Fálkinn - 24.11.1939, Síða 8

8
F A L K I N N
p IGINLEGA þekti jeg Garstairs ekki
■^neitt, en hann var nágranni niinn
og nýfluttur í húsið. Han liafði inarg-
sinnis beðið niig að koma til sín og
rabba við sig.
Jeg hafði fyrir skömmu fengið gest,
sem hjet Jackson. Hann var verk-
fræðingur og kom heina leið frá Suð-
ur-Ameríku til liess að gefa skýrslu
um námu, sem fjelag mitt hafði lagt
fje í. Við áttum fá saineiginleg áhuga-
mál, svo að okkur gekk illa að halda
uppi samtölum til lengdar. Þessvegna
datt mjer það í hug eitt sunnudags-
kvöldið að fara með hann og heim-
sækja Carstairs svona til tilbreyting-
ar.
Carstairs þótti vænt um að við
komum. Hann bjó aleinn, þegar frá
er skilið’ vinnufólk hans. Jeg skildi
ekki hvað hann hafði við þetta stóra
hús að gera, en hann um það. Hann
bauð okkur velkomna og við settumst
i þægilega hægindastóla og fórum að
rabba.
Einlivernveginn hafði jeg fengið
hugboð um, að Cartairs iiefði græðst
fje sitt á námum, en jeg var þó ekki
viss um það. Þeir Jackson og hann
voru áður en varð'i farnir að tala um
verkfræði. En hún hefir aldrei verið
mín sterka hlið, svo að jeg sat hljóð-
ur og naut hvíldarinnar, og andaði
að mjer ilmandi kvöldloftinu.
Þá var það sem leðurblakan kom
fram á sjónarsviðið. Þær fljúga út og
inn um opna gluggana á sumarkvöld-
um. Fallegar eru þær ekki, en alveg
meinlausar. En aldrei hefi jeg sjeð
mann verða eins liræddan við leður-
blöku og Carstairs varð.
— Rekið þið hana út! hrópaði hann
og huldi andlitið i sófasvæflunum.
Jeg hló að honum og sagði, að þaö
tæki ekki að gera veður út af einni
leðurblöku. Svo slökti jeg á lamp-
anum.
Leðurblakan flögraði um stofuna
um stund og svo hvarf hún út um
gluggann — jafn hljóðlega og hún
hafði komið inn. Kringluandlitið á
Carstairs var náföll þegar það gægð-
ist fram úr svæflunum aftur og
spurði: — Er hún farin?
— Já, það er hún, svaraði jeg, —
en mjer finst skrítið hvernig þjer
tókuð þessu.
— Já, það getur verið. En gerið
þjer svo vel að loka glugganum, sagði
hann. Svo blandaði hann sjer sterkt
whisky. Mjer fanst synd að loka
glugganum í svona góðu veðri, en
þetta var hans heimili en ekki mitt.
Og Jackson lokaði glugganum.
Carstairs bað okkur að afsaka, að
hann skyldi hafa orðið svona uppvæg
ur, og svo settumst við' aftur. Það var
eiginlega ekkert undarlegt, að samtal-
ið snerist að hræðslu og þvilíku.
Jackson sagðist liafa heyrt ýmsar
kynjasögur úr frumskógum Brasilíu,
en jeg ljet injer það i ljettu rúmi
liggja, því að hann virtist vera af
mongólaættum, og austurlandabúar
eru trúgjarnir. Hinsvegar var Car-
slairs svo enskur, sem best varð á
kosið, og er hann spurði mig í fullri
alvöru hvort jeg tryði á dularöfi, þá
hló jeg ekki, en Ijet mjer nægja að
neita því afdráttarlaust.
— Jeg held yður skjátlist eigi að
siður, sagði hann. — Jeg skal segja
yður, að það er dulrænum öflum að
kenna, að jeg er staddur hjerna.
— Yður er ekki alvara! sagði jeg.
— Jú bláköld alvara. Jeg hefi ferð-
ast um Suður-Afríku í þrettán ár og
tekið hverju því starfi, sém jeg átti
kost á. Og jeg býst við, að jeg væri
þar enn, ef jeg hefði ekki komist í
kynni við svörtu listina. Jeg græddi fje
á henni, og úr þvi að jeg hafði kynt
mjer hana á annað borð, hjelt jeg á-
fram að sýsla með hana. Það eru 22
ár síðan og jeg er orðinn rikur maður
og er kominn heiin til að taka mjer
hvíld. — Carstairs var auðsjáanlega
alvara með það sem hann sagði, og
jeg verð að játa, að orð hans höfðu
áhrif á mig.
— En jeg er jafn vantrúaður þrátt
fyrir jietta, sagði jeg. — Kanske er
það’ af því, að jeg hefi aldrei heyrt
neitt um þetta áður. Viljið þjer segja
okkur dálítið nánar frá því?
Hann horfði bláum augunum hvast
á mig um stund. — Já, jeg skal koma
yður og vini yðar á aðra skoðun, ef
þið kærið -kkur um.
Við heltum í glösin og liann hóf
máls:
— Þegar mjer lá við að segja áð-
an: „Þessi leðurblaka er kölski sjálf-
ur“, þá var það ekki eiginlega það,
sem jeg meinti. Það kunna að vera til
menn, sem geta sært fram kölska
sjálfan, jeg veit það ekki og hefi
aldrei sjeð það gert. En það er til
illur kraftur í heiminum. Maður
skyldi halda, að hann væri í sjálfum
ljósvakanum, og ýms kvikindi eru
nijög næm fyrir þessum krafti. Þau
safna honum í sig, alveg eins og út-
varpstæki dregur ósýnilegu öldurn-
ar að sjer.
Þessi kvikindi eru meinlaus meðan
þau eru ekki undir áhrifum annara,
en komist þau undir áhrif manns-
viljans, geta þau orðið hættuleg.
Eins og jeg gat uríi áðan, hefi jeg
flækst um Suður-Afríku í jirettán
ár, frá Durban til Damaralands, frá
Oranje til Matabel, sem garðyrkju-
maður, námumaður, farandsali, af-
greiðslumaður — jeg tók, i stuttu
máli, við því, sem mjer bauðst.
Loks komst jeg til Portugalsný-
lendunnar í Austur-Afríku, við Lor-
enzo Marques og Delagoaflóann. —
Viðfeldnara land er tæplega unt að
hugsa sjer. Að vísu liefir það nú
verið gert að griðastað innborinna
.naniia, en þá voru margir livítir
menn þar á strjálingi. — Það var á
veitingahúsi þar, sem jeg iiitti Bobby
Gorham, og liann bauð mjer at-
vinnu. Jeg var á hvínandi hausnum
um liær mundir, svo að jeg tók boð-
inu, þó að Bobby væri sá þorpara-
legasti maður, sem jeg hefi nokkurn-
tíma sjeð. Hann var hærri en jeg,
með svart, þjett og hrokkið liár og
afar kinnbeinamikill. Hann var rauð-
ur í framan, eins og blótneyti, og
lymskuleg augun í honum skiftu lit-
uirí, eins og kameleón. Sagði hann
mjer, að pakkhúsmaðurinn hans væri
nýdáinn —- og sagði það á þá leið,
að mjer datt í iiug, að hann mundi
ekki hafa dáið eðlilegum dauðdaga.
Við fórum nokkrar mílur inn í
land, þangað sem svonefnd pakkhús
hans voru, en í þeim pakkhúsum var
ekki annað en ein dauð rotta og tvær
niðursuðudósir — og var mjer ljóst,
að Bobby gat ekki bygt atvinnu sína
á jiessu. Jeg efast ekki um, að hann
muni liafa gengið að því vísu, að jeg
mundi ekki fara að hnýsast um það
og spyrja. Jeg gætti þess vel, að láta
ekki bóla á neinni forvitni, því að
jeg hafði óljóst hugboð um, að fyrir-
rennari minn liefði beðið bana af
forvitni einni saman.
Bobby virtist verða mjög ánægður
með mig, þegar fram í sótti, og fór
nú ekki eins dult með sín eiginlegu
slörf og í fyrstu. — Hann smyglaði
vopnum til innfæddra manna og seldi
brennivín á laun, í stórum stíl. Auð-
vitað voru allir grannar okkar svert-
ingjar — þarna var engin hvitur
maður í dagleiðar fjarlægð, nema
Mary, kona Bobbys.
Jeg var bókari hans — vitanlega
voru allar bækurnar falsaðar. Rauð-
ur kandis þýddi tvær öskjur. af skot-
hylkjum, en hvítasykur þýddi þrjár.
Yfirleitt fór hann ekki illa með
mig. Eilt kvöldið í svækjuhita, rjett
eftir að jeg kom til hans, barði hann
mig niður með einu einasta hnefa-
höggi. Eftir það var jeg altaf vanur
að ganga dólítinn spöl, ef jeg var
hræddur um, að jeg misti stjórn á
sjálfum mjer i bræði.
Þegar jeg kyntist öllu betur komst
jeg að þvi, að Bobby lánaði líka pen-
inga með okurvöxtum. Og i þessari
grein var það, sem honum lenti ó-
þyrmilega saman við svertingjana.
TEG VEIT EKKI hvernig Bobby
^ komst i kynni við særingamann-
inn Umtonga í fyrstunni. Hann kom
til okkar öðru hverju og Bobby fag i-
aði honum ávalt eins og höfðingja.
Svo "sátu þeir saman liðlangt kvöldið
og drukku glas eftir glas af besta
brennivininu, sein til var í bæiium,
þangað til sveinar Umtonga báru
Iiann heim dauðadrukkinn. Mig grun-
ar, að særingarmaðurinn hafi selt
Bobby alt það kvenfólk, séln afstans
var þarna í nágrenninu, og hann hafi
svo flutt það til sjávar og selt það
um borð i skip.
Þetta var átta mánuðum eftir að
jeg kom, sem alt komst í uppnám
þarna. Umtonga gamli var mesti
eyðsluseggur og það var farið að
niinka um kvenfólk í bygðinni. Svo
fór hann að talca út til lóns hjá
Bobhy og gat vitanlega ekki borgað.
Og nú urðu viðræður þeirra ekki
eins vinsamlegar og þær liöfðu verið;
Umtonga fór stundum frá Bobby ó-
fullur og otaði stundum stafnum sín-
uin um leið og hann fór.
En Bobby ljet það ekki á sig fá.
Hann sagði Umtonga, að ef hann
gæti elcki útvegað sjer kvenfólk af
öðrum bæjum, þá yrði hann að láta
sig fá eiltlivað af konunum sinum,
því að hann átti margar.
Og svo kom hann einn góðan veð-
urdag með þrjár konur — þær áttu
auðsjáanlega að nægja fyrir því, sem
hann skuldaði — en Bobby vildi nú
hafa sitt lag ó endurgreiðslunni. Um-
tonga átti að greiða mun meira, en
liann hafði fengið tii láns, og því
eldri ‘ sem skuldin varð, þvi meira
álti hann að horga. Nú heimtaði
Bobby þrjátíu stúlkur lii þess að
jafna skuldina — og þær yrðu að vera
laglegar og vel vaxnar.
Særingamaðurinn tók þessu rólega
og ltuldalega. Hann kom seinna um
kvöldíð en Iiann átti vanda til, og
stóð ekki við neina tuttugu minútur.
Þilin voru svo þunn, að jeg gat heyrt
mest af því, sem þeir skröfuðu sam-
an. Hann bauð Bobby þrjár lconur
— eða dauðann fyrir næstu aftur-
elding.
Ef Bobby liefði verið forsjáll mað-
ui', hefði hanii þegið konurnar þrjár,
en það var hann ekki. Hann sagði
Umtonga að fara fjandans til og Um-
tonga fór.
Sveinar hans höfðu beðið fyrir ut-
an að vanda — tólf alls — og nú hóf
hann særingar sínar. Þeir fengu hon-
um tvo iifandi hana, hvítan og svart-
an, og Umtonga setlist ó dyrapall-
inn og drap hanana á óvenjulegan
hátt.
Hann grannskoðaði í þeim lifrina
og siðan fór hann að vagga sjer og
sveigja sig urrí mjaðmirnar og raulaði
ámátlega einhverja langlokuþulu með
hálfbrostinni og annarlegri raust. —
Sveinarnir sátu flötum beinum kring-
um hann á hlaðinu. Svona sat hann
raulandi i hálftima, þangað' til hann
fór að dansa. Jeg sje enn glögt beltið
lians, í huganum — með lafandi apa-
rófurnar dinglandi í takt við lireyf-
ingar hans. Enginn skyldi hafa ætlað,
að þessi gamli skorpni skrjóður hefði
orku og úthald til að dansa eins og
liann gerði. Alt í einu var eins og
liann hefði fengið slag: liann ná-
fölnaði og hneig niður á grúfu. Þeg-
ar sveinar hans sneru honum við,
sá jeg að froðan stóð út úr vitun-
um á lionum. Þeir tóku hann upp og
báru hann á burt.
Eins og þið vitið, þá dimmir álcaf-
lega fljótt i hitabeltinu. Umtonga
liafði byrjað særingar sínar í fullri
dagsbirtu, og þó þær tæki ekki lang-
an tíma, þá var komið svartamyrkur
áður en hann var búinn. —
Við átum kvöldverðinn, Bobby,
Mary og jeg. Hann virtist vera dá-
litið viðutan, en þó ekki frekar en
jeg mundi liafa verið undir slíkum
kringumstæðum. Eftir kvöldverðinn
fór hann inn á skrifstofu sína til
liess að gera yfirlit um viðskiftin
þann daginn, eins og hann var vanur,
en jeg fór að hátta.
Um klukkan tvö um nóttina fann
jeg að tekið var i mig. Það var Mary
gamla. Hún sagðist vera nývöknuð
og hafði þá sjeð, að Bobby var ekki
kominn í bólið ennþá. Við fórum
um húsið og fundum hann. Hann sat
i hnipri i skrifborðsstólnum sínum
með augun starandi og galopin, eins
og hann væri að fela sig fyrir ein-
hverjum.
Fallegur liafði hann aldrei verið,
en nú hafði eitthvað djöfullegt bland-
ast því sem fyrir var í gljábleiku
andlitinu. Hann hafði verið dauðúr
í svo sem tvo tíma.
Mary lagði rýju yfir andliið ó lion-
um og fór að gráta. Þegar jeg hafði
komið lienni á burt úr skrifstofunni,
fór jeg að rannsaka, hvað hefði orð-
ið Bohby að aldurtila. Jeg var þó
alveg eins og þjer eruð nú — jeg
vildi ekki trúa, að Umtonga gamli
hefði drepið hann — hvergi nálægur.
Jeg rannsakaði húsið grandgæfi-
lega, en hvergi sást þess merki, að
nokkur hefði brotist inn eða yfirleitt
verið á ferli í húsinu. Jeg horfði
leiigi á Bobby. Hann hafði auðsjáan-
lega dáið af slagi, en af hverju hafði
liann fengið slag? Hann hlaut að
liafa sjeð eitthvað ferlegt.
Jæja, við grófum Bobby daginn
eftir. Venjleg útför — með grátandi
konum og körlum, sem þömbuðu o-
keypis whisky, og þarna var hálf
Afríka saman komin.
Umtonga var þarna líka og sýndi
hvorki á sjer hrygð nje gleði, en
stóð og horfði á athöfnina. Jeg vissi
ekki hvernig jeg skyldi liaga mjer
DENNIS W. HEATLEY:
SVARTA-MAMBA-NAÐRAN