Stúdentablaðið - 17.10.1974, Síða 2

Hannes H. Gissurarson:
Nokkur orð
■-v. ... 71 ' " Jk
. 'ijj ff
um málefni Háskólans
Steinn Steinarr lýkur snjöllu
kvæði sínu, Universitas Is-
landiae, á heldur óhrjálegri um-
sögn um Háskóla íslands:
Þá brá ég við
og réði mann tii mín,
sem múraði upp í gluggann.
Flestum finnst vafalítið, að þetta
skáld neikvæðisins hafi þarna
dregið upp helzti dökka mynd,
þótt orðheppinn sé og bein-
skeyttur. Háskóli íslands hefur,
— þrátt fyrir allt, — verið á 63
ára starfsferli símum virki
fræðslu og rannsókna, tákn þess
menningarlega sjálfstæðis, sem
íslendingar njóta, — þótt
mannfjöldinn sé á við úthverfi
í stórborg.
En hinu má ekki gleyma, að
ætíð eru nógir um að vilja
múra. Stöðnun og slen mega
ekki verða aðaldrættir Háskól-
ans. Hann má ekki verða útung-
unarvél sálarlausra sagnaþula eða
hinna, er dýrka reiknistokkinn
sem skurðgoð. Hann má ekki
verða annars flokks mennta-
stofnun, sem hvorki geri nægar
hæfniskröfur til kennara né
nemenda. Innan veggja hans
verður að fara fram frjáls ramn-
sókn og rökræða, fjörug og ó-
heft. Þar verður að glæða loga
þess kyndils menningar og bók-
mennta, sem lýsti íslendingum
leið hörmungaraldirnar allar, þar
verður að sinna svo þörfum at-
vinnulífs og stjórnsýslu, að ætíð
sé hér kostur hæfra manna, þótt
asklokið eigi ekki að koma í
úimims stað, en það viðhorf hef-
ur eitt skáldið kallað fjóstrú.
Hér á hlutur stúdenta ekki að
vera minnstur. Sú leiðigjarna ár-
átta ýmissa „stúdemtaleiðtoga"
að telja hlutverk sitt það eitt
að reyna að slaka á hæfniskröf-
um, kría út aura og senda fjöl-
miðlum ályktanir um hin ein-
kennilegustu mál veldur því, að
virðing og vegur stúdenta og
málsvara þeirra hefur mjög
þorrið. Róttæklingarnir, sem
tízkubylgja skolaði í forystusess
á meðal stúdenta, hafa látið sig
málefni Háskólans litlu varða.
En ætlunin er í þessum pistli
að drepa á nokkur atriði, sem
stúdentar eiga og verSa að láta
sig varða.
Sjálfstæði Háskólans verða
stúdentar að standa vörð um.
Það er alger forsenda þess, að
háskólinn geti gegnt því hlut-
verki sínu, sem reifað var hér
áðan, að hann sé ekki njörvað-
ur við ríkisvaldið og pólitíkusa.
í setningarræðu fyrsta rektors
skólans er þessu atriði gerð góð
skil: „Landsstjórnin á að láta sér
nægja að hafa eftirlit með því,
að háskóla skorti ekki fé til nauð-
synlegra útgjalda og að þeir
fylgi þeim lögum, sem þeim eru
sett, en láta þá að öðru leyti
hafa sem frjálsastar hendur um
starf þeirra og málefni" .
Amnað lykilatriði er fullkom-
ið vísindabókasafn. Hér er ólíku
saman að jafna við það, sem
tíðkast erlendis. Þar er víðast Ht-
GROA
Á LEITI
Olyginn sagði mér en berið mig samt ekki fyrir því, að
Hannes H. Gissurarson hafi verið gerður að heiðursfélaga
Sjálfstæðiskvennafélagsins Hvatar fyrir vel unnin störf í
baráttunni gegn heimskommúnismanum. Það mun vera í
heita pottinum í Vesturbæjarlauginni, sem þau bönd sem
binda Hannes við sjálfstæðiskonur, hafa styrkst með þess-
um afleiðingum.
Ólyginn sagði mér en berið mig samt ekki fyrir því, að
nokkrir fornbókasalar, sem fyrir ári voru sektaðir fyrir
sölu klámrita, hafi hafið undirskriftasöfnun til að berjast
fyrir því að klámritasala verði leyfð á Islandi. Nefna þeir
undirskriftasöfnunina Frjálsa ritlist. Þeir segja að þetta
sé talinn sjálfsagður menningarþáttur um allan hinn vest-
ræna heim, en auðvitað sé þetta algerlega ópólitískt mál
og eiginhagsmunir komi þar hvergi nærri.
Ólyginn sagðl mér en berið mig samt ekki fyrir því, að
rektor hafi haldið veislu eina veglega í tilefni mannaskipta
í Háskólaráði og boðið fráfarandi og viðtakandi ráðs-
mönnum. Tveir menn munu þó hafa farið varhluta af
veisluglaumnum, þar sem þeir sátu allt kvöldið afsíðis í
innilegum vinarhótum. Það voru þeir Baldur Kristjánsson
fulltrúi stúdenta, og Jónatan Þórmundsson lagaprófessor.
Var auðséð á öllu að þeim var skilnaðurinn erfiður, og
heyrðust þeir báðir fullvissa hinn um að þetta hefði verið
„ógleymanlegt og skemmtilegt ár“.
Ólyginn sagði mér, en berið mig helst ekki fyrir því, að
stjórn Síne hafi neytt allra bragða á nýliðnu sumri til að
reisa við bágborinn fjárhag sambandsins. Þó þótti stúd-
entum keyra um þverbak, þegar Sigurmar Albertsson, í
stjórn Síne, sást selja túristum, sem dvöldu á Garði, mat-
armiða á 80% nafnvirðis, en miðana keypti Sigurmar eins
og hver annar stúdent á 60% nafnvirðis í Bóksölunni.
Harmar Gróa að geta ekki birt mynd af Simma við þessa
iðju sína.
Hanncs H. Gissurarson
ið á bókasafnið sem heista og
þarfasta þjón menntagyðjunnar,
en hér er hann vanhaldinn og
pasturslítill. Háskólabókasafnið
fullnægir alls ekki þeim kröf-
um, sem gerðar verða til slíks
bóksaafns, bæði vegna ónógra
fjárveitinga til bókakaupa og
húsnæðiseklu. Vegna þess bar ég
fram tillögu á stúdentaráðsfundi
31. júlí sl., sem er á þessa leið:
Stúdentaráð skorar á stjórn-
völd að hefja þegar á þessa ári
að reisa Þjóðarbókhlöðu. Þannig
verður 1100 ára afmœlis ís-
landsbyggðar best minnst.
Þessu fylgdi eftirfarandi
greinargerð: „í þingsályktunar-
tillögu 5. maí 1957 markaði Al-
þingi þá stefnu að sameina
Landsbókasafn og Háskólabóka-
safn í Þjóðarbókhlöðu. I henni
er hásikólanemum ædað lestrar-
rými fyrir 500 menn hið
minnsta. Vísindalegt fullkomið
bókasafn er og forsenda rann-
sókna og fræða. Fyrirhugað er
að hefja framkvæmdir á þessu
ári, og á byggingunni að vera
lokið eftir 5 ár. FuII ástæða er
til þess að fylgja þó þessu máii
eftir á vettvangi Stúdentaráðs,
þar sem ætla má, að reynt verði
vegna efnahagsástandsins að
skera svo niður útgjöld sem auð-
ið er, og þjóðarbókhlaða þá einn
skotspónninn". Við þetta má
bæta, að stúdentar þurfa að
kanna, hvort í þjóðarbókhlöð-
unni á eingöngu að vera bóka-
safn, en skemmtilegt væri að fá
þar aðstöðu til plötusafns og út-
Iáns og listsýninga. — Þessi til-
laga mín um þjóðarbókhlöðu var
samþykkt með smávægilegum
breytingum.
Víða erlendis gefa háskólar
sjálfir út vísindarit og kennslu-
bækur sínar, og slík fyrirtæki á
þeirra vegum eru oft hin öflug-
ustu. Hór er að vísu til vísir að
því, en lítill. Hér verður að gera
á • bragarbót. Markviss og sam-
hæfð útgáfa jafnt ódýrra, við-
hafnarlausra kennslubóka sem
og vísindarita kennara er nauð-
syn, hvernig sem henni yrði
háttað. Hér rekur hið opinbera
til dæmis Bókaútgáfu Menning-
arsjóðs og Ríkisútgáfu náms-
bóka. Má hugsa sér samvinou
við þessa aðila og jafnvel við
einkafyrirtæki.
Sá stakkur, sem háskóla er
sniðinn, er ein helsta ákvörðun-
arbreyta í vexti hans og við-
gangi. Skipulagsleysi háskóla-
húsa okkar ríður hins vegar ekki
við einteyming. Framtíðarskipu-
lag er allc óljóst. Sífellt er ver-
ið að þrengja að lóð Háskólans,
sem enginn veit reyndar hver
er, — t.d. með lagningu hrað-
brautar í Suðurgötu og fyrirhug-
’ aðri "" stækkuti" í' Bændáhállarinn-
ar. Nú þegar verður að hefjast
handa um að skilgreina frarn-
tíðarramma Háskólasvæðisins, en
slíkt hlýtur að haldast í hendur
við þær hugmyndir, sem ráða-
menn gera sér um verksvið og
viðfangsefni Háskólans í fram-
tíðinni.
Þá hefur einu atriði ekki ver-
ið nægur gaumur gefinn, að
mínu mati. Þorsteinn Gylfason
lektor hefur bent á og gagnrýnt,
hversu virðist hafa dregið úr rit-
störfum og útgáfustarfi kennara
og prófessora við Háskólann. Að
vísu gefa þessir þættir ófull-
komna mynd af starfi þeirra.
En þeir eru þó vísbending. Og
það er alvarlegt mál, ef ein-
hverjir þeir kennarar og rann-
sóknarmenn, sem laun sín
þiggja hjá Háskólanum, skila
lidu sem engu starfi. En stúd-
entar verða þó að gæta þess í
gagnrýni sinni, að ætíð sé fyrst
spurt, hvað við getum lagt sjálf-
ir af mörkum, áður en menn
vandlætast og gera kröfur.
Ýmislegt fleira mætti tína til,
sem málsvarar stúdenta, félaga-
samtök þeirra og foringjar, ættu
að helga tíma sinn í auknum
mæli. En hér er þó rétt að geta
eins að lokum. Forsenda þess,
að stúdentar geti hér eitthvað
að gert, er, að þeim sé fenginn
sanngjarn íhlutunarréttur. Vaka,
félag Iýðræðissinnaðra stúdenta,
hefur sett markið við þriðjungs-
aðild að stjórnun í byrjun, hver
svo sem langtímamarkmið verða.
— En stúdentar verða að gera
sér grein fyrir, að réttindum
fylgja skyldur, valdi ábyrgð. Ef
haldið er af festu og hófsemi á
málurn, er miklu líklegra, að
orðið sé við sanngijörnum ósk-
tun. En áherslu verður að leggja
á, að eining náist um slík mál,
að sameinast sé um sameiginleg
hagsmunamál stúdenta, ’ áð sam-
vinna sé þar á milli kennara og
nemenda, bróðurhugur á meðal
hinna ýmsu fylkinga og pólit-
ískra hópa á meðal nemenda.
Einungis á þann veg verða fé-
lagasamtök stúdenta það afl, sem
nær einhverju fram, hrindir ein-
hverju í framkvæmd.
RAUDSOKKAR OPHA STASfSMIBSTÖO
Sá gagnmerki félagsskapur
Rauðsokkar er í fullu fjöri. Því
til staðfestingar boðaði hann
til blaðamannafundar þann 1.
október og kynnti starfsemi
sína og stefnu.
Rauðsokkar hafa nú í fyrsta
sinn eignast veigamikinn sama-
stað, sem er að Skólavörðu-
stíg 12. Þar verður framvegis
opið á hverjum virkum degi
miili kl. 5 og 7. Ætlunin er að
halda þar uppi ráðleggingar-
starfi og hafa jafnframt félags-
aðstöðu með blöðum, bókum
og veitingum.
Rauðsokkahreyfingin er
byggð þannig upp, að ákveðin
samtengjandi miðstöð starfar.
Þá eru fastir starfshópar: Hús-
hópur, sem sér um rekstur hús-
næðis, leiðbcincndahópur, sem
aðstoðar nýliða, og fjöhniðla-
hópur, sem annast útgáfustarf-
semi. Rauðsokkar gefa út
blaðið Forvitin rauð, og í hús-
næði hreyfingarinnar er einnig
hægt að kíkja í erlend blöð af
svipuðu tagi. Þá eru myndaðir
starfshópar vegna tímabund-
inna verkefna, og leggja rauð-
sokkar mikla áherslu á þenn-
an þátt starfseminnar .
Þegar rauðsokkar voru
spurðir um fjölda meðlima
gáfu þeir það svar að 200
hefðu skráð sig í hópa frá
upphafi hreyfingarinnar og
væru konur þar í meirihluta.
Nokkrar umræður spunnust
um það, hvers vegna náms-
menn hefðu lítinn þátt tekið
í störfum hreyfingarinnar, og
kom þar fram það álit margra
rauðsokka, að meðal t. d. stúd-
enta ríkti miklu meira jafn-
rétti kynja en meðal annarra
þjóðfélagshópa. Því fyndu kon-
ur í námi ekki til eins brenn-
andi þarfar að berjast fyrir af-
námi kynferðislegs misréttis.
Mörgum sem utan rauð-
sokkahreyfingarinnar standa
hefur fundist sem þar hafi ver-
ið nokkur mótsögn þeirra sem
hafa viljað gefa baráttunni
meðvitað pólitískt markmið og
hinna sem hafa haldið fram
„ópólitískri“ hagsmunabar-
áttu. Sjálfir telja þeir aðeins
um að ræða misdjúpan skiln-
ing á því hversu langt þurfi að
ganga til að ná jafnmti. Ann-
ars ætti stefnuyfirlýsing hreyf-
ingarinnar frá ráðstefnu henn-
ar í sumar að taka af öll tví-
mæli um stefnulegan grund-
völl hreyfingarinnar:
„Barátta kvcnna fyrir jafn-
rétti kynjanna verður ekki slit-
in úr tengslum við baráttu
undirokaðra stétta fyrir þjóð-
félagslegum jöfnuði, né heldur
verður sigur unninn í verka-
lýðsbaráttunni án virkrar þátt-
töku kvenna.
1 aðaldráttum er baráttan
tvíþætt; annars vegar fyrir
breyttu þjóðfélagi gegn kúgun-
ar- og afturhaldsöflum, sam-
fara tímabundnum umbótum
í þjóðfélaginu, og hins vegar sú
uppbygging, sem snýr að kon-
um sjálfum, vitundarvakning,
andspyrna gegn bælandi upp-
eldis- og umhverfisáhrifum og
aldagömlum fordómum og
hcföum.
Undirokun kvenna er efna-
hagslegs og kynferðislegs eðlis.
Langvarandi bæling kvenna
hcfur fyrr og nú verið fram-
kvæmd vitandi vits í þeim til-
gangi að hagnast á vinnuafli
þeirra innan hcimilanna og á
vinnumarkaðinum og að við-
halda kynferðislcgri kúgun.
Ríkjandi efnahagskcrfi byggist
Framhald á bls. 7.
2 — STÚDENTABLAÐIÐ