Fálkinn - 29.01.1943, Blaðsíða 14

14
fALSlHN
Um víða
BUDDA-STÝTTAN VIÐ PEGU.
Austur-Indland er frœgt fyrir forn
listaverk, ekki sist fyrir musteri og
Búdda-likneski. Musterin eða pagóð-
urnar þykja bera vott um mikinn
þroska og smekkvísi i byggingalist,
en þó þykir Búddalíkneskið, sem
fanst árið 1881 nálægt fornbænum
Pegu, taka öllum listaverkum Austur-
Indlands fram. Englendingar voru að
leggja járnbraut á þessum slóðum,
og þurftu mikið af grjóti til undir-
byggingar og brúa. Fóru þeir því
að grafa upp hæð úti i frumskógin-
um og rákust þá á risavaxna Búdda-
mynd. Hún var 60 metra há, eða ná-
lægt tvisvar sinnum hærri en Land-
símahúsið i Reykjavík, og hlýtur að
vera æfagömul, því að Burmabúar
höfðu engar sagnir af þvi, að hún
hefði nokkurntima verið til. En nú
flykkjast hópar pilagríma til Pegu
á hverri viku til þess að tilbiðja
myndina, sem er orðinn einn hinn
mesti helgidómur Búddatrúarmanna.
BUDDGAYA.
í sex ár liafði konungssonurinn
Gautama farið einförum, til þess að
brjóta heilann um hina æðstu speki
mannlífsins. Þá var það einn dag, er
hann sat undir trje einu i forsæl-
unni, að hann fjekk „guðlega vitrup
og hinn æðsti sannleikur rann upp
fyrir lionum“ og hann tókst þá köll-
un á hendur að verða mannkyns-
fræðari.
Þannig segir frá Búdda í hinum
gömlu helgiritum og þjóðsögum. Og
á þeim stað, sein hann hafði fengið
þessa vitrun var nokkru síðar reist
musteri, sem enn þann dag i dag er
æðsti helgidómur Búddatrúarmanna.
Þetta musteri stendur nálægt Patna
í Indlandi, en þangað sækja pila-
grímar allra landa, sem Búddalrú
játa, svo sem frá Siam, Tíbet, Kina,
Japan og Java. — Þetta must-
eri er orðið æva gamalt, bygt um
500 árum f. Kr., en enska stjórnin í
Indlandi hefir látið halda því við og
endurbæta það, og er það talið með
veglegustu musterum veraldar. Langt
til að sjá er það líkast ferhyrndri
vörðu, því að veggirnir dragast að
sjer við hverja hæð, en þær eru niu
alls. En ofan á þessari vörðu er litið
musteri í pagóðu-stíl og' geymir það
hin ágætustu höggmyndaverk. Skamt
frá standa tvö musteri í sama stil,
en miklu minni, á 30 metra háum
grunni.
TAJ MAHAL.
Taj Mahal stendur i Agra í Ind-
landi og er talin ein af stílfegurstu
byggingum í Indlandi eða jafnvel d
heimi. Er byggingin grafliýsi, sem
stórmógúllinn Shah Jehan ljet gera
fyrir konu sína, sem hann unni
mjög. Skamt frá borginni Agra hafði
hann látið gera undurfallegan garð,
á bakka Jumna-ár, og voru þar rækt-
uð ýms hin fágætustu trje og blóm
Suður-Asiu. Þar voru fjölmargir gos-
brunnar, stígar og stjettar voru lögð
marmara og angan blómanna fylti
frœkilega framgöngu i Egyptalandi,
siðastliðið sumar. Iiann hafði 19
menn með sjer og tóku þeir höndum
130 maiuia úvinasveit, skriðdreka-
fallbyssu og fimm vjelbyssur. í við-
ureign þessai'i særðist Keitli Elliol
fjúrum sinnum. Hann er fimti Ný-
Sjálendingurinn, sem fær Victoria-
krossinn í þessari styrjöld.
veröld.
loftið. í þessum garði undi drotning
slórmógúlsins sjer löngum, en er
hún andaðist ákvað hann, að hún
skyldi fá legstað í miðjum garðin-
um, og yfir þeim legstað skyldi rísa
fegursta grafhýsi veraldarinnar.
Hann kvaddi til sín ágætustu lista-
menn frá Indlandi og Evrópu og
undir stjórn þeirra störluðu 20.000
manns að byggingunni í seytján ár.
Er byggingin öll úr hvítum marm-
ara að utan. Hvelfingin yfir miðri
byggingunni nær upp í 80 melra
hæð, en þrátt fyrir stærðina virðist
byggingin ekkerl viðamikil og stor-
gerð. „Hin hvíta marmarakóróna
Indlands“ liefir hún verið kölluð.
Undir livelfingunni standa steinkist-
ur Shah Shah Jehans og drotningar
hans, en kringum þær umgerð úr
marmara, alsett gimsteinum. En
jiess má geta, að steinkislurnar eru
tómar,. þvi að hjónin liggja í við-
hafnarlítilli gröf undir gólfinu.
SFINXINN VIÐ GIZEH.
Það eru margir sfinxar til, en þeg-
ar talað er um sfinxinn, er átt við
þann, sem stendur hjá egyptsku
pýramídunum. Hinir sfinxarnir eru
allir minni og ómerkilegri. En með-
fram göngunum upp að hofum
Egypta voru oft heilar raðir af
þessum sfinxum. Stóri sfinxinn
er ljónsbúkur úr steini, en með
mannliöfði, högginn út úr kletti,
sem staðið hefir á þeim stað, sem
sfinxinn er nú. Er hann 57 metra
langur og hæðin luttugu metrar.
Þelta er í raun rjettri mynd af sól-
guðinum, en þegar Heródót sagna-
ritari kom til Egyptalands í kynnis-
för, komst hann að raun um, að
þetta likneski væri af gríska sögu-
dýrinu Sfinx, og gaf því þetta nafn.
— Sfinxinn er nú orðinn mjög veðr-
aður og skemdur; einkum ber and-
litið þess merki, að einhverjir liafi
gert sjer leik að því að skemma
það. En nú liefir verið gerð gang-
skör að þvi að lagfæra skemdirnar
og grafa á burt kandinn, sem hlaðist
hefir að honum.
FLÓÐGARÐURINN VIÐ ASSUAN.
Níl er móðir hins ræktaða Egypta-
lands. En liún liefir getað verið dutl-
ungafull alla tíð síðan á dögum Jós-
efs, eftir sjö feitu og sjö mögru árin,
en megurðin stafaði af því, að ekki
kom nógur vöxtur i Níl. Ef vatnið
varð einum meter lægra en í góðu
ári, varð hallæri, því að alt var und-
ir því komið, að akrarnir fengi hið
frjósama vatn. Egyptar reyndu að
bæta úr þessu með því að gera fyr-
irhleðslur og safna valni til áveitu,
sem hægt væri að nota í þurkasumr-
um. Var Mörisvatn notað sem uppi-
staða. En þetta var smáræði lijá þvi
mannvirki, sem Bretar gerðu ofar-
lega við Níl, er þeir bygðu fyrir-
hleðsluna við Assúan. Þetta er
tveggja kílómetra grjótgarður, um
50 metra hár og 35 metra þykkur
neðst. Með þessari lileðslu er hægt
að hækka vatnsborðið fyrir ofan
um 30 metra og geyma til þurka-
tímans, og veita á miklu stærri
svæði en áður. Þegar Níl fer að vaxa
í júlí, er vatnið látið renna óhindr-
að gegnum gáttir fyrirhleðslunnar
fyrst í stað. En í nóvember er lokað
fyrir það. í april verður venjulega
vatnsskortur og þá er farið að eyða
úr uppistöðunni vatninu, sem safn-
ast liefir.
Síðar hafa Bretar gert aðra enn
meiri fyrirhleðslu, 4 km. langa í
Bláu Níl í Súdan. Þvi að Nil fleytir
fram meira vatni, en Egyptar þurfa,
ef rjettilega er með það farið.
KORINTHUEIÐIÐ.
Þegar í fornöld voru frammi ráða-
gerðir um að grafa skurð gegn um
eiðið, sem tengir Pelopsskaga við
meginhluta Grikklands. Nero keisari
ljet einu sinni byrja á verkinu, en
þvi var hætt undir eins og hann var
dauður og lá svo niðri jiangað til
fyrir hálfri öld. Það var franskt
fjelag sem tók þetta að sjer, en
framkvæmdin gekk engan veginn
skrykkjalaust og fjelagið varð gjaid-
þrota. En árið 1893 var skurðurinn
vígður af Georg Grikkjakonungi.
llann er 6343 metra langur, 8 metra
djúpur og 22 metra breiður í botni,
en liggur í hálendi, og torveldaði
það verkið. Ekki þykir skipuin gott
að sigla um hann og kjósa þvi oft
að leggja krók á sig og fara suður
fyrir Palopsskagann.
KEITH ELLIOT
sergeant er aðeins 26 ára gamalt
hermaður frá Nýja Sjálandi, sem
fengið hefir Victoria-krossinn fyrir
BRENDEN BRACKEN
upplýsingaráðherra var áður einka-
ritari Winstons Churchill og þar
áður var hann blaðamaður. Síðan
var hcmn gerður útvarpsstjúri enska
útvarpsins og upplýsinga- eða árúð-
ursráðherra llreta, einskonar möt-
partur clr. Göbbels. Var allmikið
deilt um þá embœtlisveitingu i Eng-
landi. Bracken er aðeins M árs.
Var hann áður formaður eigenda
„Financial News“ og framkvæmda-
stjúri hins viðkunna fjármálablaðs
„The Economist". Hann hefir ált
sæti í þingi síðan 1929 og telst til
íhaldsflokksins.
VARNIR GEGN SJÓFLUGVJELUNUM.
Heimavarnarliðið í Bretlandi verður m. a. að hafa gát á því,
að óvinaflugvjelar lendi ekki við strendur Indsins eða á vötn-
unum og komi njósnurum eða hermönnum í land. Til þessara
varna eru hafðir litlir en hraðskreiðir bátar, sem vopnaðir
eru vjelbyssum.