Stúdentablaðið - 01.12.1974, Blaðsíða 5

5
Jafnrétti kynjanna
Þegar rætt er um jafnrétti i is-
lensku þjóðfélagi verður tæpast
komist hjá þvi að geta að nokkru
þess máls, sem þrátt fyrir heitar
umræður i heila öld virðist litið
hafa þokast áleiðis, en það er
jafnrétti kynjanna. Grundvallar-
forsenda þess að raunverulegt
jafnrétti allra þegna þjóðfélags-
ins komist á hlýtur að vera það,
að allir menn hafi sömu aðstöðu,
sömu réttindi og sama frelsi til
allra hluta — og konur eru menn.
1 okkar kapitalska þjóðfélagi er
einstaklingunum mismunað á
margan hátt, og á þetta jafnt við
um bæði kynin. Ef þú ert rikur
eða af rikum kominn áttu hægara
með framhaldsnám, þú þarft ekki
að puða 50—60 tima i fiski eða á-
lika óskemmtilegheitum og þú
getur svikið undan skatti. Sértu
bæði rikur og þar aö auki karl-
maður áttu enn hægara um vik
með þetta allt saman. Sértu hins
vegar fátækur og þar að auki
kvenmaður, er langliklegast að
þú lendir I fiski eða ræstingum,
nema auðvitað að þér takist að
húkka álitlegan gullfisk.
Nú er mjög mikið rætt um frelsi
og þó einkum og sérilagi „ein-
staklingsfrelsi”. Menn standa
bláir og bólgnir á götuhornum og
láta hátt yfir skerðingu á einstak-
lingsfrelsinu.' En mönnum yfir-
sést æði oft kjarni málsins — hvað
er þetta einstaklingsfrelsi? í okk-
ar þjóðfélagi er þetta frelsi laga-
lega útskýrt sem frelsi einstak-
lingsins til að einangra sig frá
öðrum, þ.e.a.s. hann er verndað-
ur fyrir öðru fólki á margvislegan
hátt. En um leið og „frelsi” eins
manns er skýrgreint og afmark-
að, er um leið búið að skýrgreina
og afmarka „frelsi” allra hinna.
„Jafnrétti” i hinu kapitaliska
þjóðfélagi er þannig I raun ein-
göngu jafn réttur til þess „frels-
is” sem einangrar hann frá öðr-
um.
Til þess að raunverulegt jafn-
rétti náistþarf þvi að breyta þessu
einstaklingsfrelsi á þá lund að
menn hafi i raun sömu aðstöðu og
sama frelsi til allra hluta. Þessu
takmarki verður tæpast náð I
borgaraþjóðfélagi nútimans þar
sem það grundvallast á þessu
margumtalaða einstaklingsfrelsi.
Allt tal um að hægt sé að ná fram
jafnrétti kynjanna innan rikjandi
skipulags er þvi út i hött. Barátt-
an fyrir jafnrétti kynjanna og
jafnrétti allra þegna eru aðeins
tvær hliðar á sama málinu.
Konur og karlar eru oft talin
lagalega séð sitja að öllu leyti viö
sama borð úti á vinnumarkaðn-
um. A þetta er oft bent I umræð-
um um jafnrétti kynjanna, og
þetta jafnvel talið merki þess að
frekari úrbóta sé ekki þörf. Það
er þvi fróðlegt aö athuga nánar
hinar lagalegu og félagslegu hlið-
ar málsins.
1 frumvarpinu að lögum um
launajöfnuð frá 1961 stendur: „A
árunum 1962—1967 skulu laun
kvenna hækka til jafns við laun
karla fyrir sömu störf i eftirfar-
andi starfsgreinum: almennri
verkakvennavinnu, verksmiðju-
vinnu og verslunar- og skrifstofu-
vinnu”. 1 þessu frumvarpi
stendur ekki að greiða skuli sömu
laun fyrir jafnverömæt störf. At-
vinnurekendum var veittur viss
aðlögunartimi, og notuðu þeir
hann til þess að festa og auka þá
kyngreiningu starfa sem þegar
var orðin. Eins og eflaust flestir
þekkja eru konum ætluð viss störf
og körlum önnur, og kvennastörf-
in lenda i lægstu launaflokkunum.
Þannig birtist jafnréttið I reynd.
Konur verða að knýja á verka-
...
1
Það liggur I augum uppi, aö
hin mikla vinnuþrælkun, sem
verkalýðurinn býr við gerir það
ókleift fyrir flesta að stunda
menningarlif af nokkru tagi..
Menningarlifið verður forrétt-
indi yfirstéttarinnar á sama
tima og vinnutimi verkamanns-
ins lengist. Þar kemur að
verkamaðurinn fer að trúa þvi
að „menningin” sé ekkert sem
honum komi við..
Menningin slitnar úr tengsl-
um við fólkið og verður forrétt-
indi þeirra sem betur eru settir..
Það þykir nóg að fleygja i al-
þýðuna léttvægum försum og
sykursætum eldsrómönum svo
ekki sé minnst á hið óstjórnlega
magn ómerkilegra kvikmynda,
flestra af engilsaxneskum upp-
runa sem tröllríða kvikmynda-
húsum og sjónvarpi. Listamenn
flestir (róttækir ekki undan-
skildir) virðast vera hræddir viö
að stiga niður úr
filabeinsturnum sinum og al-
þýðan er farin að trúa þvi að
lifið sé fiskur eða þá stein-
steypa. 1 þessu sambandi er
ekki úr vegi, að minnast á hina

„róttæku” menntamenn sem
forðast eins og heitan eldinn að
taka þátt I baráttunni, heldur
láta sér nægja að veifa
frösunum i kringum sig, milli
þess að þeir neyta menningar-
innar með slíku ofurkappi að
sumum hættir við uppsölum eða
niðurgangi.
Sé reynt að ýta við mönnum i
þessu efni upphefjast óðara
reiðiþrungin org um að verið sé
að ráöastá „undirstöðuatvinnu-
greinar þjóðfélagsins” og það
fólk sem við þær vinni. 1 þessu
sambandi má benda á upplost
það, sem varð vegna sjónvarps-
myndarinnar „Fiskur undir
steini”.
Hér hafa verið tilfærðir
nokkrir punktar um menningar-
misréttið sem verkalýðurinn
býr við. Menn skyldu þó ekki
gera sér neinar gillivonir um aö
þessi vandkvæði verði leyst inn-
an ramma ríkjandi þjóðfélags-
gerðar. Vandamáliö verður ekki
leyst fyrr en verkalýðurinn ris
upp og varpar kúgurum sinum á
sorphaug veraldarsögunnar.
lýðsforystuna um að taka þau
mál alvarlegum tökum. Af ein-
hverjum ástæðum hefur hún ekki
lagt sig fram um að fá þessu
breytt, en hún er eini aðilinn, sem
á þvi hefur tök. Vert er að geta
þess, að kauptrygging, sem nú er
I kröfum ASl, mun einkum koma
konum til góða. í fiskiönaöinum
mun kauptrygging, að likindum
leiða til þess að betra skipulag
verður ða veiðum og dreifingu
fiskins. Atvinnurekendur munu
sjá sér hag i að hafa vinnuna sem
jafnasta.
Konur á hinum ýmsu vinnu-
stöðum þurfa að binda endi á
samtakaleysi sitt. Þær þurfa að
beita sér fyrir þvi að uppfræða
hver aðra og karlmennina um
stöðu konunnar. Þær þurfa að
kynna sér launasamninga og all-
ar hiiðar kjarabaráttunnar og
koma siðan út i launabaráttuna
Framhald á bls. 10.
t frystihúsunum eru konur meðhöndlaðar sem annars flokks vinnukraftur, þött ekkisé hægt að reka þau
án kvenfólksins.
3$»Arið 1927 voru verkamenn
og iönaðarmenn 68,5% skatt-
greiðenda, tekjur þeirra voru
26,8% heildaratvinnutekna. A
sama tima voru hátekjumenn
8,2% skattgreiöenda, en fengu
samt 38,0% heildaratvinnu-
tekna. Skyidi ástandið hafa
batnað?
Sfr Arið 1928 bjuggu 43,3% Ibúa
Reykjavikur I ieiguibúðum,
sem voru 2 herbergi eða
minni, samtals 24,1% af öllu
húsnæði i bænum. Hvernig
skyldu hiutföliin vera i dag
milli þcirra nýriku á Arnar-
nesinu og i Laugarásnum ann-
arsvegar og hinsvegar fjöl-
býlishúsahverfa vinnulýðs-
ins?
„Jafnrétti er hiö versta
tiskuorð og notað i áróðurs-
skyni —jafnréttiskjaftæði” ...
„Sú upplausn sem rikir I þjóð-
félaginu er að nokkru leyti
dagheimilunum að kenna” ...
„Kröfur um dagheimili eru
litillækkun á starfi konunnar á
heimilinu. Ég er á móti þessu
tali um jafnrétti”.
Frjálshyggjumenn i bæjar-
stjórn Hafnarfjaröar árið 1974
(ekki 18741).
«V,,Við þurfum að vinna tiu
eftirvinnutima á viku og alla
laugardaga helst lika, ef mað-
ur á að ná endum saman” ...
„þegar búið er að taka af okk-
ur öll gjöld, þá fá sumir okkar
tóm launaumsiög viku eftir
viku. Einn okkar fékk um dag-
inn niu krónur eftir vikuna”...
Verkamenn við höfnina og
hjá borginni I blaðaviðtali 22.
nóv. á þjóðhátiðarárinu mikla
1974.
5fr,,Af konum sem unnu I
bönkum árið 1970 voru nær 3/4
af konum I fjórða launaflokki
eða neðar. A sama tima voru
um 2/3 karla I bönkum I sjö-
unda launaflokki eða ofar. Þó
höföu konurnar nær undan-
tekningarlaust hærri starfs-
aldur. Hjá opinberu fyrirtæki
kom i ljós viö athugun, að kon-
ur tóku mest laun eftir 5—14
launaflokki, en kariar aöal-
lega eftir 12—27 fiokki. Jafnvel
þar sem menntun var sam-
bærileg voru karlar yfirleitt
4—5 launaflokkum ofar.
Sími: 15640