Stúdentablaðið - 01.12.1974, Blaðsíða 10

10
i MUNIÐ
| BARÁTTU-
i SAMKOMUNA
| í Háskólabíói kl. 2. á sunnudaginn
I Flutt verður tveggja tima samfelld dagskrá i tali
og tónum sem helguð er kjörorðinu:
I ÍSLAND —PJÓÐSAGAN — VERULEIKINN.
I Gestur samkomunnar er
Þorsteinn skáld frá Hamri, sem flytur ávarp.
I Allir velkomnir. I. des.-nefnd.
Maður
og umhverfi
Framhald af bls. 2.
tagi. bar vantar vinnu og fjár-
magn til mótvægis við
framkvæmdagleðina, til að draga
hina hliðina fram i dagsljósið i
tæka tið, koma á blað og kort um-
hverfishagsmunum, sem virðast
auðsæir eftir á, en þá að jafnaði
um seinan. Við eigum þegar
marga slika minnisvarða, sem
m.a. er að finna i vanskipulögð-
um handahófsplássum allt i
kringum land, með
arkitektúr, sem hvorki tekur mið
af svip landslags sé islensku
veðurfari, og gildir það einnig um
byggingar til sveita. Skipulag má
helst ekkert kosta og fólk velur
sér hús eftir katalog frá Hús-
næðismálastofnun rikisins eða
Teiknistofu landbúnaðarins og
telur sig jafnvel eiga margra
kosta völ. Arkitektar landsins
sækja menntun sina hingað og
þangað til útlandsins og taka
siðan til hver i sinu horni að
teikna fyrir landslýð, hver eftir
sinu nefi og veðurfræði Reykja-
vikur þegar best lætur, en stund-
um raunar með miðaf Kaliforniu.
Atvinnufyrirtæki, eiga einnig sina
sögu og minnisvarða, og þann
sérstæðasta setti rikið sjálft niður
á sinum vegum sem
Kisilgúrverksmiðju i Mývatns-
sveit og eftir á var rifist um auka-
atriöi, veginn að óskapnaðinum.
Eitt að verðmætasta, sem
skapar okkur raunhæfa sérstöðu
eru orkulindir Iandsins, vatnsafl
og jaröhiti, sem vissulega eru all-
verulegar að magni til miðað við
ibúafjölda. Hagnýtjng þeirra og
sá atvinnurekstur, sem reistur
verður i landinu á grundvelli
þeirra, er liklega afdrifarikasta
mál þjóöarinnar nú og um langa
franitið. Eins og stendur
ráða þar ferðinni örfáir áhuga
samir tæknimenn og stjórn-
málamenn, sem á þá hlusta
eða nenna að hugleiða þessi
mál. Almenningur fær aðeins
fréttir af slikum málum á
skotspónum og i véfrettastil, og
varast er að setja málin i það
samhengi, sem þeim ber, milli
orku og atvinnurekstrar, þ.e
hvernig dæmið á að ganga upp að
lokum. Efasemdir og gagnrýni á
orkunýtingaráform er reynt að
kæfa, með þvi aö etja saman
þröngum hreppsjónarmiðum ein
stakra landshluta, Norðlending
um gegn Sunnlendingum, Þing-
eyingum gegn Húnvetningum,
Austfirðingum gegnöllum hinum.
Þetta eru nýtiskulegar aðferðir til
að deila og drottna, rugla al-
menning i riminu, fela aðai-
atriðin, verksmiðjuna, en eftir-
láta mönnum að rifast um veginn.
Og nú þegar það sýnir sig, að
islenskir verkfræðingar eru ekki
nógu mikilvirkir i rannsóknar-
störfum sinum, og útlendinga er
farið að lengja eftir að geta boðið
i þessar ónotuðu auðlindir á
norðurslóð, berast fregnir um það
i blöðunum að vissulega geti þeir
fengið aðstoð starfsbræðra sinna
til að flýta fyrir, en málið en
ennþá ófrágengið i valda-
miðstöðvum og þvi „trúnaðar-
mál”
Umræða um orkulindir Islands
og nýtingu þeirra um langa fram-
tið, þarf að komast upp úr þessum
farvegi, upplýsingar að verða al-
menningseign, og öðrum en
tæknimönnum að gefast kostur á
að skoða málið á fræðilegum
grundvelli. Allt þetta væri efni I
aðra og lengri grein og hér verður
þvi staöar numiö.
Hjörleifur Guttormsson
F ortíðarf ölsun
Framhald af bls. 3.
heröum hennar hvilir útlifuð
snfkjustétt höfðingja.
Hvað um bókmenntaarfinn?,
spyr. liklega einhver. Er hann
ekkj verk höfðingjanna? Eflaust
hafa höfðingjar látið færa þessar
sögur I letur. Landnáma er skrif-
uð til að auglýsa hina nýriku, is-
lensku höfðingjastétt erlendis. Og
sögurnar sýna lif og siðfræði yfir-
stéttar, (boðskap, sem er ekki
alltaf par fagur). En þær eru
fyrst og fremst tilorðnar af fólki
og svita alþýðunnar.
Það er alþýðan I landinu sem
hefur fórnað mestu i hallærum og
drepsóttum undanfarin ellefu
hundruð ár. Henni eigum við að
þakka tilveru okkar. Saga tslands
er hennar saga fyrst og siðast.
Þjóðareining hefur aldrei verið
til i stéttskiptu þjóðfélagi, ekki
fremur á Islandi en annars staða.
Eining náðist aldrei i sjálfstæðis-
málinu. Fjölnismenn Jón Sig-
urðsson og fleiri róttækir baráttu-
menn þurftu alla tið að kljást við
afturhaldssama embættismenn
og „betri” borgara, sem áttu allt
sitt undir hinu danska valdi og
voru danskari en nokkur dani.
Borgarastéttin og
erlent vald
tslensk borgarastétt fékk
„sjálfstæði” sitt svo til baráttu-
laust og án nokkurra fórna. Hún á
sér þvi enga sérstaka sögu né
hefðir, hvað þá raunverulega
þjóðerniskennd. Hún hefur alltaf
verið háð erlendu valdi. Þegar
danska valdinu sleppti 1918, tóku
við ensk áhrif, sem héldust allt til
seinni heimsstyrjaldarinnar, að
hún kastaði sér i fang amerfska
dollaravaldsins. Islenska borg-
arastéttin hefur aldrei trúað þvi,
aö hún gæti staðið undir sér sjálf,
hún hefur ævinlega verið reiðubú-
in að selja sig.
Þegar englendingar hernema
landið 1940, hafði rikt hér kreppa
allt frá 1930. En hernám breta og
siðar bandarikjamanna verður til
að leysa vandamál islenska hag-
kerfisins, sem voru vaxin þvi yfir
höfuð. En þrátt fyrir striðsgróð-
ann, gat það ekki staðið á eigin
fótum að styrjöldinni lokinni.
Arið 1951 var komið stórfellt at-
vinnuleysi og samdráttur i flest-
um eða öllum atvinnugreinum.
Efnahagsástandið olli að sjálf-
sögðu hörðum pólitiskum átök-
um, og róttækni jókst mjög innan
verkalýðshreyfingarinnar.
Reynslunni rikari frá kreppunni
óttuðust borgaraleg öfl vaxandi
Jafnrétti
kynjanna
Framhald af 5. siðu.
sem sterkur og áhrifamikill hóp-
ur. Stór hópur kvenna virðist
sætta sig við rikjandi ástand, en
það bendir einmitt til þess, að þær
geri sér alls ekki grein fyrir þvi,
að þær eru beittar misrétti. Ný-
stofnað jafnlaunaráð á að verða
þeim vopn I baráttunni fyrir jöfn-
um rétti til allrar vinnu og jöfnum
launum fyrir jafnverðmæt störf
meðan takmarkið um jöfn laun
handa öllum er svo fjarlægt.
Það er ekki nóg, að konurnar
komi út af heimilunum til vinnu,
þær þurfa að koma innan um ann-
að fólk, venja sig á aö rökræða og
nema. Þær þurfa að viðurkenna
þá stétt sem þær eru i, en ekki
gripa til ráða millistéttarkvenn-
anna, sem gefa sér starfsheitiö
„frú”, þýði starfsheiti þeirra á
vinnumarkaðnum, að þær lækki I
stétt miðað við að teljast til stétt-
ar eiginm annsins. Stéttarleg
niðurlæging er þeim þyrnir i aug-
um.
Meðan konur hafa enn stóran
þátt uppeldismálanna i sinum
höndum, ættu þær að beita áhrif-
um sínum til breyttra viðhorfa ú
barnauppeldi, konur i kennara-
stétt ættu að beita sér fyrir, að
mismunun kynjanna sé t.d. út-
rýmt I skólabókunum.
Að lokum þetta: Aöalatriöiö er i
rauninni ekki hvaða kyni maöur
tilheyrir, heldur hvaða stétt,
frelsun kvenna er nátengd frelsun
verkaiýðsins undan oki þeirra,
sem arðræna hann. Konur ná
jafnrétti, verði stéttlaust þjóðfé-
lag einhvern tima að veruleika.
fylgi sósialiskrar hreyfingar. En
atvipnuleysið var ekki leyst með
þvi aö fullnýta þau atvinnutæki,
sem fyrir voru i landinu. Þess i
stað var enn hert á kaldastriðs-
áróörinum til að búa i haginn
fyrir komu og dvöl bandariska
hersins. Herinn var þannig tæki
til aö ieysa bæði efnahagsieg og
pólitisk vandamál, sem islensk
valdastétt réði ekki við.
Baksviö
þjóðhátiðarhalda
1 upphafi þjóðhátiðarárs, var
við lýði hægfara vinstri stjórn,
sem hafði gefið fyrirheit um
brottför bandarikjahers af land-
inu. Margt benti þó til þess að
stjórnin væri tilbúin að svikja
þetta loforð. 1 forystu stjórnar-
flokkanna voru menn, sem frá
upphafi voru staðráðnir i að það
yrði aldrei efnt. Lagður var sam-
komulagsgrundvöllur fyrir
bandarikjamenn, sem i raun og
veru hafði ekki neina verulega
breytingu i för með sér. En menn
þurfa ekki lengur að hugsa þá
hugsun til enda, hvernig samn-
ingar vinstri stjórnarinnar við
bandarlkjamenn endanlegir
hefðu orðið. Þvi að hinir eiginlegu
valdhafar, braskaralýðurinn i
Sjálfstæðisflokknum, hættu ekki á
neitt og ákváðu að koma stjórn-
inni frá með öllum tiltækum ráð-
um. Galdrameistarar Morgun-
blaðsins mögnuðu öflugri for-
heimskunarseið en nokkru sinni
fyrr, og atvinnurekendur juku á
verðbólguna eins og þeir gátu.
Tugþúsundir islendinga voru
glaptir til að rita nöfn sin undir á-
skorun um ævarandi hernám Is-
lands. 1 ljós kom að bandariski
herinn er i hugum mikils hluta
þjóðarinnar orðinn órofa hluti is-
lensks samfélags.
Að endingu voru leiguliðarnir
Hannibal og Björn látnir fórna
sjálfum sér til að koma stjórninni
frá. 1 kosningunum uppskar
Sjálfstæðisflokkurinn hræðslu-
áróðurinn og vann sinn stærsta
sigur. Afturhaldsstjórn settist að
völdum, stjórn sem undirritaði
hernámssamning við bandaríkja-
menn, sem gekk enn lengra i að
festa herinn i sessi en sá er
bandarikjamenn sjálfir buðu
fyrir ári. Stjórn sem hefur hafið
stórfelldar árásir á kjör launa-
fólks. Stjórn, sem skipar sér á
bekk með lepprikjum Bandarikj-
anna á þingi Sameinuðu þjóð-
anna.
Þessi stjórnmálaátök eru af
sama toga spunnin og atburðir
þeir sem leiddu til sigurs „lýð-
ræöisins” i Chile fyrir rúmu ári.
Síðasti atburðurinn á þessu ári,
sem ber „reisn” islenskrar borg-
arastéttar gott vitni er undir-
skriftasöfnun „frjálsrar menn-
ingar”. Þar er þess vinsamlega
farið á leit við islensk stjórnvöld,
að þau brjóti islensk lög til að fá
bandarisk stjórnvöld til að brjóta
bandarisk lög, svo að islendingar
megi áfram njóta ávaxtanna af
starfi sálfræðinga bandarikja-
hers i dagskrá dátasjónvarpsins.
Ritstjórn Morgunblaðsins virðist
næstum nóg boðið!
Hvar er þjóðar-
stoltið?
Það er i ljósi þessara stað-
reynda, sem hverjum hugsandi
manni hlaut að verða bumbult af
að hlusta á þjóðhátiðarrollur
hvapfeitra góðborgara siðastliðið
sumar.
Meðan til er I landinu landráða-
lýöur sem skriður hundflatur
fyrir amerisku dollaravaldi, er
allt tal um þjóðareiningu út I hött.
Að heyra islending, hjartveikan
af ofáti úttala sig um að Island sé
á mörkum hins byggilega heims,
hlýtur að leiða hugann að þvi að
viöa um heim berjast fátækar
þjóöir við hungur og skort á sama
tima og Islendingar, ein tekju-
hæsta þjóð veraldar, snikir blygð-
unarlaust fé úr eins mörgum þró-
unarsjóðum og mögulegt, er, á
sama tima og islensk borgara-
stétt telur sér hag i þvi að vera
samábyrg kúgurum og fjölda-
morðingjum þessara fátæku
þjóða. Hvar er hið margrómaða
islenska þjóðarstolt?
Islenskur verkalýður verður að
losa sig við þennan afætu- og
braskaralýð, borgarastéttina.
Liður i þvi er baráttan gegn Nato
og hersetu Bandarikjanna hér á
landi. Hún er þáttur i þeirri bar
áttu sem öreigar allra landa
heyja gegn kúgurum sinum.
LJÚSMYNDA
Fullkomin
m _ __ Ifósmyndaþiónusta
ÞJONUSTAN K
nwjio um tilboo.
MATSWIBELUNDJ n Lágmúla 5, Sími: 85811.

BÓKIN auglýsir
Kaupum og seljum lesnar bækur
og tímarit. Eigum öðru hvoru
heil sett tímarita.
Viljum vekja athygli á að til er
fjöldi titla af ólesnum bókum
Bókin hf.
SKÓLAVÖRÐUSTÍG
10680
6/ simi ■;
SAMVINMUBANKINN
AKRANESI
GRUNDARFIRÐI
KRÓKSFJARÐARNESI
PATREKSFIRÐI
SAUÐÁRKRÓKI
HÚSAVÍK
KÓPASKERI
VOPNAFIRÐI
STÖÐVARFIRÐI
VÍK í MÝRDAL
KEFLAVÍK
HAFNARFIRÐI
REYKJAVÍK
SAMVINNUBANKINN
BANKASRTÆTI 7 REYKJAVIK, SlMI: 20700 ÚTIBÚ HÁALEITISBRAUT 68