Stúdentablaðið - 20.12.1974, Blaðsíða 8

ERLING ÓLAFSSON:
LÝÐRÆÐI í STJÓRNUN HÁSKÓLA
Síðastliðið vor lagði ncfnd
sú, sem skipuð var til að fjalla
um stjórnsýslumál Háskóla Is-
lands, fram álit sitt. Gcrír hún
þar tillögur um ýmsar breyt-
ingar á stjórnsýslukcrfi Há-
skólans, en flcstar tillögurnar
ganga út á það að leysa
vandamál, scm yfirstjóm skól-
ans á við að stríða (sjá 8. tbl.
Stúdentablaðsins).
Einn er sá þáttur stjórnsýsl-
unnar, scm stjórnsýsluncfnd
Iciddi hjá scr að mestu að
fjalla um ítarlcga. Það cr að-
ild stúdenta að stjórn Háskól-
ans. Fulltrúar stúdenta gengu
á fund nefndarinnar og skýrðu
henni frá kröfum þcirra um
þriðjungsaðild að stjórn og
ncfndum Háskólans. En nefnd-
in komst að þcirri niðurstöðu,
„að því er varðar val manna
í nefndir er vinna ciga að und-
irbúningi ákvarðana og krefj-
ast sérfræðilegrar þckkingar,
er það skoðun ncfndarinnar,
að ckki eigi i lögum cða rcglu
gerð að vcita cinstökum hóp-
um háskólaþegna fulltrúa í
þeim. Háskólaráð á að vera
óbundið, er það velur menn til
þessara starfa, þannig að unnt
sé að taka að fullu tillit til
hæfni og sérþekkingar“. Þess
vegna eiga stúdcntar ckki að
hafa fulltrúa í Fjármálanefnd,
Þróunarncfnd og Yísindaráði,
scm nefndin lcggur til að
stofnað verði. Og í samræmi
við þessi tcknokratasjónarmið
tók nefndin þá stcfnu að leggja
mesta áherslu á þátttöku stúd-
enta í kennslumálancfnd, þar-
næst kosningu rcktors og há-
skólaráði. fyrsta tilfelli af
málcfnalcgum ástæðum, en á
grundvelli lýðræðissjónarmiða
í þeim tveim síðarnefndu.“
Stúdcntar eiga sem sé að fá
hclming fulltrúa í kcnnslu-
Erling Ólafsson.
málancfnd með vararcktor eða
kcnnslustjóra sem oddamann.
Við rektorskjör eiga stúdentar
að hafa % hluta atkvæða,
„cnda sé þátttaka þeirra skipu-
lögð með lýðræðislegum
hætti“. í Háskólaráði eiga
stúdcntar að fá 4 fuiltrúa af
15 eða 26,7%.
ALÞJÓÐLEG BARÁTTA
STÚDENTA FYRIR
AUKNUM ÁHRIFUM
Barátta stúdenta fyrir auk-
inni ákvörðunaraðild í háskól-
um og stjórn eigin mála er
ekki nýtt fyrirbrigði- Sú bar-
átta hefur verið fjölbreytt og
margbreytileg og fer það að
sjálfsögðu eftir stööu þess
þjóðfélags, sem barátta þessi
hefur verið háð í. Rætur þeirr-
ar baráttu, sem stúdentar hafa
háð seinasta áratuginn, má
greina frá því snemma á þess-
ari öld. — 1 Suður-Ameríku
sömdu stúdentar í Cordoba í
Argentínu Cordoba Manifesto
árið 1918, þar sem þeir' settU'
fram kröfur um sjálfstæði há-
skólans og hlutdeild stúdenta
í stjórn hans. 1 kjölfar þessarar
stefnuskrár fylgdu svipaðar
kröfur stúdenta um allt megin-
inglmar erlendur sigurdsson
undirheimur
fiskar á fjalli
í fyrra gaf Letur út ljóðabókina.
Ort á öxi, eftir Ingimar Erlend, sem er
uppseld hjá forlaginu.
í ár gefur Letur út tvær bækur eftir
Ingimar Erlend, ljóðabókina Fiska á
fjalli og skáldsöguna Undirheim, sem
líkleg er til að vekja ekki síðri athygli
en fyrri skáldsögur Ingimars Erlends,
Borgarlíf og íslandsvísa.
land Suður-Ameríku, en vegna
hins ótrygga stjórnmálaástands
í þeim heimshluta var erfið-
ara að halda þeim réttarbótum
sem stúdentar náðu. En í þess-
ari baráttu koma fram þeir
þættir, sem hafa einkennt stúd-
entabaráttuna á sjötta, sjöunda
og áttunda áratugnum. Það
eru kröfur um aukin áhrif á
stjórn háskólanna og um leið
stjórn eigin mála, sem oft
blandast saman við baráttu
gegn kúgun og misrétti heima
fyrir sem erlendis.
I Japan spratt upp sterk
stúdentahreyfing strax eftir
seinni heimsstyrjöldina og hófu
þeir á sjötta áratugnum öfl-
uga pólitska starfsemi og urðu
að opna augu fjölmargra fyrir
kenningum sem áður höfðu átt
lítil ítök meðal stúdenta. Á
ég þá sérstaklega við kenning-
ar Marx og útlistun iærisveina
hans á þeim, svo sem Marcus-
es. Barátta stúdenta nær há-
marki 1968 og það ár verða
þáttaskil þegar stúdentum í
samvinnu við verkalýð tókst
nærri því að velta stjórninni í
Frakklandi og eftir það varð
samningaaðstaða stúdenta allt
önnur. Tímabilið síðan 1968
hefur einkennst af því, að
stúdentar hafa fengið viður-
kenndan rétt sinn til þátttöku
í stjórn og ákvörðunartöku há-
skólanna, og baráttan hefur
ekki staðið um það hvort þeir
japanskir stúdentar fyrstir til
að mynda fjölmenn byltingar-
sinnuð samtök I iðnaðarríkj-
um, mörgum árum áður en
slík samtök voru mynduð í
Vestur-Evrópu eða Bandaríkj-
unum.
Á sjöunda áratugnum fær
stúdentahreyfing fyrst byr und-
ir báða vængi bæði í Vestur-
Evrópu og Bandaríkjunum.
Orsakir þessa byrs cru fjöl-
margar, aukinn fjöldi í há-
skólanum ásamt þróun og
breytingum í efnahagsþróun og
iðnaði sem leiddu til nýrra
vandamála, pólitískra, felags-
legra og umhverfislegra. Þessi
hugmyndakreppa varð til þess
ættu að koma nálægt stjórn
skólanna heldur frekar hversu
mikil áhrif þeir ættu að fá.
HLIÐSTÆÐ BAR-
ÁTTA HÉRLENDIS
Barátta okkar stúdenta hér-
lendis hefur í flestu verið hlið-
stæð baráttu stúdenta í öörum
V-Evrópuríkjum. Barátta fyrir
aukinni þátttöku í stjórn Há-
skólans og stjórn eigin mála,
ásamt viðnámi gegn heims-
valdastefnu, þ. e. Nato, banda-
riska hernum og Indókína
stríðinu. Stundum hafa atburð-
ir hór á landi átt sér hliðstæðu
í Vestur-Evrópu. Má þar nefna
mótmæli stúdenta erlendis
gegn heimsókn bandarískra
ráðamanna og má minna á
heimsókn Humphreys þáver-
andi varaforseta Bandaríkj-
anna til V-Berlínar 1968, og
hliðstæðuna hér heimsókn
Rogers utanríkisráðh. Banda-
ríkjanna í Árnagarð 1972. En
barátta okkar á sér þó frekari
hliðstæður í þjóðfélögum sem
eru líkari okkar, það er á
Norðurlöndum. Við höfum um
árabil borið bækur okkar sam-
an við samstúdenta okkar á
Nom-fundum tvisvar á ári og
ef við höfum þurft að læra
baráttuaðferðir hefur það ver-
ið þar.
TORSÓTT LEIÐ
Með stofnun Félagsstofnun-
ar stúdenta fengum við vald
yfir helstu félagsmálum okkar
þ. e. matstofu-, bóksölu-,
garða- og barnaheimilarekstri,
og sú stofnun var skipulögð
eftir norskri fyrirmynd. I þess-
um málum hefur okkur geng-
ið vel að fá rétt okkar viður-
kenndan, því að viðsemjendur
telja, að þetta sé mál, sem
varðar okkur eina. En um að-
ild okkar að stjórn og ákvarð-
anatöku Háskólans hefur enn
ekki verið tekin afstaða. 1
stefnuskrá menntamálanefndar
Stúdentaráðs er mótuð heildar-
stefna um stjórnkerfi Háskól-
ans. Þar er bent á, að það
stjórnkerfi, sem í dag ríki við
Háskólann, sé að meginuppi-
stöðu byggt á valdi prófessora
og þetta kerfi hefur það í för
með sér að „Háskólinn vcídur
ekki hlutverki sínu og mis-
munar mjög fræðasviðutn. 'Til"
þess að koma þessum málum
í lag teljum við stúdentar
nauðsynlegt að efla hlutdeild
stúdenta og annarra framsæk-
inna afla í stjórnkerfinu. Æski-
legast væri að stjórnkerfið
byggði á fuUkomnu lýðræði —
jafnrétti allra sem við háskól-
ann starfa — hver maður eitt
atkvæði. Fyrsti áfangi þeirrar
baráttu mótast af eftirfarandi:
1. Stúdentar ráði % hluta at-
kvæðamagns í Háskólaráði og
deildafundum. 2. Stúdentar
ráði helmingi atkvæða í skor-
arstjórnum, námsnefndum og
ráðgefandi nefndum.“ — Nú
Framhald á bls 11.
Hvort viltu láta hengja þig
A/
eða skjóta?"
Stjórn Félags læknanema
hefur nýverið dreift skoðana-
könnun meðal læknanema þar
sem kanna á viðhorf þeirra
til aðsóknar að deildinni og
takmarkana. Þessi könnun er,
í stystu máli sagt, dæmi um
það hvernig ekki á að gera
kannanir. Uppbygging könn-
unarinnar er mjög leiðandi, og
er einungis spurt um þetta
viðkvæma vandamál sem
tæknilegt vandamál lækna-
deildar og ríkisvaldsins en
ekki aðrar hliðar þess, s.s. þær
sem snúa að nemendum
læknadeildar og annarra há-
skóladeilda. Þá eru umdeild
hugtök eins og ,læknaþörf
þjóðfélagsins” notuð óskil-
greind og ekki spurt um mat
manna á þeim. Tvær spurn-
ingar eru allt að því spaugi-
legar, en þær eru á þessa leið:
5) Allir svari: Ef ákveðið
verður að beita takmörkun-
Vafasöm könnun
meðal læknanema
um er besti/skásti tíminn til
þess: (möguleikar taldir upp).
6) Allir svari: Ef ákveðið
verður að beita takmörkun-
um er besta/skásta leiðin að
gera það með: (upptalning
möguleika).
Hliðstæða þessara spurn-
inga væri ef Hitler hefði spurt
gyðingana: ,Ef ákveðið verður
að drepa ykkur, hvort viljið
þið fara í gasofnana eða láta
hengja ykkur eða skjóta?
8 — STÚDENTABLAÐIÐ