Stúdentablaðið - 22.11.1974, Blaðsíða 1

STUDENTA
10. TBL.
22. NÓVEMBER 1974
50. ÁRG.
EFNI
BLAÐSINS:
í minningu meistara
Þórbergs, bls. 2.
Ávarp Arnlínar
Óladóttur
á Háskólahátíð 1974
er á blaðsíðu 3.
Vísindin í þágu al-
þýðu, bls. 3.
Stúdentafélagið,
blaðsíðu 4.
Að skilja pólitík frá
hagsmunum, bls. 5.
Sendimaður SHÍ í
Gólanhæðum,
baksíða.
HVAÐ GERIST í LÁNAMÁLUNUM?
Á þcssu hausti hcfur svo
vcrið aö skiija á ráöamönnum
að þcir hygðust skerða náms-
lán verulega. Vegna þeirrar yf-
irvofandi hættu stofnuöu fimm
námsmannasamtök sameigin-
Icga baráttuncfnd, sem hafa
skyldi forgöngu um að túlka
málstaö námsmanna.
HAUSTLÁN
Eitt af fyrstu verkefnum
nefndarinnar var að knýja á
stjórnvöld að veita sem hag-
stæðust haustlán, enda er
reynslan sú að þegar kemur
að aðalúthlutun lána, hafa yf-
irleitt fengist litlar umbætur frá
því sem gilti um haustlánin.
Fyrstu tíðindin voru uggvekj-
andi, en menntamálaráðuneyt-
ið fyrirskipaði Lánasjóði að
taka ekkert tillit til verðhækk-
ana síðastliðins árs við haust-
úthlutun. Þessu mótmælti
kjarabaráttunefndin og pantaði
viðtal hjá ráðherra til að ítreka
mótmæli sín. Þegar þangað var
komið sögðust ráðherrar hins
vegar hafa taiast við kvöldið
áður og orðið ásáttir unr að
tillit skyldi tekið til verðhækk-
ana. Var síðan gefin út til-
kynning, þar sem ráðuneytið
lýsti því yfir að haustlán yrðu
vcitt á sama grundvelli og árið
áður, að viðbættum verðlags-
hækkunum, en ákvörðun urn
nýjar úthlutunarreglur og
hækkun hlutfalls af umfram-
fjárþörf skyldu bíða seinni
tíma.
Ekki var ótvírætt af þessu
orðalagi hægt að skilja hvort
ráðuneytið myndi fallast á nýtt
kostnaðarmat Lánasjóðsins.
Af því er það síöast að frétta,
að það liggur nú hjá einhverri
ráðuneytisdeild og allar horfur
eru á því að einhver bið verði
á þeirri meltingu.
Því lauk haustlánaglímu á
þann veg, að versta gerræðinu
var afstýrt, en ekki hafa ráða-
menn enn gefið fyrirheit um
óbreytt raungildi námslána,
hvað þá að þau verði fullnægj-
andi.
— Hér er skylt að geta þess
að sá dráttur sem orðið hefur
á úthlutun haustlána mun fyrst
og fremst stafa af því hversu
treglega gekk að fá staðfest-
Stórsigur Veriandi / l des. kosningum
Kosningar gerast stöðugt
umfangsmeira fyrirtæki irtnan
Háskólans. Tvisvar á ári ræsa
bæði hægri og vinstri menn
kosningavélar sínar og reyna
aö höföa til kjósenda með
kosningablöðum, drcifibréfum,
símhringingum og öðrum á-
róöri. Síðan lýstur fylkingum
saman, annaö hvort á heils
dags kjörfundi eða á styttri
framboðs- og kosningafundi og
menn naga neglur og spá í úr-
slitin, þar til úrslit eru kunn-
gjörö.
Framboðsfrestur til 1 des.
kosninga rann út 17. október
síðastliðinn. Þann 12. október
„þjófstörtuðu“ Vökumenn meó
því að Morgunblaðið birti til-
kynningu um l'ramboð þeirra.
Verðandi ákvað framboð sitt
hins vegar á félagsfundi 16.
október, og síðan geysaði orra-
hríðin næstu 6 daga.
Síðastliðin 3—4 ár hafa
vinstri menn unnið aJlar al-
mennar kosningar innan Há-
skólans. Fyrst eftir að Vöku-
menn misstu þá meirihlutaað-
stöðu sem þeir höföu lengi not-
ið, virtist sem allur slagkraftur
væri frá þeim horfinn. Vorið
1973 varð breyting þar á. Nýir
menn tóku við forystu Vöku,
og virtust hafa fullan hug á að
vinna á nýjan leik forystuna í
félagslífi og hagsmunabaráttu
stúdenta. Skal þar fyrst frægan
telja Kjartan Gunnarsson, sem
gerðist þá um sumarið „odd-
viti“ Vökumanna í Stúdenta-
ráði. Um haustið buðu Vöku-
menn fram til 1. desember, og
var Markús Möller einn fram-
bjóðenda. Vinstri menn voru
vanir auðunnum sigrum og
lögðu lítið á sig í kosningabar-
áttunni, enda fengu þeir þann
skell, að örfáum atkvæðum
EIMREIÐARSLYS VÖKUÍHALDSINS
munaði tid að Vaka ynni sigur.
Var nú sem vinstri menn
vöknuðu upp við vondan
draum. Um vorið var breytt
kosningafyrirkomulagi til Stúd-
entaráðs og tekið upp listakjör
sem staðfesting á þvi ástandi,
að stúdentar skipta sér í and-
stæðar fylkingar. Þessi breyt-
ing var gerð skömmu fyrir
kosningar, og á þeim tveim
vikum sem þá voru til stefnu
komu vinstri menn sér upp
kosningavél í fyrsta sinn og
unnu markvisst að áróðri.
Vökumcnn hafa lengi haft
hliðstætt kosningakerfi, og var
nú harðar barist en nokkru
sinni um langt árabil. Svo virð-
ist sem Vökumenn iiafi ekki
áttað sig á bættri skipulagn-
ingu vinstri manna, því að þeir
gerðu sér lengi vonir um sigur,
en hlutu þó 180 atkvæðum
minna en vinstri menn. Kosn-
ingaþátttaka varð 70%, og er
það sennilcga nálægt því að
vera mögulegt hámark.
Vökumenn gáfust ekki upp
við þessi úrslit. Forystusveit
þeirra höfðu bæst nýir starfs-
kraftar, og fjórstirnið Kjartan,
Markús, Berglind og Hannes
Gissurarson hélt í allt sumar
uppi óvægnum árásum á vinstri
menn í Háskólanum, sumpart
í Stúdentablaðinu, sumpart í
Mogga og Vísi. í 1. des. kosn-
ingunum átti síðan að upp-
skera eftir þá sáningu.
En uppskeran brást. Hat-
ranimur áróður Vökumanna í
Morgunblaðinu virðist hafa
haft þau áhrif helst að þjappa
vinstri mönnum betur saman.
Áróðri Vökumanna um „tak-
mörkun á kosningarétti stúd-
enta“ svöruðu stúdentar eftir-
minnilega með því að mæta
mun fleiri en t. d. í kosningun
um í fyrra, sem þó áttu að
vera fyrirmynd lýðræðislegs
kosningafyrirkomulags, — og
vinstri menn unnu einn sinn
stærsta sigur; fengu 57% at-
kvæða.
Sennilega var það kjörsókn-
in sem kom mönnum mest á
óvart. Tæpur helmingur allra
innritaðra stúdenta lagði það
á sig að sitja í einn til tvo
tíma undir orðaskiptum hinna
Framhakhá"<bls.7
ingu ráðuneytis á ráðningu nýs
framkvæmdastjóra.
ALMENNUR
STÚDENTAFUNDUR
Á meðan horfur varðandi
haustúthlutun voru hvað í-
skyggilegastar, ákvað stjórn
Stúdentaráðs að boða til al-
meims stúdentafundar. Áður
en af fundinum varð, hafði
hins vegar verið leyst úr þvi
máli sem mesta reiði hafði
vakið, þ. e. a. s. því frum-
hlaupi að taka ekki tillit til
verðhækkana, Þó var miikill
hugur í stúdentum sem fjöl-
menntu á fundinn. Þar flutti
Atli Árnason, fulitrúi SHÍ í
stjórn LlN, yfirlit um stöðuna
í lánamálum, og síðan var
samþykkt ályktun, þar sem
lögð var áhersla á kröfuna um
fulinægjandi námsaðstoð og
fulltrúum Stúdentaráðs í kjara-
baráttunefnd gefið umboð til
að efna til aðgeröa, ef stjórn-
völd þverskölluðust við kröf-
um námsmanna.
FJÁRLÖG
1 byrjun nóvember var fjár-
lagafrumvarpið lagt fram á Al-
þingi. Svo fór að sú tala sem
Stúdentablaðið hafði nefnt,
606 milJjónir, reyndist vera
tala fjárlaganna. Er hún alger-
lega úr lausu lofti gripin, og
fer m. a. s. fjarri að hún nægi
til að standa við þær skuld-
bindingar sem stjórnin hefur
þegar tekið á sig varðandi
haustúthlutun. Til þess að full-
nægt verði kröfunni um 100%
námsaðstoð þarf Lánasjóður
um 1200 milljónir, en til þess
að halda raungildi þarf hann
um 800 milljónir. Því hefur
kjarabaráttunefndin að undan-
förnu lagt áherslu á að fræða
þingmenn um lánamálin og
þörf námsmanna. Þar hefur
hins vegar komið fram að
þingmenn vilja helst ræða þessi
mál á e. k. debet—kredit piani,
og hugsa þeir nú mjög um
endurgreiðslukerfi lánanna.;
ENDUR-
GREIÐSLUKERFIÐ
Þingmenn láta nú margir
sem þeim sé umhugað að fá
sem mest af námslánunum aft-
ur, helst í jafngiildum krónum.
Fjármálaráðherra vill helst
leysa þessi tvö mál, lánin og
endurgreiðslukerfið, samhliða,
en hætt cr við að þingið verði
ekki jafn skjótt í svifum og
ráðherra vill, en frumvarp til
nýrra laga um námslán og
námsstyrki strandaði einmitt á
þingi í fyrra.
Eitt helsta hugðarefni sumra
þingmanna er að verðtryggja
námslánin. Stúdentaráð lagði á
sínum tíma fram tiJlögur, þar
sem gert var ráð fyrir verð-
tryggingu, þó með því skilyrði
Framhald á bls. 7.