Fálkinn - 23.04.1943, Blaðsíða 11

F Á L K I N N
11 .
ffoolwmt-byjBiníiœ
Þó a5 Woolworth-byggingin mikla
í New York hafi nú dregist aftur úr
og mist heitiS „hæsta bygging heims-
ins“, þá hafa þær byggingar, sem
lengra hafa komist áleiðis til himna
síðan, svo sem Empire State Build-
ing og Cryslér Building, aldrei náð
eins rikum tökum á hug manna og
Woolworth gerði í gamla daga. Þvi
að þessi mikli skýjakljúfur fjekk að
halda tignarsæti sínu svo lengi, og
fór á sínum tíma svo langt fram úr
því, sem áður þektist, að hann stóð
betur að vigi um að vekja aðdáun,
en þeir sem eftir hann komu.
Stórbyggingarnar í Ameríku eru
nýjung, sem varla eða ekki þekkist
í gömlu álfunni, Evrópu. í Evrópu
bygðu menn úr steini, og því voru
takmörk sett, hve langt þótt tækt að
fara, á hæðina. En Amerikumenn
notuðu nýtt byggingalag. Þeir bygðu
stálgrind, sem varð máttarviðirnir,
en fyltu síðan i grind þessa steini
og steinlími. — Þetta byggingalag
leyfði miklu meiri hæð, en áður
tíðkaðist. Fjöldi hárra húsa reis upp
í Ameríku, einkum í New York og
Chicago, margfalt liærri en stórhýsi
Evrópuborganna, og 20—30 hæðir
þótti sjálfsagt á dýrmætustu lóðun-
um. En svo koin Woolworth með
sína 51 hæð, og varð hæsta bygg-
ing yeraldar, þegar frá er skilinn
Eiffelturninn, sem ekki er talinn
með húsum. Ljósið úr turninum á
Woolworth sást nær 160 kílómetra
á haf út frá New York.
Tvö ár var þessi bygging í smið-
um, en kostaði ekki nema niu milj-
ón dollara. Þar eru 2000 skrifstofur,
og yfir Í0.000 manns starfa að stað-
aldri i byggingunni. Þarna er heilt
samgöngunet lyftivjela, til þess að
annast flutninga þessa fólks svo og
allra gesta' livert sem vera skal i
bygginguna. Þar eru bæði „hrað-
lestir“, og þjóta eins og ör væri
skotið og staðnæmast ekki nema
með margra hæða millibili — t. d.
á þeim hæðum sem standa á rjett-
um tug — og aðrar, sem staðnæm-
ast á hverri hæð. Loks eru sjerstak-
ar „leifturlestir“, sem þjóta í einni
iotu neðan úr grunnhæð og upp á
efstu hæðir. Þær eru einkum notað-
ar af þeim mörgu, sem fara í þeim
erindum, að njóta útsýnisins úr turn-
inum.
Nú eiga Ameríkumenn ekki leng-
ur stærstu byggingu heimsins. Sov-
jethöllin í Moskva er um 390 metra
há, eða 90 metrum hærri en Eiffel-
turninn. Tvær áðurnefndar bygging-
ar í New York, Empire State og
Crysler, eru einnig hærri en Eiffel-
turninn, sú fyrri rúmir 370 metrar
og sú siðari rúmlega 310 metrar.
Var Crysler Building fyrsta húsið,
sem fór fram úr hæð Eiffelturnsins.
Ein bygging er enn ótalin, sem er
hærri en Woohvorth, en það er Man-
hattan-bankinn i New York. Hann er
um 275 metrar. Þá kemur Wool-
worth, sem er um 210 metrar. Bygg-
ing lifsábyrgðarfjelagsins Metropol-
itan Life i New York er aðeins 60
sentimetrum lægri en Woolworth.
„Veistu hversvegna Þjóðverjar
hafa gert alla gúmmískó upptæka i
Noregi?"
„Nei, það veit jeg ekki.“
„Þeir ætla að nota þá 1 Rússlandi,
svo að undanhaldið þar geti orðið
hljófflaust."
TANNHÁUSER.
Frh. af bls. 6.
einhver fitons-andi, og hann syiigur
hárri röddu lof Venusi, gyðju hinna
heiðnu ásta. Áheyrendur hans verða
allir sem steini lostnir. Þykjast menn
nú skilja, hvar hann hefir alið
manninn undanfarið. Það liggur
nærri, að hann sje þarna ráðinn af
dögum, svo mikil svivirða þykir
öllum þetta. En Elísabet biður hon-
um griða. Hún elskar Tannháuser
og liún vonar, að henni auðnist að
bjarga sál hans frá eilifri glötun.
Verður það loks að ráði, að Tann-
hauser slæst í för með floklci píla-
gríma, sem eru á leið til Rómaborg-
ar, og hygst hann að fá syndakvitt-
un lijá sjálfum páfanum.
í þriðja jiætti eru pílagrímar þess-
ir að koma heim aftur. Bíður Elisa-
bet ástvinar síns með mikilli eftir-
væntingu, en liann er þá ekki með
pílagrímunum. Biðst hún þá fyrir
— biður heilaga Maríu mey í eld-
heitri bæn — ekki þess, að henni
sje gefinn aftur ástvinurinn, heldur
að lionum verði fyrirgefið og að
ódauðlegri sál hans sje bjargað. —
Wolfram er hjá henni. Hann elslc-
ar hana, en hann hugsar ekki um
sína ást, heldur um líðan stúlkunnar
því að liann sjer, að lífsþróttur
hennar er óðum að fjara út, — og
liann hugsar einnig til hins ógæfu-
sama vinar síns.
En nú kemur Tannhauser, alveg
óvænt, — en þá er Elísabet látin.
Hann er í pílagrímskuflinum og illa
til reika eftir erfiða ferð og alveg
árangurslausa, því að páfinn hafði
útskúfað honum. Honum hefir verið
tjáð það afdráttarlaust, að hann sje
að eilífu glataður, og það, að hon-
um verði nokkurntima fyrirgefin
liin ægilega syndasekt hans, sje jafn
ómögulegt og að viðarteinninn, sem
liann hefir stutl sig við i ferðinni
færi að skjóta frjóöngum og bera
blöð.
Er Tannháuser nú nær örvita af
hugarangri og ætlar að leita til Ven-
usar á ný, enda heyrir hann nú lokk-
andi sírenu-söngva hennar. Wolfram
leitast við að telja um fyrir hon-
um og hvetur hann til að flýja. En
Tannháuser virðist ekki heyra til
hans. Hann leggur hlustirnar við
söngvum Venusar. Nefnir Wolfram
þá nafn Elísabetar. Og í sama mund
sjest til likfylgdar, sem er að koma
frá Wartburg, syngjandi jarðarfar-
arsálma, og er opin líkkista borin
fyrir. Það er lik Elísabetar, sem
er í þessari kistu. Og þegar lík-
fylgdin kemur þar, sem þeir fjelag-
ar eru, fleygir Tannháuser sjer á
hnje og lirópar: „Heilaga Elisabet,
bið þú fyrir mjer!“
Hverfur þá Venus, en viðarfeinn-
inn, sem Tannháuser hefir i hendi
sjer, tekur alt i einu að skjóta frjó-
öngum og blómstra.
Tannháuser hefir verið fyrirgef-
ið og hann andast þarna hjá fram-
liðinni ástmey sinni.
FRÚ BARNABY.
Frh. af bls. 9.
„Jeg geri ráð fyrir að konan
min hafi fengið hugmyndina úr
svoleiðis mynd.“
„En hvað er þá um þvotta-
balann? Og þegar hún þvoði
garmana af námuverkamönn-
unum. Jeg man hvað við hlóum
að þeirri sögu. Það var á þeim
ATHUGIÐ !
Vikublaðið Fálkinn er seldur í lausa-
sölu i öllum bókabúðum og mörgum
tóbaksbúðum, kaffistofum og brauð-
sölubúðum. Snúið yður þangað, eða
beint til afgreiðslunnar, þegar yður
vantar vinsælasta heimilisblaðið —
VIKUBLAÐIÐ .FÁLKINN'
þvottabala, sem hún sigldi inn
í mestu höfðingjaklíkuna í
London.“ Jeg varð að hlæja.
„Herra min trúr, hvernig liún
hefir haft okkur öll að leik-
soppi!“
„Að minsta kosti hefir hún
haft mig að leiksoppi,“ sagði
Barnaby.
„Frú Barnaby á sjer ekki sinn
líka — og þjer hafið ástæðu til
þess að vera montinn af henni.
Jeg hefi altaf sagt að liún væri
ljómandi. Hún skildi til fulln-
ustu hugsanagang ensku liöfð-
ingjanna — og hún sagði þeim
eimnitt það, sem þeir vildu
heyra. Jeg mundi ekki vilja
koma upp um haná þótt gull
væri i boði.“
„Þjer eigið ekki úr vöndu að
ráða. London hefir fengið dugn-
aðar samkvæmishetju, en jeg
fer að verða hræddur um, að
jeg hafi mist góða konu.“
Jeg liló. „Rjetti staðurinn
handa Skammbyssu-Mike eru
sljetturnar miklu fyrir vestan.
Kæri Barnaby — þjer eigið að-
. eins eins úrkostar. Þjer verðið
að fela yður!“
„Þakka yður fyrir — jeg skal
reyna að fara að ráðum yðar.“
En svei mjer ef mjer sýndist
hann ekki vera súr á svipinn
þegar hann hagði það.
Roosevelt-stlttan.
Nýlega var getið um það hjer í
blaðinu, i grein um Henry Kaiser,
hinn mikla framkvæmdajöthnn
Bandaríkjanna, að hann liafi bygt
þrjár mestu stíflur, sem til eru i
ríkjunum, Boulder, Bonneville og
Grandcoulee-stíflurnar, En áður
hafði verið ein sú stifla, sem athygli
vakti á líka leið og Woolworthbygg-
ingin gerði meðal skýjakljúfa á sin-
um tíma.
Þessi stífla er kend við Roose-
velt, liinn fyrri Bandaríkjaforseta
sem lijet Theodore að fornafni. Og
það vakti einkum fyrir þeim, sem
stóðu að þessu mannvirki, að ná
vatni til áveitu á ófrjó lönd, sem
vel væru fallin til ræktunar. Banda-
ríkjamenn hafa með aðstoð tækn-
innar gert ræktanleg jarðsvæði, sem
slaga hátt upp i alla Evrópu að
flatarmáli. En það fyrirtæki, þess-
arar tegundar, sem mesta athygli
vakti á sinni tíð, er Roosevelt-stífl-
an i Arizona, sem með fullum rjetti
má teljast eitt mesta afrek verkfræði
lcunnáttunnar.
Roosevelt-stíflan þvergirðir far-
veg Saltár (Salt' River), og fyrir of-
an stifluna inyndast stöðuvatn, sem
er um 200 ferkílómetrar að stærð.
Úr því stöðuvatni er kleift að veita
á um 1200 ferkílómetra svæði á
þann hátt að þetta svæði, sem áður
var eyðimörk, verði álíka frjósamt
og Nilárdalur. Það var miklum erf-
iðleikum bundið, að byggja þessa
stíflu. Til dæmis má nefna, að vjel-
unum, sem til verksins þurfti, varð
ekki koinið á áfangastaðinn nema
með þvi, að leggja langa járnbraut,
þcirra vegna, utan i þverhníptum
fjöllum, þar sem engum hafði þótt
fært að leggja járnbraut áður. —
En stíflan varð til. Og þrátt fyrir
þann gifurlega kostnað, sem fyrir-
tækið hafði í för með sjer, eru allir
sammála um það nú, að það liafi
þegar horgað sig. — Enda mundu
Bandaríkjamenn tæplega hafa ráð-
ist í enn gifurlegri fyrirtæki á þessu
sviði siðar, ef byrjunartilraunin
hefði ekki gefist vel.
Egiis ávaxtadrykkir
*