Fálkinn - 24.11.1939, Síða 4

4
F Á L K I N N
Hverjir eiga jðrðina?
ÍOHN BRIGHT — enski stjórnmála-
^ maðurinn og stóriójuhöklurinn —
sagði einu sinni á þingmálafundi i
Birmingham: „Vitið þið, að 150 menn
eiga meira en helminginn af ailri
jarðeign í Englandi? Vitið þið, að
10—12 menn eiga nærri því alt Skot-
land?“
John Bright dó 1889, en síðan hefir
eignarjetturinn rasltasl í veröldinni.
Nú eru það ekki hinir miklu land-
eigendur, sem „eiga lieiminn," því að
vjelamenningin hefir hafl í för með
sjer nýtt viðhorf. Auðmagn stóriðj-
unnar og bankanna eru nú á dög-
um stórveldin, sem alt snýst um. —
]>jenslierravaldið hefir orðiS að þoka
fyrir auðvaldinu og í mörgum lönd-
um eru aðalsættir orðnar nafnið
lómt og hinar fornu aðalseignir liafa
verið bútaðar sundur í nýbýli. Lengst
hefir aðalsstjettin haldist í Englandi,
þar hefir land-aðalinn — þ. e. afkom-
endur þeirra, sem Vilhjálmur sigur-
sæli gaf lönd fyrir meira en 800 ár-
um — ennþá umráð yfir miklum
jarðeignum, en þó smátálgast af þeim,
þrátt fyrir enska vanafestu.
Hertoginn af Sutherland á t. d.
482,676 hektara af ensku landi, greif-
inn al' Bredalbane getur ekið 33 miles
í beina linu, án þess að kóma út úr
iandareign sinni og hertoginn af
Westminster á heilan borgarhluta í
London og hefir um 20 miljón krón-
ur í afgjald af honum á ári.
Enskur lávarður sagði eitt sinn við
franskan vin sinn: „Jeg á höll, sem
jeg hefi aldrei sjeo, en mjer er sagt.
að hún sje falleg. Þar er daglega
horið á borð fyrir 12 manns og vagn-
inn bíður á hlaðinu með hestunum
fyrir, ef ske kynni að jeg kæmi.“
Þeir, sem ferðast um enskar sveitir
veita því atliygli, að landið er þai
víða eins og skemtigarður — reni,-
sljettar flatir á milli skóga, en lítið
uin akra og býli. Og þetta land er
skemtigarður. Eigendurnir þurfa
ekki að láta það bera arð, þeir þurfa
ekki að sá akrana. Þeir liafa lagt
smábýlin í auðn og nota landið sem
skemtigarða og veiðilendur. Það er
þessi aðferð, sem ráðist hefir verið
á — ekki sist af Lloyd George, sem
þráfaldlega hefir krafist algerðra um-
bóta á notkun landsins. í stórborg-
unum liýrist fjöldi fátæklinga, sem
sjer aldrei sól, en fáir útváldir eiga
lönd og gæði, sem þeir komast ekki
yfir að skoða, livað þá meira. En að-
alsstjettin enska- á meira en land-
eignir. Hún á líka heilar borgir. Her-
toginn af Northcumberland á t. d.
Eastbourne og hertoginn af Devons
hire á Tynemouth. Og liann er hús-
bóndi allra bæjarbúa, æðsti dómari
þeirra og hefir stundum yfirstjórn
herliðsins i bænum. — — —
Um ýmsa ríkustu menn heimsins
er það svo, að þeim entist ekki æfin
til að telja peninga sína, ef þeir væri
í venjulegri mynt. Hvað liafa þeir
við þessa peninga að gera? Getur sá
sem á miljard veitt sjer fleiri þæg-
indi, en maðurinn sem á miljón?
Iiann getur þó ekki sofið nema i
einu rúmi, ekki ekið nema í einni
bifreið og ekki siglt nema á einu
skemtiskipi í einu. Miljarðarmæring-
urinn Cornelius Vanderbilt kvart-
aði oft yfir kjörum sínum. Hann
álti skemtisnekkju, sem var ríkmann-
legri en nokkurs konungs, bjó í höll
á 5. Avenue í New York, sem var
full af íistaverkum, er kostuðu marg-
ar miljónir dollara, en samt kvartaði
bann undan raununum og áhyggjun-
um, sem hann liefði af miljörðum
sínum. „Eignir mínar eru þung byrði,
of þung til að bera hana. Hún krem-
ur mig. Jeg hefi enga ánægju af öllu
minu gulli. 1 hvaða tilliti er jeg far-
sælli en nágranni minn, sem á ekki
nema hálfa miljón? Hann á miklu
hægra með að njóta lífsins. Húsið
hans er eins fallegt og mitt hús. Hann
hefir betri heilsu og getur lifað leng-
ur og liann getur ti’eyst vinum sin-
um“. —
Samt hafði Vanderbilt barist alla
æfi til þess að safna þessum aiiði.
sem liann taldi sjer til byrði. Hann
gerði stjórnir Suðúr-Ameríkuríkjánna
háð'ar sjer svo að þær styddu eim-
sldpafjelög hans. Harn safnaði sam-
an her, kom á byltingum, barðist með
iillum ráðum og með mesta lirotta-
skap. Einu sinni er skiftavinir hans
notuðu sjer fjarveru hans til þess
að braska með lilutabrjef í Accessory
Transit Co skrifaði hann þeim þetta
hrjef:
„Iíerrar mínir! Þið hafið regnt
að leika á mig. Jeg fer ekki í mál,
þvi að dómstólarnir eru svo seinir
i vöfunum. En jeg ætla að gera
gkkur að öreigum. Með virðingu
gkkar Cornelius Vanderbilt
Hann tók svo til óspiltra málanna
og hafði rúið þá inn að skyrtunni
áður en árið var liðið.----------
Það er ómögulegt að telja fram
live mikið ríkustu menn heimsins
eiga til. Sá maður, sem ríkastur mun
vera í heiminum — Henry Ford, seg-
ir um þetta: „Menn halda að Ford-
smiðjurnar eigi eignir fyrir nokkur
þúsund miljón dollara, og þessar töl-
ur eru prentaðar. Níu af hverjum
tíu mönnum halda, að við eigum
þessa peninga fyrirliggjandi. Það er
auðvitað rangt. Við höfum ekki meira
handbært fje en til þess að greiða
vinnulaun og reikninga og dálilið
umfram, svo við sjeum ekki tóm-
hentir, ef eitthvað kæmi fyrir. En
við eigum aflstöðvar, bræðsluofna.
stálsmiðjur, borvjelar, kolanámur,
málmnámur o. s. frv. Þar er miljóna-
auðurinn hans Fords meðan smiðj-
urnar eru reknar“.
Fordverksmiðjurnar eru svonefnd-
ur „vertikaltrust", þar sem fyrirtæk-
ið á sjálft allar hráefnalindirnar og
óll tækin til þess að gera hráefnið að
bifreið, dráttarvjel eða flugvjel. pQrd
„selur sjálfum sjer“ og hagnast á
því, liann er óliáður verðbreytingum.
Hann á vefnaðarvörugerðir, námur,
skóga, sögunarmyllur. járnbrautir,
glerbrenslur, rafstöðvar, eimskipa-
fjelög o. s. frv.
Kolanámurnar hans eru í Kent-
ucky, járnnámurnar í Michigan. —
Kolin eru flutt með Detroit-Toledo-
Ironlonbrautinni, sem Ford keypti
1921, til verksmiðjunnar i River Ro-
uge, sem hefir 70.000 verkamenn.
Hann á meira en 500 km. af járn-
Að ofan:
John D. Rockefeller. -
Gullbarrar frá Indlandi
koma i mgntsláttnna i
London.
Til hægri:
Skrifstofur Standard Oil
i New Óork.
Til vinstri:
-Gullfíutningur i Amer-
íku í skotheldum járn-
brautarvagni.
i
'i