Fálkinn - 12.02.1943, Blaðsíða 4

4
F Á L K I N N
ALÞJÓÐAMÓT STÚDENTA
RÆÐIR FRELSIÐ í HEIMINUM
Sameiginleg markmiS, voru
þau vináttubönd, sem tengdu
æsku Bandamanna, sem nýlega
komu saman á AlþjóSamóti
stúdenta, sem haldiS var í höf-
uSborg Bandarikjanna og stóS
yfir í fjóra daga.
Þessir ungu fulltrúar, sem
sumir komu beint af vígstöSv-
unum i Évrópu, Litlu Asíu og
Asíu strengdu þess aS heit aS
vinna af öllum mætti aS ósigri
Möndulveldanna og aS leysa
hinar kúguðu þjóSir um heim
allan úr þrældómsfjötrunum og
koma á „samvinnu allra þjóSa“
— o,g friSi, sem trygSi öllum
þjóSum málfrelsi og trúar-
bragSafrelsi og kæmi i veg fyr-
ir aS menn þyrftu aS lifa í stöS-
ugum ótta og líSa skort.
Stjórn AlþjóSafjelags stúd-
enta í Bandaríkjunum stóS fyr-
ir þessu móti, sem er fyrsti al-
þjóSafundur æskunnar síSan
slríSiS braust út 1939. í raun
og veru voru allir fulltrúarnir
útnefndir af ríkisstjórnunum
eSa stærstu stúdentafjelögun-
um í viSkomandi landi. Stúd-
entar úr fjelagi frjálsra ítala,
sem nýbúiS er aS stofna, tóku
þátt í mótinu, og einnig hópur
af þýskum og austurrískum
stúdentum, sem eru í útlegö.
íslenskir, sænskir, svissneskir
og tyrkneskir stúdentar sátu
einnig mótiS sem áhorfendur.
Fulltrúi íslands á alþjóSa-
móti stúdenta var Þorvaldur
Þórarinsson, Hringbraut 48 í
Reykjavík. Þorvaldur lauk lög-
fræSiprófi frá Háskóla íslands
áriS 1937, en hætti síSan viS
málfærslustörf í Reykjavik og
fór til Bandaríkjanna til aS
leggja stund á framhaldsnám í
borgararétti viS Cornell háskól-
ann, þar sem honum hefir nú
veriS veittur „Social Science
Research Council“ styrkur í því
skyni. Hann er sonur Þórarins
Einarssonar, bónda aS HöfSa á
V atnsleysuströnd.
Þorvaldur var skipaSur full-
trúi Islands á mótinu af Thor
Thors, sendiherra í Washington
og tók síSar sæti í framkvæmda
nefnd mótsins. Hann lók virk-
an þátt í aS semja ályktanir
fundarins, þar sem kom fram
einhuga baráttuhugur gegn fas-
istastefnunni, til þess aS trvggja
öllum þjóSum frelsi og sjálf-
stjórn.
„AllsstaSar, bæSi í Ameríku
og meSal fulltrúa BandaþjóS-
anna á mótinu, finst mjer allir
vera sammála um aS ísland,
sem tekur virkan þátt í aS
vernda NorSur-AtlantshafiS
gegn Möndulveldunum, muni
fá full umráS yfir landi sínu aS
stríSinu loknu,“ sagSi Þorvald-
ur.
„Amerikanar eru samt sem
áSur vongóSir um aS íslending-
ar muni, aS ófriSnum loknum,
vinna meS þeim aS því aS út-
rýma einangrunarstefnunni og
hjálpa þeim til aS byggja upp
friSsaman og traustan heim, har
sem alheimsverslun getur blómg-
ast og dafuaS.“
Margir af fulltrúunum voru
stúdentar, sem höfSu lokiS námi
sínu og eru nú í herþjónustu.
Á meSal þeirra, sem voru í ein-
kennisbúningi, var breskur flug-
maSur, David Scott-Malden
flugliSsforingi, sem skaut niSur
þýska Dornier sprengjuflugvjel
í árás Bandamanna á Dieppe;
Liudmila Pavlichenko liSsfor-
ingi, rússnesk kven-leyniskytia,
sem drap 309 nasista á vígstöSv-
um Odessa og Sevastopol; Car-
lysle Blackie, flugmaSur frá
Nýja Sjálandi, sem hafSi rjett
lokiS flugæfingum í Canada;
Johannes E. Woltjer, liSsfor-
ingi í hollenska sjóliSinu, sem
var í Hollandi í loftárásum nas-
ista þar og lenti einnig í árás-
um Japana á Austur-Indíum;
og Kazimier Dziedzioch, undir-
foringi frá Póllandi, sem hafSi
tekist aS flýja föSurland sitt
til þess aS ganga í pólska lier-
inn í Englandi, og misti hann
annan fótinn í orustunni um
Narvik í Noregi.
Samkomulag um grundvallar-
atriðin.
Þó aS fulltrúarnir kæmu frá
svona mörgúm og ólikum þjóS-
flokkum, sem hafa óskylda
menningu og trúarbrögS, þá
voru þeir fyllilega sammála um
grundvallaratriðin. Þessi eining
og samheldni er bein afleiðing
af athöfnum fisistaleiStoganna.
„Með hinum svívirSilegu á-
rásum sínum hafa þeir tengt
allar friSarélskandi þjóSir
heimsins sterkum vináttubönd-
um, sem munu vinna aS tortím-
ingu fastistanna. Vjer munum
varSveita og styrkja þessi vin-
áttubönd.“
Vjer strengjum þess lieit, að
vinna aS því öllum árum að
hrjóta fastistastefnuna algjör-
lega á bak aftur, þar sem vjer
álítum anda liennar skaSsam-
legan fyrir allar bestu eSlis-
hvatir mannsins.“
ÞaS var algjört samkomulag
um þaS, aS til þess aS vinna
fullnaSarsigur á afturhaldsöfl-
um fortíSarinnar, yrði fyrst aS
vinna liernaðarlegan sigur og
æska bandaþjóSanna yrSi meS
brennandi áhuga aS vinna aS
því aS byggja upp nýjan og
betri heim.
Roosevelt forseti ávarpaSi
fulltrúana í útvarpinu og sagði:
„Vér fögnum þeirri tilhögun aS
þaS skuli vera hin unga frjálsa
æska BandaþjóSanna og ekki
leikbrúSur þrælaríkjanna, sem
eiga aS móta hinn nýja heim.“
„Vjer höfum lært af mistök-
um vorum i fortíðinni,“ sagði
Roosvelt forseti alvarlega. „1
þetta skifti munum vjer vita
hvernig vjer eigum að nota oss
sigurinn til fullnustu .... Þeg-
ar þjer hafið unniS sigur, mun-
uð þjer ekki þurfa að segja
börnum yðar að þjer hafið bar-
ist til einskis — og þjer væruð
gabbaðir. Vjer verður aS vera
viss um aS heimili yðar muni
ekki líða skort — aS í skólum
yðar muni aðeins vera kendur
hinn lifandi sannleikur — aS i
kirkjum ySar megi hiklaust
boða þá trú, sem hver og einn
ber í brjósti.“
Margir nefndarfundir.
Eftir að hafa hlustað á þessi
hvatningarorð, tóku fulltrúarn-
ir til óspiltra málanna á nefnd-
arfundum. Þeir sátu í sölum,
sem voru skreyttir fánum allra
BandaþjóSanna og hlustuðu á
ræður merkra vísindamanna,
háttsettra embættismanna og
stjórnmálamanna. Allan lið-
langan daginn og hvar sem var
ræddu þeir áhugamál sín. Þar
sem flestir fulltrúarnir voru
kosnir af stjórnarvöldum lands
síns, þá skyldist þeim fyllilega
sú ábyrgð, sem hvíldi á þeim,
og veltu hverju einstöku atriði
vel og vandlega fyrir sjer áður
en nokkur ákvörðun var tekin.
Það var komið með tillögur og
breytingartillögur svo tugum
skifti. Síðasta daginn var að
lokum hátíðleg kveðjuathöfn,
þar sem fulltrúarnir, sem sum-
ir voru í einkennisbúningum
eða skrautlegum þjóiíbúning-
um, gengu einn og einn í einu
upp á fundarpallinn og skrif-
uðu undir sameiginlega vfir-
lýsingu.
Stjórnmálafulltrúarnir frá flest
um Bandaþjóðunum sátu hjá
hinum ungu löndum sínum.
Fundarmenn risu á fætur og
kyrð 'ríkti í salnum, þegar her-
maður frá Kanada las eftirfar-
andi yfirlýsingu hægt og skýrt:
„Sigurinn verður að hafa í
för með sjer samvinnu allra
þjóða, samvinnu, sem útrýmir
þröngsýnni þjóðernisstefnu. MeS
því er átt við alþjóðasamband
allra þjóða, sem hafi fullkomna
sjálfstjórn og nóg vald til að
taka sameiginlegar ákvarðanir
með öSrum þjóðum — sigur,
sem tryggir þjóðunum rjett, án
tillits til kynflokka, hörundsliíar
eða trúarhragða, til að velja
sitt eigið stjórnarfyrirkomulag,
á grundvelli málfi’elsis, ritfrelsis
og trúarbragðafrelsis .... sig-
ur sem afnemur allar taknxark-
anir á því að almenningur geti
haft hönd i bagga með stjórn
landsins.“
Stríðs-málefni rædd.
ÞaS var elcki gengiS framhjá
neinum málefnunx, sem við-
vjeku sti’iðinu. Nicolai Krasav-
chenko, hár og grannur, dökk-
hæi’ður æskulýðsleiðtogi frá
Moskva, senx flaug til Ameríku
i sprengjuflugvjel, lýsti nákvæm
lega hvaS rússneska æskan
legði í sölurnar fyrir stríðiS og
talaði « með hrífandi mælsku
fyrir xxýjum vígstöSvum. Máli
hans var tekið með hrifningu
af öllum fulltrúum slafnesku
þjóðanna — Pólverjunx, Tjekk-
um, Júgóslöfum og Búlgörum.
Og ein af samþyktum þingsins
var svohljóðandi:
„Leiðtogar vorir vita að vjer
stöndum sameinaðir i því að
styðja þá á allan hátt til að efna
loforð sín til Sovjet-Rússlands.
um að ráðast inn á meginland
Evróixu eins fljótt og auðið er.
Vjer bíðum aðeins eftir skipun-
um. Meginland Evrópu vei’Sui
að vex-ða frjálst.“
S. Chandrasekhar, fornxaSur
indversku seixdinefndax’iixnar og
fyi’verandi ritari Mohandes K.
Ghandi, röla’æddi deilunxál Ind-
lands og Englands við Hálénd-
inginn James Cochraix kaptein,
sem var í skoskum þjóðbúixingi
og skreyttur heiðursmerkjunx,
sem honunx hafði hlotnast, þeg-
ar hann barðist í Lybíu og it-
alska hluta Austui’-Afríku.