Fálkinn - 26.02.1943, Blaðsíða 11

FÁLKINN
11
Juan Trippe
Magellan núfímans
Hjer segir frá manninum, sem
hefir skapað stærsta flugfjelag
Ameríku: Pan Ameritan Air-
ways.
TUAN TERRY TRIPPE er aðeins
J43 ára gamall, en er þó forustu-
maður eins mesta samgöngufyrir-
tækis nútimans, Pan American Air-
ways. Fjelagið hefir flugleiðir og
viðkomustaði í 54 löndum og ný-
lendum, alt frá Vestur-Afríku til
Alaska eða Perú til Austur-Indlands-
eyja. Flugleiðir þess eru helmingi
lengri, en allra annara flugfjelaga
Bandaríkjanna til samans, og er
helmingi stærra en næsti keppi-
nautur þess meðal erlendra flugfje-
laga. Trippe hefir aukið þetta fje-
lag stig af stigi, byrjaði með smá-
fyrirtæki sem átti eina flugvjel og
flaug áætlunarferðir milli Key West
og Havana — um 140 kílómetra
leið. Og fjelagið hefir orðið það
sem það er á 14 árum.
Nú er Trippe að búa sig undir
nýjar framkvæmdir að stríðinu
loknu, þtgar öll lönd fara að nota
herflutningavjelar sinar i þágu frið-
samlegra samgangna. Hann hefir sjó-
mansblóð i æðum, og veit hvernig
Bandaríkjamenn unnu og mistu yf-
irráðin í siglingunum. Hann ætlar
að láta vjelar sínar, sem liann
nefnir „clippers" eftir hinum forn-
frægu amerikönsku skipum, lialda
uppi samgöngum yfir hafinu.
Sjálfur er hann stór, þunglama-
legur og kyrlátur. Hann hlustar
mikið en talar lítið. Hann hefir
reynst sjeður í hrossakaupum sín-
um við aðrar þjóðir. Hann hugsar
tíu ár fram í tímann, enda var hann
farinn að semja um lendingarrjelt-
indi i fjarlægum löndum árið 1930.
Ári síðar hafði hann gert sjer áætl-
un um flugferðir yfir Atlantshafðið,
í huganum, þó að þá væru ekki einu
sinni teikningar af flugvjelum, sem
gætu flogið þessa leið.
Latínska nafnið hans hefir komið
honum að ómetanlegu gagni, er
hann var að semja um flugleiðir i
sunnanverðri Ameríku. En ættaður
er hann frá Maryland, og af far-
mönnum kominn. Juan var hann
skýrður eftir gamalli frænku sinni,
sem var fædd á Spáni og hjet
Juanita.
Mentun fjekk hann í fjáðra manna
skóla, Hill School i Yale. Síðan
kvæntist hann Elísabet Stettiníus,
en faðir hennar var meðeigandi í
fyrirtækjum Morgans. Hann hefði
getað endað æfi sína í höfðingja-
hóp Bandaríkjanna, en athafnaþrá-
in og ástin á fluginu var of rík til
þess. Lærði hann flug í flugher
flotans árið 1917. 1 Yale stofnaði
hann fyrsta flugklúbbinn, og er
hann liafði Jokið prófi þar keypti
hann sex gamlar flugvjelar af sjó-
hernum og stofnaði Long Island
Airways og lærði þar alla þætti
flugstarfsins: bókliald, viðgerðir og
flug.
Árið 1926 stofnaði hann Colonial
Air Transport, með tilstyrk pen-
ingamanna i Boston. Þetta fjelag
hjelt uppi samgöngum milli Boston
og New York og var fyrsta fjelag í
U.S.A. sem gerði samninga um póst-
ferðir við stjórnina. Trippe hjelt
því fram, að 300 kílómetra flug-
leið væri jafn óhentug til reksturs
og 30 km. járnbrautarstúfur. Hann
vildi framlengja flugleiðina til
Havana. Peningamennirnir neituðu
og þá sagði Trippe af sjer stjórn-
inni.
Árið 1927 stofnaði liann með
hjálp nokkurra ríkra vina sinna til
áætlunarflugs frá Key West til
Havana, með einni þriggja hreyfla
Fokkervjel. Og úr þessari byrjun
færði hann út kvíarnar, með því
að tryggja sjer nýja lendingarstaði
og gera samninga um póstflutninga.
Og hann þreyttist ekki að niða á
flugvjelasmiðunum, að þeir gerðu
stærri vjelar, sem gætu flatt far-
þega tryggilega á löngum leiðum.
Ilann heindi huganum suður til
Vesturindia og Mið-Ameríku. Þegar
embættismenn stungu því að hon-
um, að gott væri að „smyrja“ við-
komandi valdamenn ofurlítið, þá
neitaði hann því altaf. Jafnvel i
Kína, þar sem mútur eru jafn al-
gengar og hrísgrjón, hefir Pan Am-
erikan, eða PAA aldrei borgað þess-
konar. En flugleiðir þess lengdust
samt. Þær komust upp i 17.000 mil-
ur árið 1930, 30.000 mílur 1933,
40.000 mílur 1935 og voru 75.000
mílur í fyrra.
Starfsaðferðir PAA eru lifandi
eftirmyndir Trippers sjálfs. Flug-
mönnum fjelagsins er fyrst og fremst
innprentað að flugið sje atvinnu-
fyrirtæki en ekki æfintýri. Þess-
vegna koma þeir heiin úr byrjunar-
flugum sinum yfir Andesfjöll eða
hernaðarsvæðin í Kína eða frum-
skógana i Brasiliu með þessi orð
á vörum: „Þetta er ekkert annað
en æfing.“ Þegar blaðamenn biðja
flugmanninn um gifurlýsingar af
flugferðum, þá svarar hann. „Jeg
vissi hvert jeg átti að fara. Jeg vissi
hverju jeg átti von á. Jeg flýg þang-
að og lendi. Það er alt og sumt.“
PAA hefir heimsmet í hraða og
öryggi, sem öðrum félögum hefir
ekki tekist að hrinda. Þar líðst eng-
um neitt sleifaralag. T. d. barst
fjelaginu mynd af viðgerðarstöð
sinni Nicaragua. Þar var einn vjel-
fræðingurin í óhreinum vinnuföt-
um. Stjórnin sendi þegar skeyti:
Látið manninn fara. Viðgerðarstöðv-
arnar verða að vera hreinlegar eins
og eldliús.
Þegar clipperflugvjel kemur til
New York úr ferð austan yfir At-
lantsliaf er liún komin i skálann
eftir nokkrar mínútur milli þriggja
hæða vinnupalla. 185 menn setjast
að vjelinni og eftir 48 tíma er hún
búin til flugs á ný. Um alt ríkir
hin mesta nákvæmni. — Flugmenn-
irnir eru æfðir vandlega og hafa
strangari aga en nokkr aðrir flug-
menn. Þeir eiga ekki aðeins að
geta notað sjer radiomiðanir held-
ur einnig kunna að stýra eftir
stjörnunum og geta hitt smáhólma
út í reginliafi eftir 2000 mílna flug
yfir sjó. Flestir flugmennirnir erú
einnig vjelfræðingar og hafa próf
úr her eða flota, og liafa flogið í
þrjú ár áður en þeir urðu flug-
stjórar, en þó verða þeir að ganga
i skóla áður en þeim er trúað fyrir
flugstjórninni. Það kostar að minsta
kosti fimm ára nám og starf að
komast í flugstjórastöðu hjá PAA.
Flugstjórinn verður að kunna veð-
urfræði, siglingafræði, sjórjett, að
minsta kosti eina erlenda tungu,
sögu og landafræði landanna sem
hann flýgur yfir, og stjórn á tiu
manna áhöfn. Enda var PAA feng-
ið til þess að kenna 1600 mönnum
frá U.S.A. og Bretlandi, sem áttu
að stjórna langfleygum sprengju-
flugvjelum.
Trippe hefir gert sjer áætlun um,
hvernig eigi að auka við flugleiðir
PAA. Vanda vel til alls undirbún-
ings á flugvöllum í öðrum löndum,
reisa útvarps- og veðurstöðvar o. s.
frv. Þegar þetta er alt í lagi, þá að
sækja um póstflutningsleyfi og gera
óhjákvæmilega samninga. Þessi und-
irbúningur er svo vandaður, að það
hendir sjaldan að önnur fjelög
keppi við PAA.
Trippe væntir þess, að samgöng-
ur PAA nái sem bráðast um allan
heim. Hann gerir ráð fyrir aðal-
samgönguæð frá Ameriku til Java,
en hefir þegar gert út leiðangur til
þess að rannsaka flugskilyrði i
Tíbet. Árið 1940 framlengdi PAA
flugleiðina frá Honolulu til New
Zealands, frá Manila til Singapore,
frá Seattle til Alaska, frá Lissabon
til Vestur-Afriku. í Suður-Ameriku
varð fjelagið fyrir strangri sam-
kepni af liálfu Þjóðverja og ítala.
ítalir hjeldu uppi flugi frá Róm yfir
Suður-Atlantshaf.
Til þess að færa út kvíarnar efiir
stríðið hefir Trippe pantað flug-
vjelar fyrir 35 miljón dollara, t. d.
40-smálesta Boeing-flugbáta, sem
eiga að halda uppi daglegum sam-
göngum yfir Atlantshaf, háloftsflug-
vjelar, sem eiga að fljúga suður Suð-
ur-Ameríku endilanga, ljettar Lock-
heed-vjelar í Alaskaferðirnar o. s.
frv. Sumar þessar vjelar eiga að
hera 46 farþega og hafa svefnpláss
fyrir 26. Hraðfleygu langferðavjel-
arnar eiga að fara milli Ameríku og
Evrópu á IOY2 tíma, til Ástralíu á
24 tímum, til Kina á 26 tímum og
Buenos Aires á 22 tímum.
Það liefir verið fundið PAA til
foráttu, að það væri einskonar ein-
okunarfjelag, en því svarar Trippe
þannig, að það hafi livarvetna átt i
samkepni við innlend fjelög, sem
studd hafi verið af stjórninni, en
haft betur samt; þrátt fyrir allan
undirbúningskostnað geti það boðið
betri kjör en innlendu fjelögin á
hverjum stað, í fyrra liafði það sett
upp 191 útvarpsstöð, gert flugvelli
meðfram Burmaveginum, veður-
stöðvar á víð og dreif á Kyrrahafs-
eyjum og því um líkt. Allir skilja
að þetta hefir kostað ógrynni fjár.
Fyrir póstflutning fjekk fjelagið
í hiltifyrra 75 miljón dollara, en
helmingur þess fjár kom aftur fyrir
frimerkjasölu. Frakkar hafa greitt
fjórum sinnum meira fje úr ríkis-
sjóði en Bandaríkjamenn, og hafa
þó margfalt umfangsminni flugsain-
göngur, og framlög Bretlands og
Þýskalands fóru langt fram úr þvi,
sein Bandaríkjamenn greiða til slíkra
samgangna. Þetta bendir í þá átt,
að forseti PAA sje hagsýnn maður
og reki fyrirtæki sitt á öruggari og
rjettari grundvelli en önnur flugfje-
lög í veröldinni. Mun þvi stórra tíð-
inda að vænta frá PAA og mr.
Trippe, þegar áætlanaflug hefjast á
ný eftir striðið. Og nú þegar hafa
verið smiðaðar flugvjelar, sem hafa
meiri kosti en þær, sem Trippe
gerði ráð fyrir að nota, jiegar hann
var að gera framtiðaráætlanir sín-
ar fyrir nær tveimur árum.

MATHILDA-SKRIÐDREKAR f EYÐIMÖRKINNI.
Teikningin• sýnir einn af Mathilda-skriðdrekum þeim, sem
Montgomcry hcfir notað í sókn sinni frá Egyptalandi og vest-
ur að landamœrum Tunis. Hafa þeir átt mikinn þátt í sigrum
hans og eru taldir betri, en skriðdrekar þeir, sem Þjóðverjar
og Italir höfðu til að tefla fram á móti.
*