Stúdentablaðið - 17.10.1974, Side 3

Krafa um félagslegt réttlæti
(Leiðari túlkar stefnu stjórnar SHÍ)
Nú eru lánamál í deiglunni, og verið gcfur að stúd-
entar þurfi að heyja harða baráttu fyrir því að lán
þeirra hrökkvi fyrir einföldustu lífsnauðsynjum. Þá
varöar miklu að Ijóst sé, hvort stúdcntar eiga að
heyja baráttu sína sem hreina ciginhagsmunabar-
áttu eða út frá því þjóðfélagslega réttiætisináli sem
námslán óncitanlega eru.
Til skamms tíma var langskólanáin forréttindi
hinna betur cfnuðu, og aöeins öriair haröduglcgir
lágstéttarmenn mcgnuðu að brjótast í gcgnum þann
múr, sem aðskildi þorra íólks frá „æðri“ menntun.
Þær breytingar sem þar hafa orðið á, eru ekki að-
eins tákn um vaxandi mögulcika alþýöunnar, hcld-
ur ríður baggamuninn sú stóraukna þörf, sem nú
er íyrir mcnntamcnn. í framlciðslufcrlinu koma
mcnntamenn stöðugt mcir við sögu: framfarir eru
háðar vísindalegum rannsóknum, tæknimcnntaða
menn þarf í sífellt flóknari framleiöslubákni, sál-
fræðingar og félagsíræðingar eru fengnir til að mæta
þeim félagslegu vandamálum sein „framfarirnar“
hafa skapað; jafnframt hcfur skapast stööugt vax-
andi þörf fyrir mcnningarncyslu, en sú þört' er
grundvöllur þess að efnislcg framlciösla sé á jafn
háu stigi og nú er. Það er því ekki af jafnréttishug-
sjón cinni saman að forréttindastéttir hafa opnaö
lágstéttarunglingum aðgang að framhaldsmcnntun,
jafn ör fjölgun menntamanna og orðið hcfur, hefði
ekki fengist á annan hátt. Hins vcgar hcfur jafn-
réttissjónarmiðið verið krafa lágstéttanna, — börn
þeirra skyhlu hafa sömu möguleika og börn íorrétt-
indahópa.
Nú er það svo að fjárhagslcgur stuöningur við
námsmcnn jafngildir engan vcginn jafnrétti til
náms, hcldur getur hann aðeins útrýmt efnalcgri
mismunun, en aldrci þeirri félagslegu mismunun,
sem hið mismunandi andrúmsloft og siövcnjur, sem
börnin alast upp við, valda. Athuganir hafa sýnt
fram á að lágstéttarbörn búa við miklu minni hvata
til menntunarsóknar en hástéttarbörn, og algert
jafnrétti til nárns er því fjarstæða í stcttaþjóðfélagi.
Hins vegar hcfur það vcriö lágmarkskrafa jafnrétt-
issinna aö ólíkur cfnahagslegur bakgrunnur valdi
ekki mismunun í námsaðstööu. Þctta sjónarmiö hcf-
ur verið viðurkennt í flcstum svonefndum velferðar-
rkjum, og m. a. hafa allir íslenskir stjórnmálaflokk-
ar lýst stuðningi sínuin við þessa stcl'nu.
En citt er orö, annaö framkvæmd. Hérlcndis var
almenn, opinber námsaðstoð til skamms tíma hé-
gómi cinn. Efnalitlir stúdcntar urðu að rciöa sig á
þá möguleika sem íslcnskt þjóðfélag veitir til mik-
illr tckjuöflunar í lcyfum og sem Háskóli Islands
hefur veitt til vinnu meöfram námi. Nú hafa þess-
ir mögulcikar rýrnað allmjög. Tímatakmarkanir i
námi verða sífellt strangari, og erfiðara að komast
í uppgripavinnu á sumrin. Hins vcgar hcfur opin-
ber námsaöstoð aukist jafnt og þétt síöustu árin,
og stjórnviild gáfu fyrir nokkrum árum fyrirheit
um fullnægjandi námsaðstoð í náinni framtiö.
Al' hálfu ríkisvaldsins er ekki aðcins um að ræða
mismikinn vilja til aö fullnægja þörfum náms-
inanna, hcldur er framlag til námslána einn liður i
fjárlögum ríkisins. Því er það framlag háð ýmsum
sjónarmiöum fjárveitingavaldsins, scm hugsar lána-
mál út frá hugtökum eins og fjárþörf Lánasjóðs og
fjárveitingargetu ríkissjóðs. Að þessu sinni er hækk-
un á fjárþörf Lánasjóðs íslcnskra nánismanna
mciri en undanfarin ár. Veldur þar annars vegar
hin öra verðbólguþróun síðastliðins árs og nýleg
gengisfelling, en hins vegar hefur komiö í ljós að
um gífurlcgí vanmat á framfærslukostnaði náms-
manna hcl’ur verið að ræða, eins og hver sá hefur
sannreynt sem reynt hefur að framflcyta sér á
námslánum. Jafnframt vill lánasjóður Iciðrétta þá
inismunun sem fjölskyldufólk í hópi lánþcga hefur
verið beitt. Þessir hækkunarliðir eru allir sjálfsagöir
og eðlilegir, og jafnframt leggur Lánasjóður til að
haldið verði áfram þeirri stefnu að hækka hlutfall
lána af fjárþörf þannig að það nemi nú loks 100%.
STÚDENTABLAÐIÐ
9. tbl. 1974
Útgefandi: StúdentaráS Háskóla Islands
Ritstjóri: Gestur Guðmundsson (ábm.)
Útgáfustjórn: Stjórn S.H.I.
Verð i lausasölu: 50. kr.
Áskriftargjald er kr. 400 á ári.
Auglýsingasími: 15959.
Prentsmiðja Þjóðviljans.
Rikisvaldiö getur ekki annaö en fallist á sann-
girni þessarar kröfugerðar. Hins vegar hefur ríkis-
stjórnin boöaö sparnað vegna meintra efnahagsörð-
uglcika, og má af þciin sökum búast við að fjár-
vcitingavaldið verði ófúst til að fallast á jafn mikla
hlutfallslega hækkun til lánamála og aukin fjárþörf
Lánasjóðs krefst.
Þær rökscmdir cru bornar fram, að aðsteðjandi
cfnahagsöröugleikar knýji menn til að stilla kröfum
sínum í hóf. Stúdcntar vita hins vegar að í íslcnsku
þjóðfélagi hefur margfaldri þeirri upphæð sem
námsmenn þurfa til framfæris verið varið til að
byggja risastórar kauphallir bílainnflytjenda. Náms-
incnn eiga að sætta sig viö kjaraskerðingu segja þeir
scm hafa margl'alt meira ráðstöfunarfé sjálfir. Slík-
ur málflutningur ber vott um mciri háttar hræsni,
og stúdcntar vísa honum á bug. Efnahagsörðugleik-
ar á borð við þá sem nú er við að etja ógilda eng-
an veginn þær rökscmdir sem námsmenn hafa sctt
fram fyrir fullnægjandi námsaðstoð.
Þjóðfélagið hefur ótvíræða þörf fyrir mikinn
fjölda menntaðra manna, og jafnframt hlýtur hvert
samfélag að kappkosta að sjá þegnum sínum fyrir
inestri og bestri mcnntun. Það er og ein helsta
skrautfjöður þess svonefnda velferðarþjóðfélags sem
við búum við, að þar ríki jafnrétti til náms. Þegar
stúdcntar bera fram kröfu um lífvænleg námslán
eru þeir annars vegar að berjast fyrir hagsmunum
sínum en jafnframt berum við fram kröfu um þjóð-
félagslegt réttlæti. Sú réttlætiskrafa veitir okkur
heimild til að hvika hvergi í baráttu okkar og !áta
ekki. barlóm um skakkaföll efnahagslífsins villa
okkur sýn.
Læknadeildarafturhaldið
fær mótbyr
Afturhaldið í læknadeiid situr
nú með sárt ennið, þar sem því
mirtókst að gera óskadaum sinn,
ómengaðan Numerus Clausus
að veruleika. í fyrra voru fyrsta
árs menn innritaðir með þeim
fyrirvara, að næsta ár yrði
fjöldatakmörkunum beitt við
innritun á annað ár, nema úr-
bætur fengjust í aðstöðumálum
dieildarinnar. í haust hugsuðu
kennarar læknadeildar sér til
hreyfings og hugðust beita þess-
um takmörkunum. Læknanem-
um bárust fréttir af þessurn
fyritætlunum og bjuggust þegar
ar til andsvara. Hvort sem það
hefur veríð af ótta við aðgerðir
stúdenta eða vegna eigin sein-
lætis við framkvæmd, glutraðist
málið niður, og annars árs nem-
ar stunda nú nám sitt óáreittir.
Auglýst hefur'verið að kjör
til 1. des. ncfndar fari fram 22.
okt. næstkoniandi, cn íram-
boðsfrestur renni út 17. okt.
Kjörstjórn heliir ekkert fram-
boð borist og cngin slík til-
kynning hcfur verið birt innan
Háskólans eða send Stúdenta-
blaöinu. Hins vegar hirtist í
Morgunblaðinu 12. okt. frétt
Hins vogiar virtist sem lækna-
deiidarafturhaldinu myndi tak-
ast að koma á Numerus Clausus
í nokkuð breyttri mynd, þar sem
eru janúarpróf 1. árs, sem ekki
er lieimilt að endurtaka fyrr en
ao ári liðnu og virka því sem
inntökupróf. Þessi reglugerðar-
breyting var staðfest í Háskóla-
ráði og var síðan send til
menntamálaráðuneytisins. Vil-
hjálmur Hjálmarsson, mennta-
málaráðherra, var hins vegar
ekki á þeim buxunum að leggja
blessun sína yfir þetta tiltæki,
heldur endursendi hann reglu-
gerðarbreytinguna til rektors,
með þeim athugasemdum að af-
staða stúdenta hefði enn ekki
verið gerð sér kunn. Virðist sem
Villi hyggist taka eitthvert mark
á stúdentum, og er full ástasða
uiti að Vaka bvði fram undir
kjöroröinu „Tjáningarfrclsi og
skoðananiyndun“, — en
ræðumannacfnin séu þeir
Markús Möller, form. Viiku,
og hinn bráðskemmtiiegi Hrafn
Ciiinnlaugsson. Vcröandi niun
hins vegar taka ákvörðun um
framboö sitt í kvöld, 14. okt.,
á ahncnnum félagsfundi.
til að óska honum til hamingju
með þessa röggsamlegu embætt-
isfærslu.
Þessir atburðir eru ekki þeir
einu sem á daga læknadeildar
hafa drifið að undanförnu, þar
sem þeir viðburðir hafa gerst
varðandi ráðningu kennslukrafta,
sem leitt hafa til þess að fjórða
árs nemar hafa nú farið í verk-
fall.
Hingað til hefur gilt sú regla
um ráðningar kennara að lækna-
deild, að þeir sem stöðunum
gegndu væru jafnframt starfandi
á Landspítala. Landakotsspítali
og Borgarspítali hafa hins veg-
ar gert kröfu um að einokun
Landspítala verði aflétt, en í því
sambandi er rétt að geta þess að
verklegu námi læknanema hefur
verið dreift á þessi þrjú sjúkra-
hús. Til að knýja á kröfu sína
um að aflétta einokun Land-
spítala á kennarastöðum við
læknadeild ákvað Borgarspítali
að veita ekki læknanemum við-
töku á þessu hausti. Landspítali
bauðst til að veita þeim lækna-
nemum viðtöku 9em Borgar-
spítali neitaði að taka við, en
læknanemar vildu leggja áherslu
á framtíðarlausn þessara mála,
þannig að læknadeild fengi sem
besta aðstöðu. Því ákváðu þeir
að knýja á þá lausn að Borignr-
spítali taki á ný við nemum.
Töldu þeir áhrifaríkustu leiðina
að neita að mæta á spítalana,
og var því lýst yfir almennu
verkfalli læknanema á spítulum.
7. des. kosningar 22. okt.
Háskólatónleikar
Veturinn 1974—1975 verður efnt til þeirrar nýbreytni í félagslífi
Háskólans að halda reglulega tónleika innán skólans. Verða tón-
lcikarnir haldnir síðdegis á laugardögum í Félagsstofnun stúd-
enta, ellefu sinnum á vetrinum.- Aðgangseyrir að hverjum tón-
leikum verður að líkindum 200 krónur, en einnig gefst stúdent-
um og starfsmönnum Háskóláns kostur á að kaupa áskriftar-
skírteini að öllum tónleikunum fyrir 1000 krónur.
2. nóvember 1974
íslensk þjóðlög
Elísabet Erlingsdóttir syngur við undirleik
Kristins Gestssonar
16. nóvember 1974 Debussy, Ravcl, Herbert Ágústsson
Kammersveit Reykjavíkur leikur
7. desember 1974
12. janúar 1975
1. febrúar 1975
22. febrúar 1975
15. mars 1975
5. apríl 1975
26. apríl 1975
17. maí 1975
Jólatónleikar Háskólakórsins
Blandaði Háskólakórinn syngur undir stjórn
Ruth Magnússon
Mozart, Spohr, Shubcrt, Messiacn
Dóra Reyndal syngur við undirleik Einars
Jóhannessonar og Sigríðar Sveinsdóttur
Bizet, Debussy, Lutoslawskí
Halldór Haraldsson og Rögnvaldur Sigur-
jónsson leika á tvö píanó
Frescobaldi, Couperin, Scarlatti
Helga Ingólfsdóttir leikur á sembal
Brahms, Mussorgsky, Mahler
Halldór Vilhelmsson og Ruth Magnússon
syngja við undirleik Jónasar Ingimundar-
sonar
Bach, Liszt, Hallgrímur Helgason
Jónas Ingimundarson leikur á píanó
Vortónleikar Háskólakórsins
Blandaði Háskólakórinn syngur undir stjóm
Ruth Macnússon
íslensk stofutónlist 1945—1974
Tónleikarnir eru haldnir í samráði við
Tónskáldafélag íslánds
Áskriftarskirteini að tónlcikunum fást í Bóksölu stúdenta.
STÚDENTABLAÐIÐ — 3