
MIR leggur nú til að beitt
verði þeirri baráttuaðferð að
endurskipuleggja fjöldahreyfing-
una, og þá einkum verkalýðinn,
með það fyrir augum að verja
lífskjörin og berjast fyrir end-
urheimt lýðréttinda. Þannig á
að mynda breiða samfylkingu,
sem. veiti herforingjastjórninni
mótspyrnu.
Vegur MIR hefur vaxið mik-
ið, jafnt innan sem utan Chile,
og hefur það nú stofnað sam-
starfsráð með öðrum byltingar-
samtökum Suður-Ameríku, sem
starfa leynilega.
MIR býst ekki við neinum
skyndisigri, og býr sig undir
langa og harða baráttu.
Að mestu unnið upp úr
Mir: taktik og strategi eftir
Luis Cerda, politisk revy,
23. ágúst 1974. - gg
Chile í fjölmiðlum:
A ð réttlæta valdaránið
Þegar slíkir atburðir scni
valdarániö í Chilc gcrast, hikst-
ar borgaraprcssan í „lýðræðis-
rikjum Vesturlanda“. Það er
cngu líkara en atburðurinn
falli ckki inn í fyrirfram heims-
mynd blaðamannanna. Þing-
ræðislcgri stjórn, scm segist
stefna að sósíalisma, er koll-
varpað af herforingjaklíku. Og
ol'an á allt annað nýtur stjórn-
in og tilraun hcnnar um „þing-
ræðislcga leið“ almcnnra vin-
sælda um hcim allan. Samt er
ckki hægt að flytja cinhliða
fordæmingar á valdaránið, þar
sem það væri vatn á myllu
vinstri aflanna.
Sums staðar var borgarapress-
an ekki í vandræðum með að
túlka atburðinn. í Frakklandi
voru blaðalesendur vandlega
uppfræddir um þá lexíu sem
þeir áttu að draga af atburðun-
um: Marxistinn Allende hafði
komið landinu á kaldan klaka
og því urðu herforingjarnir að
grípa í taumana. Hugsið ykkur
hvað myndi gerast ef vinstri-
bandalag sósíalista og kommún-
ista næði völdum í Frakklandi!
íslensk borgarablöð áttu ekki
á reiðum höndum jafn hrað-
soðna skýringu. Framan af voru
viðbrögðin fálmkennd: Valda-
ránið bar að fordæma, en ekki
máttu menn gleyma „syndum"
Allendes. Síðan birtist í Morg-
unblaðinu (og Stúdentablaðinu)
grein prestlingsins Jóns Jensson-
ar, þar sem fagnað var þeim
„sigri lýðræðisins" sem valda-
ránið var í augum hans. Sú
grein vakti viðbjóð og hneyksl-
un, og Morgunblaðið hélt áfram
tvístígandi afstöðu sinni til
valdaránsins. í sumar var hins
vegar ný lína lögð, og var þar
að verki „fræðilegt málgagn ís-
lenskrar borgarastéttar, Eimreið-
in.
í fyrsta tölublaði Eimreiðar-
innar 1974 birtist greinin „Goð-
sögnin um Allende" eftir breska
blaðamanninn David Holden. Er
það álit greinarhöfundar að All-
ende hafi verið „grautarhaus
þeigar best lét" og klúðrað stjórn
sinni á landinu. Hins vegar hafi
óprúttnir marxistar og laumu-
marxistar smíðað goðsögnina um
Gleðjið barnið með
leikföngum frá okkur
10% afsláttur til Stúdenta
LEIKFANGABÚÐIN, Laugavegi 11 og 12
„þjóðarleiðtogann" að honum
látnum.
Djúpsær skilningur greinar-
höfundar á vandamálinu spegl-
ast í sumurn setningum hans:
„Herforingjar verða alltaf herfor-
ingjar". „Hafi verið til „ráða-
stétt" í Chile, hefur hún verið
skipuð af stjórnmálamönnum og
kerfinu umhverfis þá". Höfuð-
áherslu leggur hann á að hrekja
þær „goðsagnir" sem myndast
. hafa um Alþýðufylkinguna.
Meðal annars telur Holden
það sönnun fyrir afskiptaleysi
Bandaríkjanna af valdaráninu, að
ekki hefur verið komið upp um
opinbera skýrslu eða áærlun, sem
afhjúpi þátt Bandaríkjanna í
því! Jafnframt verður Holden
það á í messunni að minnast á
áædun auðhringsins ITT um að-
gerðir til að kcllvarpa stjórn All-
endes. Fullyrðir Holden, að þrátt
fyrir vinsamlega athugun CIA á
áætluninni, hafi hún aldrei kom-
ist á framkvæmdastig. Hefði
blaðamaðurinn betur átt að
kynna sér áætlunina og atburða-
rásina í Chile, svo sláandi sam-
svörun er með framferði hægri
aflanna þar og áætluninni.
Meginkenning Holdens er sú
að óstjórn Allendes hafi leitt til
glundroða ,sem fæddi af sér her-
foringjastjórnina. Að baki býr
það sannleikskom ,að Allende
urðu á mistök, en greinarhöf-
undur hrekur á engan hátt þá
vitneskju, að samræmdar aðgerð-
ir hægri aflanna í Chile, er-
lendra auðhringa og bandarískr-
ar heimsvaldastefnu ollu þeim
erfiðleikum sem urðu Allende
skeinuhættastir.
Holden segist ekki vera að

Alyktun S.H.I. um Chile
frú fundi rúðsins 31. — 8.
Stúdcntaráð minnir á að 4. septeniber síðastliðinn voru
fjögur ár liðin síðan Alþýðufylkingin, undir forystu Sal-
vadors Allcnde, koinst til valda í Chile. 11. september er
hins vcgar liðið eitt ár síðan herforingjaklika framdi
valdarán þar i landi.
í þrjú ár vann Alþýðufylkingin að því að bæta kjör
chileskrar alþýðu. Andstæðingar hennar voru öflugir, chil-
csk borgarastétt og crlendir auöhringir, scm sátu á rétti
fólksins í landinu og höfðu bandaríska heimsvcldið að
bakhjarli. Þó vann hún stöðugt stærri sigra í umbótavið-
leitni sinni og jafnframt vann hún óskorað traust alþýðu
Chilc. En hinu alþjóðlega auðvaldi voru sigrar alþýðu-
fylkingarinnar þyrnir í augum. Þessir sigrar boðuðu að
kúguð alþýða, ekki aðcins í Chile, heldur um allan heim,
yrði mcðvituð um mátt sinn og mögulcika. Því varð að
berja á bak aftur hina lýðræðislega kjörnu stjóm Chile,
og fcngu bandarísku hcimsvaldasinnarnir og fjölþjóölcgu
auöhringarnir í lið mcð sér chilcska hcrforingja, hand-
bcndi ríkjandi borgarastéttar, þá herforingja sem enn sitja
að lcpp-völdum í skjóli ógnarstjómar.
Um allan heim hcfur valdaránið verið fordæmt, og
mcnn hefur skort orð til að lýsa viðurstyggö sinni á lög-
regluaðgcrðum og pyntingum herforingjastjórnarinnar. En
slíkar yfirlýsingar hrökkva skammt til að frelsa Chile-
mcnn undan böölum sínum. Frelsun þjóðar er verk henn-
ar sjálfrar.
Okkur íslcndingum væri hollt að minnast þess að við
cigum aðild að valdaráninu í Chile á meðan við erurn að-
ilar að hernaðarbandalaginu NATO og vcitum hér að-
stöðu hcr þess sama herveldis og stóð að baki valdaráninu.
Stúdentaráð lýsir yfir samstöðu sinni með alþýðu Chile
í baráttu hcnnar gegn oki herforingjastjórnarinnar og fyr-
ir alþýðuvöldum og sósíalisma. Um lcið ítrekar Stiidenta-
ráð andstöðu sína gegn þeirri samsekt í glæpaverkum
hcimsvaldasinna scm felst í aðild okkar að NATO og er-
Icndri hersctu á fslandi.
i
bera í bætifláka fyrir herfor-
ingjana, heldur aðeins að sýna
fram á að Allende hafi sjálfur
kallað valdarán þeirra yfir sig.
Hins vegar afhjúpar hann hvar
samúö hans liggur, þegar hann
segir, að þrátt fyrir óbeit á
stjórnmálum hafi „ábyrgir her-
foringjar" orðið að taka í taum-
ana.
Auðvitað er Holden að rétt-
læta valdarán herforingjanna.
Hann þykist sýna fram á hvern-
ig stjórn Allende sigldi þjóðar-
skútu Chile í kaf, þannig að her-
foringjaklíkan neyddist til að
grípa inn í og rétta hana af með
harkalegum aðgerðum. Er óþarfi.
að hafa mörg orð um þá siðspill-
ingu sem greinin er merki um.
Hún sýnir okkur að innan borg-
arastéttar Vesturlanda eru menn
sem telja það ekkert fremur til-
tökumál en suðuramerískir her-
foringjar, að traðkað sé á regl-
um borgaralegs þingræðis til að
bjarga völdum eiignastéttarinnar.
Ef ósigur Alþýðufylkingarinn-
ar í Chile er sönnun þess að
sósíalisma verður ekki náð eft-
ir þingræðislegum leiðum, er
það ekki vegna þess að sósíal-
ísk hreyfing sé ófær til þess,
heldur hins að borgarastéttin
veigrar sér ekki við að víkja út
af braut þingræðisins til að verja
völd sín.
gg
STUDENTABLAÐIÐ — 5
t