Stúdentablaðið - 09.09.1974, Blaðsíða 7

Þar eð „milliHðaJaust lýS'írof' ®
xneirihlutans telst enn vera hent-
ugasta stjórnarfyrirkomulag ril
uppbyggjngar sósíalismans, er
borgaralygt lýðræði ekki lengur
taiið líMegt til þess að undir-
búa nægilega jarðveginn fyrir
umskiptin yfir til sósíalisma.
Ekki verður það heldur enduf-
heimt þár sem það er ekki leng-
ur til. Ekirasðistiihneiging ein-
okunarauðvaldsins mælir ein-
dregið giegn þessari baráttuað-
ferð, og afnám gervilýðræðis er
hluti af stjórnmájaiegri fræðslu
andstæðinga þess. Á hinn bóg-
inn verður að hafa í huga hvað
ósvikið er í þessu gerviiýðræði
þ.e. að hve mikiu leyti það er
hinn íhaldssami mcirihluti, sem
lætur álit sitt í ljós, velur1 milli
t'úiækxa. kosta og tekur stefnu-
ákvarðanir. Þær ákvarðanir sem
varða líf og dauða alþýðunnar
eru hins vegar í höndum vaida-
hópa utan yfirráðasvæðis al-
mennings (og þingsins meira að
segja).
Valdisvið þessa lýðræðis veit-
ir meira svigrúm fyrir myndun
hreiðra með sjálfsstjórnarvaidi.
Hinar auknu kröfur til vísinda
og tækni í framleiðslu og stjórn-
sýsiu gera háskólana að þesy-
konar hreiðrum, fyrst og fremst
í þágu kerfisins sjálfs tii að
þjálfa starfskrafta. Af sömu á-
stæðum eru skólarnir menntaset-
ur kerfisandstæðinga f/.amtíðar.
Enrifremur er brýnt að kveða
riiður pólitíska minnimáttar-
kennd, útbreiddan kvilia í roð-
um stúdentahreyíiogarinnar; þá
meinloku að stúdentar séu
menningarviror, forréttindapakk
og þess vegna undirgéfið' afl,
sem getur aðeins orðið vjrkur
“ipaaiif mj.’ , , :'.1
krartur ef það afsalar ser ergrn
aðstöðu; Þessi diila er hrein og
bein árás á þá, sem fórnað hafa
lífi sínu og munu halda áfram áð
hætta því i hverri mótmælaaðgerð
gegn ríkjandi valdlastétt. Ef stúd-
entar þriðja heimsins eru í sann-
leika framverðir í byltingarstarfi
og eru svo þúsundum skiptir
fórnárlömb hryHiiegs ofbeldis,
þá er hlutskipti þeirra í freís-
isstríði og hlutverk í framvindu
heimsbyltingarinnar að segja til
um mótun róttækrar pólitískr-
ar vituridar. í þriðja heimihuim
stjórria'<1héfskái'r stúdentár bein-
línis mótspyrnu fólksins, en
vóþnábrasðux þeirra x þróuðum
auðvaídsfíkjum hafa ennþá ekki
Gagnbylting og
Framhald af 6. síðu.
segir Marcuse, en þótt auð-
valdskerfið fullnægi neyslu-
þörfum í háþróuðum ríkjum,
er það hvorki né verður hæft
til að fu'llnægja öðrum brýri-
um. þörfum. Kapítalisminn
hefur fullnægt vissum þörfum
og skapað aðrar, sem hann
getur ekki fullnægt. Þa.rfir
til frelsis, til að iifa í sam-
hljóm við aðra, til að lifa
lífi sem er meira en vinrfa
og neysla, — slíkum þörfum
getur kapítalisminn aldrei
fullnægt.
Eðlilegt er að hópar scm
tengdir eru hugmyndalegri
yfirbyggingu þjóðfélagsins
finni skýrast allra fyrir van-
mætti auðvaldsins til að full-
nægja þessum þörfum. Slíkir
hópar geta jafnframt gegnt
mikilvægu hlutverki að berj-
ast gegn hugmyndalegu for-
þéssari framvarðarstöðu að
gegna. Forréttindastaða þeirrá
leyfir þeim (og knýr þá Óil) að
þroska róttæka stéttarvitund með
kenoingasmíð og starfi í hreiðr-
um sínum — miðstöðvun} í sí-
harðnandi stéttarbaráttu. Stúd-
entahreyfingin er flækt í dýrk-
un framiéiðslustarfanna og er
ennþá treg til (éf hún þá hrein-
lega ekki þverneitar) að viður-
kenna, að í háskólanum eigi hún
sinn eigin vettvang innan stofn-
ananna. Meira að segja þá nær
þessi vettvangur frá háskólanum
inn í efanhagsbáknið ogpólitísk-
ar stofnanir þar sem „mennt-
aðra starfskrafta" er þörf. Víst
er það svo innan þessara stofn-
ana, að þeir hæst launuðu munu
ganga í lið með stjórnvöldum,
renna inn í æðstu stjórn. En
versnandi staða þeirra og breyt-
ingar munu draga úr hlýðninni
og skerpa andstöðuna í mennta-
kerfinu milli frelsandi mögu-
leika vísinda og tækni og nú-
verandi undirgefni' þeirra. En
lausn þessara átaka mun aldrei
fást í innri þróun vísindanna
sjálfra. Hin nýja vísindabylting
mun verða hluti af þjóðfélags-
byltingu.
Til þess að færa út kvíar stúd-
entahreyfingarinnar hefur Rudi
Dutschke lagt til, að beitt verði
aðferð hinnar löngu göngu
gegnum stofnanirnar. Þar skuli
í senn unnið innan þeirra
og gegn þeim, ekki með
því að láta sér dauðleiðast, öUu
fremur með því að vinna verkin,
læra (hvernig mata á og vinna
úr rafeindaheilagögnum, hvernig
kenna skuli á ölium . stigum
skólakerfisins, hvernig, nota skuli
iljölmiðlana,.. hvermg skiþuiebgja
srarli frainleiðshina, Jivemig Jrera
megi kennsi a og forðast það,
sem úrelt er, hvernig gera skuli
áætlanir b.s.frv.) og jafnframt
hlúa að eigin vitund í starfi ineð
öðrum.
Hin Ianga ganga felur í sér
samstillt átak til að byggja úþp
skugigastofnanir. Það hefur lengi
verið markmið hreyfingarinnar
að koma því í kring; en fjár-
magnsskortur var að verulegu
leyti orsök þess hversu veik-
burða þær voru og vanmegnug-
ar. Skuggastofnanir verða að
vera sámkepþnisfærár. Þetta' ér
sériega mikilvægt í þróun rót-
tækra „frjálsra" fjölmiðla. Sú
staðreynd málsins, að róttæk
uppreisn
ræði borgarastéttarinnar.
Hlutverk þeirra er að fræða
alþýðuna. Gagnrýnin vitund
verður ekki til nema fyrir
sjálfsmennun, en forsenda
hennar er menntun, og til að
hrinda af stað sjálfsmenntun-
inni þarf vitana. Varist þeir
að firra sig frá fjöldánum
eða eyða orku sinr.i í inn-
byrðis deilur, og verði fas-
istahættunni forðað, er bylt-
ingin innan sjónmáls.
Sú bylting Sem nú er á
dagskrá er meira en breyting
á eignaréttinum. Hún snýst
um gjörhreytingu á lífshátt-
um manna, á tengslum þeirra
sín í miMi og við náttúruna.
Sú bylting er frelsun mann-
legs eðlis, sköpun nýs manns,
sem hefur aðrar langanir en
við, aðra skynjun. Gegn
hættunni á þessari byltingu
hefur kaþítállsöliilh vlgbfiist,
Gunnar Lunde
Þegar þeir slepptu sprengjunni
í höfuðið á mér
varð ég til að byrja með
fálmandi örvingiaðir handlegglr
mót geislavirkni ioftsins
en siðan
urðu blaðafyrirsagnirnar
sifellt minni
þangað tii ég gleymdi
hvað komið hafði
fyrir mig
þangað til dag einn
að brakaði svo undarlega i höfðinu á mér
ég skoðaði mig í speglinum
og sá
strývöndul sem þaut ýlfrandi
að höfði minu
hélt ég fyrst
en siðan uppgötvaði ég
að höfuðið á mér var sprengja
hvenær umskiptin
höfð>> orðið
vissl «kki nákvæmlega.
(Þýð.: Guðmundur Sæmundsson)
Niðurlag fyrsta kaflans „Vinstri-
hreyfing og gagnbylting” úr bókinni
Gagnbylting og uppreisn eftir
Herbert Marcuse
vinstriöfl • -hafa ekki jafnan að-
gang að hinni stórkostlegu keðju
upplýsingamiðlunar og skoðana-
mótunar gerir að verkum hvað
hreyfingin er einangruð. Sama
máli gegnir um þróun óháðra
skóla og „frjálsra háskóla". Þeir
geta verið samkeppnishæfir, þ.e.
a.s. færir um að vinna á móti
ríkjandi fræðslukerfi aðeins þar,
sem þeir fylla upp í tómarúm
eða þar, sem þeir er uekk ibara
öðruvísi heldur líka betri. Söfn-
un stórra sjóða til þess að starf-
rækja öflugar andstofnanir krefst
málamiðlunar, Sá tími er liðinn
að frjálslyndum var afneitað
með öllu — eða ér enn ókom-
inn, Róttækni getur unnið mik-
ið á með lögmætum mótmæl-
um gegn stríðsrekstri, verðbólgu
og atvinnuleysi, með því að
verja borgaraleg réttindi —
jafnvel með því „ill skárra" í
byggðakosningum. GrundvöHur
fýrir sameiningu í eldlínunni
er breytilegur og stundum flekk-
aður — en er til engu að síður.
Ég hef lagt ríka áherslu á
þá lykilaðstöðu, sem háskólarn-
ir hafa að gegna í nútíð; þeir
geta enn þjónað hlutverki stofn-
unar til að þjálfa mótstöðuhópa.
Nauðsynleg uppbygging til þess
að ná þessu markmiði krefst
meira en eindreginnar stúdenta-
þátttölcu og námsstarfs utan
námsskyldu. TH þess að gera
háskólann virkan fyrir dægur-
baráttuna um ókomna tíð þarf
að kynna þær staðreyndir og þau
öfl, sem gerðu siðmenninguna
að því sem hún er og því sem
hún gæti orðið — og það er
pólitísk menntun. Þv’ svo sann-
arlega endurtekur sagan sig; það
er þessi endurtekning drottnun-
ar og undirgefni, sem verður
að stoðva. Til þess að svo megi
verða þarf þekkingu á uppruna
þessarar þróunar og viðhaldi
hennar: gágnrýna hugsun.
I þessari löngu göngu hefur
hinn herskái minnihluti í auð-
valdsheiminum voldugan nafn-
lausan bandamann: hina hrak-
andi efnahagslegu og stjórn-
málalegu stöðu auðvaldskerfisins.
Vissulega getur það verið und-
anfari háþróaðs fasisma og hin
nýja vinstrihreyfing á með oddi
og egg að berjast gegn þeirri
óheiUavænlegu skoðun, að þessi
þróun muni flýta fyrir komu
sósíalisma. Innri mótsagnir spá
enn fyrir um hrun auðvaldisins
en fasískt einræði grundvallað á
heljarmiklum auðlindum undir
auðvaldsstjórn, gæti verið áfangi
á leiðinni að þessu hruni. Það
mundi auka á móthverfuna, en
á heimsmtelikvarða og í víðri
veröld þar sem enn eru ósigruð
svasði til þess að drottna yfir,
mergsjúga og atðræna. Sósíal-
ismi missir sitt vísindalega eðli
ef söguleg nauðsyn er ofurseld
óráðinni (og vafasamri) framtíð.
Hinar hlutlægu tilhneigingar
hníga að sósíalisma en þó aðeins
upp að því maxki, sem huglæg-
um baráttuöflum tekst að beina
þróuninni í átt til sósíalisma og
það hér og nú og um ókomna
tíð . . . Áuðvaldið framleiðir
sína eigin grafara — en ásýnd
þeirra gæti verið gjörólík þeim
hraklegustu á jörðinni, þeirra
sem sárast eru leiknir af skorri
og neyð.
Jón Bergsteimson sneri.
fasísk gagnbylting vofir hvar-
vetna yfir.
Skipuileg uppfræðsla og
barátta, ekki tilviljunarkennd
upphlaup, eru aðferðir bylt-
ingarhrcyfingarinnar á tím-
um þegar andstæður þjóð-
félgsins skerpast. Annars
vegar mætir okkur möguleiki
villimennskunnar, hins vegar
þeirrar byltingar sem yrði
róttækust aMra byltinga, sú
fyrsta sem er raunverulega
heimssöguleg. Gerendur
þeirrar byltingar eru ekki
fyrst og fremst fordæmdir á
jörðu, hcldur þeir sem máski
virðast njóta forréttinda, þeir
sem er það lífsspursmál að
berjast gegn villimennsku
auðvaldsins, mannfjandsam-
legri skvnsemi þess og fram-
leiðni.
— Tekið saman úr Coun-
terrevolution and Revolt eftir
Herbert Marcuse, Beacon
Press, Bostori 1972. —gg
TT*
ST' ^'iiJTABt AÐIÐ — 7