Fálkinn - 12.01.1935, Síða 3

F Á L K I N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Ritstjórar:
Vilh. Finsen og Skúli Skúlason.
Framhvœmdastj.: SvavarHjaltested.
AOalskrifstofa:
BanKastræti 3, Reykjavík. Sími 2210.
Opin virka daga kl. 10—12 og 1—0.
Skrifstofa í Oslo:
Anton Schjöthsgade 14.
Blaðið kemur út hvern laugardag.
Askriftarverð er kr. 1.50 á mánuði;
kr. 4.50 á ársfjórðungi og 18 kr. árg.
Erlendis 24 kr.
Allar áskriftanir greiðist fyrirfram.
Auglýsingaverð: 20 aura millimeter
Herbertsprent, Bankastræti 3.
Skraddaraþankar.
„Heimur batnandi fer“
Þetta er ómótmælanleg staðreynd
og þeir sem halda öðru fram eru
ósannindamenn og falsspámenn,
sem nauðsynlegt er að kveða niður,
svo að þeir geri ekki meiri bölvun
en orðin er.
Komið þjer með mjer, þjer sem
altaf eruð að krifa á því, að heim-
inum sje að fara aftur. Komið þjer
með mjer til steinaldarmannsins og
lifið lífi hans í eina viku og segið
mjer svo, hvort þjer verðið ekki
feginn, að hverfa aftur til þessarar
vesælu nútíðar, sem þjer eruð altaf
að syngja lómasöng yðar um!
Komið þjer í stríð með mjer
austur í Vestur-Asíu nokkrum öld-
um fyrir upphaf núverandi tíma-
tals og reynið hvernig það er að
láta sigurvegara yðar flá yður lif-
andi, brjóta í yður beinin eða sníða
af yður nefið.
Við þurfum ekki að vera að fara
út fyrir landsteinana, • þurfum ekki
að fara yfir ána til að sækja vatn.
Lítið þjer aftur þangað, sem við
nefnum gullöld Islendinga, þegar
það þótti frægðarverk að gera ó-
vinum sínum fyrirsát eða ráðast
að allslausum mönnum og kljúfa þá
í herðar niður. Nú hefir þó skip-
ast svo til, að sverðin eru öll kol-
ryðguð uppi á forngripasafni eða
horfin í jörð, og ekki önnur vopn
eftir en rókur og lygi, er menn
vilja ná sjer niður á andstæðing-
unum eða vinum þeirra. Væri yð-
ur ekki skömminni nær, að hjálpa
til að deyfa eggjar þeirra vopna
líka, fremur en að berja lóminn
um vondu veröldina?
Fyrir tveiinur mannsöldruin sál-
aðist meiri liluti allra barna sem
fæddust, á fyrstu árunum, vegna
ömurlegrar aðbúnaðar og fákunn-
áttu móðurinnar. Nú er meðalæfin
altaf að lengjast. Fyrir 50 árum var
krökt um allar sveitir af flökkurum,
sem settust að þeim heimilum, sem
helst var matarvon á, en fjöldi
heimila þarinig settur, að þar vant-
aði bæði hey, mat og eldivið, þeg-
ar leið að sumarmálunum. Nú eru
þau heimili undantekning. Fyrir 50
árum var hver einasta stórá á ís-
landi óbrúuð, en nú má aka í bil
austan úr Vík og norður um alt
norðurland. Fyrir 50 árum feldu
jafnvel stórbændurnir árlega eitt-
hvað af fje úr hor, jafnvel þó að
mildur væri vetur. Nú þykir skömm
að því að fella úr hor. Það er ekki
langt síðan lúsin var það húsdýr,
sem bestri meðferð sætti á íslandi
og sumir gamlir menn töldu jafn-
Hringjarinn níræði.
14. niars, að rúmum tveim
mánuðum liðnum, verður
hringjarinn við dómkirkjuna i
Reykjavík, Bjarni Matlhíasson,
90 ára. —
— Bjarni er fæddur í Hafn-
arfirði, en kom til Reykjavík-
ur árið 1855, tíu ára að aldri,
og hefir dvalið hjer alla tíð síð-
an, að undanskildum 5 árum,
er hann sem unglingur vistaði
sig að Görðum á Álftanesi. í full
75 ár liefir hann þannig dval-
ið í þessum bæ, líklega lengur
en nokkur núlifandi maður,
enda er Bjarni elstur allra karl-
manna höfuðstaðarins. —
— Hann stundaði fyrst als-
kohar vinnu hjer í hænum, til
lands og sjávar, en fjekk
hringjarastarfið við dómkirlcj-
una 11. febrúar 1891, og hefir
hann þannig- gengt því í 44 ár
samfleytt, og hann gegnir því
enn þann dag i dag, þó að hann
að vísu hafi ráðið sjer aðstoð-
armann, er klifrar fyrir liann
upp í kirkjuturninn, er hinir
lúnu fætur Bjarna eru of
þreyttir til þess að bera hann
upp öll þrepin.
— Það var aðfangadags-
kvöld, að jeg stóð við hornið á
Austurstræti og hlustaði á
klukkurnar, sem kölluðu söfn-
uðinn til jólamessu. Fyrir þann,
sem heyrir hringingu Bjarna
með margra ára millibili, er
klukknahljómurinn sem liinn
fegursti liljóðfærasláttur. Eng-
inn hringjari, liugsaði jeg, hef-
ir náð slíku taki á klukkunum
sínum, sem Bjarni. Hann leik-
ur á klukkurnar sínar eins og
snillingur á hljóðfærið, í sama
hljóðfalli og hljóðmáli óma
klukkurnar út yfir bæinn úr
turninum í dómkirkjunni, eins
og fyrir 40 árum, og ekkert get-
ur verið eins liátíðlegt og fag-
ur klukknaómur. Jeg var að
hugsa um þetta og mintist þá
hins ágæta, gamla manns, með
innilegu þakklæti, og yfir mig
kom ómótstæðileg löngun til
þess að heilsa upp á gamla
manninn í turninum, einmitt
jólakvöldið.
— Það eru 72 tröppur að
ganga upp í kirkjulurn og mjer
var nóg um. Þessar tröppur
hefir Bjarni klifrað í 44 ár,
venjulega hlaupið upp án þess
að mæðast ögn. En er upp
kom var það aðstoðarmaður-
inn, er stjórnaði ómunum,
Bjarni hafði telcið sjer frí á
jólakvöldið, fyrsta sinni i
fjöldamörg ár. En góður kenn-
vel feigðarvott „að missa lúsina“,
sem þeir kölluðu.
Blessaður bölsýnismaðurinn, sem
altaf ert að láta heiminn fara versn-
andi. Viltu ekki hverfa aftur til
fortíðarinnar, sem var svo fögur í
þínum augum — i sultinn, úrræða-
leysið og Iúsina?
ari lilýtur Bjarni að liafa ver-
ið þessum aðstoðarmanni, jiví
enginn munur virlist vera á
hringingum þeirra.
Bjarni hjó í 27 ár í litlu koti
innan girðingar i sjálfum
kirkjugarðinum. En eftir því
sem fleira var jarðað og meira
pláss þurfti til grafreita, varð
kotið auðvitað að liverfa og
hygði liann sjer lítið timbur-
hús skamt fyrir norðan garð-
inn.
— Gamli maðurinn situr og
er að lesa i blöðum, er jeg
heimsótti hann alveg nýlega.
— Jeg sje alveg ágætlega á
öðru auganu, segir hann, en á
hinu er jeg nær blindur. En
verst er með heyrnina. Hún er
sljó orðin, en þó er ekkert því
til fyrirstöðu, að hægt sje að
tala við Bjarna, ef maður að
eins talar í liærra lagi.
Jeg ætla að reyna að lialda
starfinu þangað til jeg er orð-
inn níræður, heldur Bjarni á-
fram, en svo segi jeg því lausu.
Jeg hygg, að jeg þá muni vera
elstur allra hringjara i heimi,
og það getur verið nógu gam-
an að því, bætir hann við bros-
andi.
En hvað alt er orðið brejdt
lijer í Reykjavík! Þegar jeg
kom liingað sem tíu ára strák-
ur, voru lijer 1400 ibúar. Jeg
man glögt eftir hverju liúsi og
hverju koti í bænum og hver
bjó þar. Þá voru aðeins 12 liús
fyrir ofan læk. Og þó maður
færi ekki lengra aftur í tím-
ann en til fyrsta ársins, sem
ieg var liringjari, árið 1891.
Það ár var aðeins einn maður
jarðsunginn alla vetrarvertíð-
ina. En núna kemur oft fyrir,
að tvent og þrent sje grafið
sama daginn.
— Er nokkur tilfinnanlegur
munur fyrir hringjarann, hvort
hann hringir líkliringingu eða
venj ulega messuhringingu ?
— Ekki hót, svarar gamli
maðurinn. Aðeins þetta, að
maður náttúrlega er dálítið há-
liðlegri, dálítið viðkvæmari í
lund, er hringt er yfir líki. Og
hver góður hringjari verður að
leitast við að ná því fram úr
klukkunum sínum, sem hann
sjálfur finnur, alveg eins og
hljómlistarsnillingurinn úr sínu
hljóðfæri. —
Jónas IJelgason var organisti
við dómkirkjuna, er jeg fj’rst
kom í turninn, heídur Bjarni
áfram. Hann var fyrirtaks
organleikari og vildi hafa góð-
an söng. Undireins og sam-
hringingin var úti, varð jeg að
þjóta niður til þess að troða
belginn fyrir Jónas og stóð í
skoti bak við orgelið meðan
leikið var á það. Og síðan upp
i turninn aftur, til þess að
hringja frá messu. Það verða
mörg spor um kirkjuna í öll
þessi ár. En ljómandi liefir
starfið verið skemtilegt alla
líð!
Vjer minnumst eins i þessu
sambandi. Það var eitt sinn
fyrir mörgum árum, að slcóla-
piltar gengu i kirkju, eins og
siður var áður fyr, allir saman.
Jónas sat við orgelið og sálma-
söngurinn átti að Iiyrja. En
Jónasi hefir vist fundist orgelið
vera í daufara lagi þann dag-
inn, því í miðjum sálmi hallar
hann sjer til hliðar og hrópar
til belgtroðarans, svo heyrðist
um alla kirkjuna: Meiri vind,
Bjarni! Bjarni herti á troðn-
ingnum sem mest hann gát og
Jónas var hinn ánægðasti. —
Bjarni Matthíasson er enn
furðanlega ern og sama blíð-
mennið og hann hefir verið
alla sína löngu æfi. Framúr-
skarandi reglumaður um alla
hluti og maður, sem ekki vill
vamm sitt vita. Viti hann ekki
sjálfur, hve vinmargur hann
er, þá hyggjum vjer, að hann
muni fá sönnun þess, að tveim
mánuðum liðnum, er hann
kemst yfir á tíunda tug æf-
innar.
Halldór Vilhjálmsson, prentari
í Gutenberg, verður 50 ára í dag.
Kaupið
gleraugu
yðar á
LAUGAVEG 2.
Fálkinn er besta heimilisblaðið.