Fálkinn - 05.03.1943, Blaðsíða 14

14
F A L K I N N
Frh. af bls. 5.
vekið, hvort sem það er sorgar
eða gamanleikur.
Hlutverlcin eru yfirleitt prýði-
lega af hendi leyst. T. d. er
meðferð Emilíu Borg á hlut-
verki konu striðsgróðamannsins
mjög smekkleg og laus við fum
og óhemjulæti fyrirrennara
hennar í slíkum hlutverkum.
Var leikur hennar, sjerstaklega
í síðasta atriði með miklum á-
gætum, þegar hún verður að
láta allar misgerðir og móðgan-
ir verða gleymdar, en taka bx-os-
andi í hönd mannsins, sem ætl-
aði að koma upp um ódæði
mannsins hennar, og segir við
liann: „Þjer vonandi kunnið að
þegja“. Mjer fanst hún ekki ó-
svipuð Guðrúnu Ósvífursdóttur
eða einhverri annari konu, sem
söguna skapa. Svona getur
hversdagsleikinn stundum ver-
ið óbrotinn.
Skemtilegt er og að fylgjast
með hinum stórstígu framförum
þeirra ungu manna, Jóns Aðils
og Ævax-s R. Kvaran, upp á síð-
kastið. Báðir ljeku í „Dansinn
í Hruna“ og sýndu frábæran
leik (tvimælalaust besta hlut-
verk Ævars) og endurtekur hið
Valur Gíslason sem Arnes og Anna
Guffmundsdóttir sem Lína.
sama sig hjer. Hinn einn leik-
skóli, sem hægt virðist hjer um
að tala, er því sá skóli, sem
ungt fólk fær hjá leikstjórum
Leikfjelagsins með því að taka
þátt í sýningunum.
Önnur hlutverk hafa á hendi:
Alfred Andrjesson ( of mikill
„maski“ til þess að hinn ágæti
svipbrigðaleikur þessa ágæta
leikara fengi notið sín), Gestur
Pálsson (altaf fallega og yfir-
lætislaust gjört það, sem Gestur
Ieikur), Valur Gíslason (hverju
smáatriði eru gerð full skil þeg-
ar Valur fer með lilutverk; einn
okkar fremstu leikara, Valur),
Bi'ynjólfur Jóhannesson („misti“
karlinn einstöku sinnum. Ann-
ars tryggir nafnið gæðin og
hæfileikana), Inga Laxness (í
Amei-íku mundi hún vera köll-
uð „nýasti gullfundur“ Leikfje-
lagsins. Hún lofaði ýmsu fögru
í fyi-sta hlutverki sínu og hefir
efnt það alt miklu fullkomnara,
en mann gat dreymt um), Inga
Þórðardóttir (sómir sjer frábær-
lega vel á leiksviði og er ákaf-
lega „sæt“, eins og sagt er á
reykvísku), Vilhelm Norðfjörð
(ágæt innkoma, en „misti“ Fjól-
an blaðamann nokkuð, síðar),
Emilía Jónasdóttir og Anna
Guðmundsdóttir (ef þær halda
sjer betur á mottunni“, ýkja
persónur sínar ekki, eins og á
frumsýningunni, þá eru þetta,
sem þær sýna, ágæt „exemplör“
af sakleysi og synd).
Þetta i-abb er nú oi’ðið miklu
lengra en jeg ætlaði, og hefi
jeg þó eflaust gleymt ýmsu
góðu, sem minnast mætti á —
eða þá slæmu — eftir atvikum.
Leiktjöldin hans Lárusar Ing-
ólfssonar í öði’um þætti eru t. d.
ákaflega fögur og smekkleg, og
ekki get jeg að mjer gert, þeg-
* ar jeg sit í leikhúsinu, að hugsa
til mannsins, sem á bak við
leiktjöldin leikur sjer að ljósa-
Um víða
VERSAILLES.
Þó að Versailles sje enginn smá-
bær þá mun það algengast, að heit-
ið sje látið tákna hina undurfögru
höll Lúðvíks fjórtánda, sem stund-
um var kallaður „sólarkonungurinn“.
Hann kunni aldrei vel við sig í
Paris og þótti of ærustusamt þar,
og kaus því fremur sveitakyrrðina
og náttúrufegurðina i Versailles, og
þótti hún liæfa betur hinum vold-
uga konungi, sem hafði glæsilegri
hirð um sig, en nokkur konungur
fyr eða síðar. Þessvegna var það að
ráði, að í sveitaþorpinu Versailles
ljet hann byggja hina dýrðlegu höll,
sem kostaði slík ógrynni fjár, að
konungur ljet brenna alla kostnaðar-
reikningana, svo að franska þjóðin
fengi ekki að vita hvílíkum ógrynn-
um hann hefði sólundað. Mansart
hjet byggingameistarinn, sem gerði
teikningarnar af sjálfri höllinni, en
Lenotre sá um fyrirkomulag liinna
frægu hallargarða, sem eigi voru
minna listaverk, en höllin sjálf, með
gangstígum, kliptum trjám, gos-
brunnum og marmaramyndum. í
Versalahöll sat sólkonungurinn með
hirð sinni og þar sátu einnig eftir-
menn hans, Lúðvík XV. og Lúðvík
XVI. Þar var friður samin árið 1783
milli Breta annarsvegar og Frakka
og Norður-Ameriku hinsvegar og
með þeim friðarsamningum var sjálf
stæði Ameríkumanna viðurkent. —
Þar kom stjettaþing Frakka saman
i maí 1789, og þangað sótti múgur-
inn frá Paris Lúðvik XVI. og Mariu
drotningu Antoinette í október sama
ár. Eftir frönsku stjónarbyltinguna
hrörnaði höllin mjög, en Lúðvík Fil-
ippus ljet gera við hana og stofnaði
þar veglegt þjóðmenjasafn. 1 ófriðn-
um milli Frakka og Þjóðverja 1870
—71 hafði þýski herinn lengi aðal-
stöðvar sínar í höllinni og í Spegil-
salnum fræga i Versölum var Vil-
hjálmur fyrsti gerður að keisaxa
Þýskalands og þýska keisaradæmið
stofnað 18. janúar 1871. Móti þessari
niðurlægingu þótti það vega nokkuð,
að á sama stað voru friðarsamning-
arnir undirskrifaðir árið 1919.
ALHAMBRA.
Boabdil konungur stóð í kastala
sínum og rendi augunum yfir hið
fagra umhverfi, borgina Granada og
grænan dalinn, sem umgirtur var
blágráum, tindóttum fjallgörðum.
Og þegar Márakonungurinn horfði
tækjunum, ófullkomnum og við
óti’úlega ei’fiðar aðstæður. Hann
er meistari í sinu. fagi, enda
stendur, yfirlætislaust þó, í leik-
ski'ánni: Ljósameistari: Hall-
grímur Bachmann.
Eitt að lokum: Er alveg ó-
framkvæmanlegt að koma ein-
hverskonar hljómlist að við
flutning slíkra leikrita (á und-
an sýningu eða á meðan hún
stendur yfir, í hljeunum eða
einhverntíma). Slíkt yki eflaust
mikið á ánægju leikhúsgesta.
G. S.
veröld.
yfir landið, fyllust augu lians tár-
um. Því að þarna niður frá sá hann
gunnfána kristna liersins; það glitr-
aði á lijálmana og lensuoddana, og
hann vissi að þarnaa voru sigur-
vegarar og að dagar ríkis lians sjálfs
voru laldir. Þá lagði móðir hans,
sem stóð hjá honum, höndina á öxl-
ina á lionum og sagði: „Sjáðu hvað
það er, sem þú ert i jiann veginn að
afhenda óvinum þínum, og hugleiddu
að allir forfeður Jjínir hafa dáið
sem konungar yfir Granada. Þú ert
síðasti Granadakonungurinn." En
það var of seint nú, að örfa til hinn-
ar síðustu orustu. Daginn eftir, 2.
janúar 1492, lijeldu þau Ferdinand
og ísabella konungshjón Spánar inn
i Alhambra og fóru um svonefm
„Hlið rjettlætisins“ og fánar þeirra
voru dregnir upp á turnum Alhamb-
ra. Einn af föruneyti þeirra var
Columbus,
Márakonungurinn hvarf á brott
og hin stórkostlega listmenning Már-
anna hvarf úr Spáni eins og fagur
draumur. En þó stendur „Rauða
háborgin“ Alhambra enn á klett-
inum fyrir ofan borgina Granada,
og enn er liún talin ein af merkustu
byggingum lieimsins. Timans tönn
liefir þó leikið hana liart. Carl V.
ákvað að reisa sjer höll innan múra
háborgarinnar, og reif nokkurn hluta
gömlu hallarinnar til þess að koma
hinni fyrir. En þessi höll Carls V.
varð aldrei fullgerð, og liggur nú
í rústum. Síðar eyðilagðist annar
hluti gömlu liallarinnar i púður-
sprengingu, sem þarna varð, og árið
1812 gerðu Frakkar tilraun til að
sprengja liöllina í loft upp, en j)ví
var afstýrt á síðustu stundu. Hin
eiginlega Alliambrahöll er aðeins lít-
ill hluti af heilu byggingahverfi, sem
er umgirt af rauðum steinmúrum,
og lætur lítið yfir sjer, að utan sjeð.
En þegar inn er komið blasir við
fegurð, er óvíða á sinn líka, og sem
gert hefir garðinn frægan. Þar er t.
d. Abencerragerna-salurinn, þar sem
Abencerragarnir voru brytjaðir nið-
ur, og má enn sjá dökka bletti á
gólfinu, sem sagt er að sjeu blóð-
blettir frá þeim morðum. Þar er
systrasalijrinn, sem lieitir svo af þvi
að gólfið er gert úr tveimur afar-
stórum marmarahellum, sem kall-
aðar voru systurnar, þar er Sendi-
herrasalurinn, en í honum tók Mára-
konungurinn á móti tignum gest-
um, og er hásæti i öðrum enda sals-
ins. Á veggjum salsins eru yfir 150
mismunandi munstur, sem gerð Iiafa
verið með járnmótum i gipsið á
veggjunum, meðan það var vott.
En veggirnir hafa verið litaðir bláir
eða rauðir. Frægastur af öllu i Al-
hambra er þó Ljónagarðurinn, en
þar liöfðu konungar Mára vetrardvöl.
í miðjum þessum garði er gosbrunn-
ur, sem borinn er uppi af tólf ljón-
um úr steini. En umhverfis garðinn
eru 124 grannar marmarasúlur, sum-
part tvær og tvær saman, en stund-
um þrjár, og bera þær uppi gips-
veggi, svo haglega gerða, að líkast
er því að maður sjái útskorið fila-
bein.
Hinir mörgu salir og garðar í
Alhambra eru því likastir, að mað-
ur sje kominn i æfintýraheim er
þangað kemur.