Fálkinn - 10.02.1939, Blaðsíða 4

4
F A L K 1 N N
Stærsta
fyrirtæki Vestf jarða
Hinar miklu og öru framfarir
á verklegum sviðum iijer á landi
síðustu áratugina má fyrst og
fremst þakka kjarkmiklum, dug-
andi, hagsýnum og þjóðhollum
mönnum, er hleypt hafa af stað
atvinnufyrirtækjum, er liaft hafa
í för með sjer nýja fjörkippi i
atvinnulífinu, ausið hafa upp
úr auðlindum gjöfullar náttúru
og skapað liafa fjölda manns
vinnuskilyrði og þar með dag-
legt brauð. Og þó að þessir miklu
alliafnamenn liafi fengið skiftar
þakkir sinnar samtíðar, þá kem-
id' eftirtíminn án efa til að rjetta
við hlut þeirra, eins og vera ber.
Þegar skráð verður saga at-
vinnulífsins á íslandi á fyrsta
þriðjungi 20. aldarinnar verður
ekki gengið fram bjá nafni Ólafs
Jóbannessonar konsúls á Pat-
reksfirði, sem látinn er fyrir
rúmlega tveimur árum. Með
dugnaði sínum og framtaki tókst
h.onum að blása lífi í athafnalítið
smáþorp á Vestfjörðum.
í tilefni af 25 ára starfsafmæli
fyrirtækja lians, 11 febrúar, er
blaðinu ljúft að minnast þessa
mæta manns að nokkru og starfs
lians á Patreksfirði.
25 ára.
nema það hafi verið þjóðinni
happ.
Það bar mjög af um það í skóla
hvað hann var góður málamað-
ur, talaði hann og ritaði ensku,
þýsku og frönsku auk Norður-
landamála og kom það honum
síðar að góðu liði í lífsstarfi
lians.
Ólafur sigldi til Kaupmanna -
liafnar er liann hætti í Latínu-
skólanum og las þar verzlunar-
fræði. Þegar hann kom heim
varð hann verslunarmaður lijá
Sigurði kaupmanni Bachmann á
aðrar. Keypti Ólafur þá Vatn-
evrarverslun og eignir þær er
henni fylgdu og rak hana síðan
af miklum dugnaði til dauða-
dags, 2. febrúar 1936.
Eins og áður gat keypti Ólafur
Jóbannesson Vatneyrarverslun
og þau mannvirki er henni
fylgdu. Kom nú brátt í ljós hve
stórhuga hann var og frábær
athafnamaður. Hann keypti
kúttera og leigði strax á fyrsta
ári. Öll árin frá 1914 til 1920
gerði hann út frá 5 til 6 skip.
vík. Var nafni hans breytt og
gekk liann undir nafninu Leikn-
ir eftir eigendaskiftin. Leiknir
strandaði við suðurströndina ár-
ið 1931, en skipsböfn bjargaðist.
í stað Leiknis keypti Ólafur tog-
aranna Gylfa. Árið 1932 bætti
Ólafur svo við sig togaranum
Ara, sem fekk Leiknisnafnið.
En liann fór illa, sem nafni hans,
því togarinn sökk út af Vest-
fjörðum 2. okt. 1936, en þó varð
mannbjörg.
Síðan Ólafur dó hefur fyrir-
tækið, sem rekið er með dugn-
aði af sonum lians þremur,
keypt togarann Andra, sem hlot-
ið hefur nafnið Vörður.
Ishús bygði Ólafur á fyrstu
Lifrin tekin ur karfamim
Ólafur Jóhannesson var fædd-
ur á Sveinseyri i Tálknafirði árið
1867. Voru foreldrar hans merk-
íslijón og faðir hans dannebrogs-
inaður. Það þótti snemma bera á
góðum gáfum hjá Ólafi og var
liann settur til menta. Undir
skóla lærði liann hjá síra Lárusi
í Selárdal og fann prestur fljótt
góða hæfileika iijá honum og þó
einkum til tungumálanáms. Ól-
afur var fjóra vetur í Latínu-
skólanum og lauk þar fjórða
bekkjar prófi, en tiætti að því
búnu námi vegna mikillar at-
hafnalöngunar; honum lá svo
mikið á út í lífið, að hann mátti
ckki vera að þvi að ganga náms-
brautina á enda. Og hver veit
Verksmiðjan
Vatneyri í Patreksfirði og var
hann siðan starfsmaður lijá
Bachmann, þar til Pjetur Thor-
stéinsson keypti verslunina 1896.
Er sagt að seljandi hafi ráðlagt
kaupanda að tryggja sjer starfs-
krafta Ólafs.
Varð Ólafur verslunarstjóri
Jijá Pjetri Thorsteinsson, og
bróður hans, er var meðeigandi
að versluninni, til 1907. Það sama
ár keypti Miljónafjelagið svo-
kallaða verslunina, en Ólafur
varð áfram verslunarstjóri öll
þau ár sem fjelagið átti verslun-
iua. Miljónafjelagið Iiætti störf-
um hjer á landi árið 1914 og
seldi verslun sína á Vatneyri sem
Við árslok 1920 átti Ólafur
tvo kúttera: „Olivette" og „Poll-
ux“. Ljet hann bygga hinn síð-
arnefnda um og gaf honum nafn-
ið „Diddo“. En flotinn efldist
smátt og smátt. Motorbáturinn
„Smyrill" var lengdur og um-
bygður og fór fyrst á veiðar
1921. Var iiann sex ár í eign Ól-
afs. 1923 var vjelbáturinn „Þröst-
ur“ bygður á Patreksfirði og
gekk bann þaðan í átta ár.
Kútterarnir báðir, sem áður er
getið, gengu fram til 1930, en
voru þá seldir.
Nýtt tímabil hefst i útgerð Ól-
afs, þegar hann í nóvember 1925,
kaupir togarann Glað frá Revkja
starfsárum sínum og var íssala
frá því liúsi mjög mikil þangað
til sænska frystihúsið i Reykja-
vík tók til starfa. En síðan hef-
ur hún verið hverfandi lílil nema
þá til erlendra togara.
Ýmsar stórar byggingar hefur
Ólafur látið reisa á Patreksfirði
og liafa synir hans lialdið því
verki lians áfram síðan hann
Ijest.
Arið 1917 er bygð ný sölubúð
og skrifstofur. 1920 ný vjel-
smiðja. 1930 nýtt hús, kallað
Stálhúsið; er það nú notað sem
verksmiðjuhús. 1936 var reist
mikil fiskimjölsverksmiðja, og
vinnur liún karfa, síld og allar
aðrar fisktegundir. 1937 var
bygt nýtt bakarí, og loks árið
sem leið er bygð stór og vönduð
vjelsmiðja ál'öst þeirri eldri, og
mun vera sú stærsta vestanlands.
Árið sem leið eignaðist vjelsmiðj-
an góðan nýtísku kafarabúning,
Síðan hún var bygð er eldri
byggingin notuð sem trjesmíða-
verkstæði.
Alla tíð fró 1914 í 25 ár
hefur verið heillavænlegur
vöxtur yfir þessu fyrirtæki.
Af því sem hjer hefur verið
sagt má sjá, að það liefur enginn
meðalmaður vcrið sem stjórnað
hefur þessu fyrirtæki. Eitt af
því sem einkendi Ólaf var það
hve framúrskarandi tiann var