Fálkinn - 07.05.1943, Blaðsíða 4

4
F Á L K I N N
FIRMAÐ
HðJGAARD l SCHULTS A.S
25 ÁRA
Á laugardaginn var átti eitt athafnarmesta verkfræð-
ingafirma Norðurlanda, H0jgaard & Schultz A/S í Kaup-
mannahöfn 25 ára afmæli. Vegna þess að þetta firma
hefir einnig haft með höndum framkvæmd helstu mann-
virkja hjer á landi síðustu árin, sem sje Ljósafoss-virkj-
unina, Laxárvirkjunina og nú síðast hitaveitu Reykja-
víkur, mun lesendum Fálkans vera forvitni á að kynn-
ast athöfnum þessa mannvirkjafirma dálítið, og skal því
sagt nokkuð frá því, í tilefni af afmælinu. —
AÐ voru verkfræðingar Knud
H0jgaard og Sven Schultz er
stofnuðu firma það, sem ber nafn
þeirra, 1. maí 1918. ,Sá fyrnefndi
var þá á 40. árinu og liafði 15 ára
reynslu að baki sjer i verkfræ'ði,
þar af 7 ár í Danmörku og 8 ár í
Danmörku, Svíþjóð og Rússlandi.
— En Scliultz verkfræðingur var
32 ára og bafði unnið ýms verk-
fræðistörf i 9 ár, lengst af erlendis.
Fyrsta verkið sem firmað tók að
sjer var að smíða skip úr stein-
steypu hjá Flydedokken. Var það
eimskip, sem lijet „Bartels“, 1800
smálestir. Þá bygði firmað dráttar-
brautir og verksmiðjuhús lijá smíða-
stöðinni í Köge, en að öðru leyti
starfaði það að ýmsum fyrirtækj-
um, sem ráðist var i erlendis og
innanlands, ekki sist i sumum hinna
nýju ríkja, sem risu upp á rústum
ófriðarins. ,
Skal þá fyrst getið hinnar miklu
bafnar í Gdynia í Póllandi. Þegar
Pólverjar fengu sjálfstæði sitt og að-
gang til hafs um „pólska liliðið"
vantaði þá algerlega höfn. Verslun
þeirra bafði áður að mestu leyti
gengið um Danzig, sem þá varð fri-
riki. Rjeðust Pólverjar þá í að
byggja nýja böfn við Danzigflóa
vestanverðan, skamt fyrir norðan
Danzig og var Hpjgaard & Scliultz
falin framkvæmd þessa mikla verks.
Einnig tók firmað að sjer framkvæmd
ýmsra mannvirkja i hinum Eystra-
saltslöndunum, svo sem brúargerðir
í Kowno, höfuðstað Lithauens,
bafnargerðir í Memel og Riga, járn-
brautarlagningar i Lithauen og Est-
landi, o. fl. í Portúgal bygði H0j-
gaard & Scbultz höfn í Setubal, og
i samvinnu við F. L. Schmidt & Co.,
sem er einn mesti sementsvjelafram-
leiðandi lieimsins; endurskipulagði
það portúgölsku sementsbrensluna
„Secil“ og breytti lienni í nýtísku
borf, og er þar framleitt eitt besta
sement i heimi. Ilin dönsku firmu
eru meðeigendur i sementgerð þess-
ari.
Með ýmsum fleiri útlendum mann-
virkjum bafa Hpjgaard & Schultz
baft liönd í bagga, bæði um fram-
kvæmdum og útvegun stofnfjár, bæði
heima og erlendis, og í sambandi
við ýms mannvirki erlendis hefir
það greitt götu danskrar framleiðslu
af bygingavörum, svo sem sements
Kay Langvad yfirverkfræðingur.
til hafna- og brúargerða og allskon-
ar járnvöru, sem unnin hefir verið
i Danmörku.
Þó að ýms slærstu mannvirkin,
sem firmað liefir framkvæmt, og
lijer hefir verið drepið á, sjeu er-
lend, er ekki svo að sklja, að H0j-
gaard & Scbultz hafi ekki verið at-
liafnamiklir beima fyrir líka. Því að
einmitt á framkvæmdunum í heima-
landinu byggist stundum að miklu
leyti aðstaðan til þess að geta tekið
að sjer mannvirki erlendis í sam-
kepni við önnur firmu. Meðal ann-
ars verður firmað að liafa á að skipa
duglegum verkfræðingum, en það er
eigi síst undir þeim komið, hver
aðstaðan verður i samkepninni. F.n
það er alkunna, að danskir verk-
fræðingar hafa á sjer orð fyrir sjer-
staklega mikla kunnáttu og hæfni,
og verkfræðingaskólinn danski —
Polyteknisk Læreanstalt — er ef-
laust einn af bestu verlcfræðinga-
báskólum í beimi.-------
-----Meðal mannvirkja Hpjgaard
& Schultz í Danmörku má nefna
brýr fyrir dönsku ríkisjárnbraut-
irnar; tvær stórar vindubrýr, aðra
við Korsör (Halskovbro) en bin ér
Langabrú í Kaupmannaliöfn. Einnig
tók firmað að sjer stækkun hinnar
miklu rafstöðvar Örstedsværket í
Kaupmannab. og stórbyggingar fyr-
ir ölgerðina Carlsberg og Tuborg,
margra hæða báar bifreiðageymslur
i Kböfn, gasstöð í Korsör, eigin
verksmiðju fyrir Bonnapípur og
aðrar steinsteypupipur o. fl. o. fl.
Á siðari árum befir firmað m. a.
bygt tvær stórhafnir. Er önnur
þeirra höfnin i Funchal, liöfuðstaðn-
um l Madeira, þar sem m. a. var
bygður afar langur hafnargarður.
Hitt ér ný fiskveiðaböfn í Póllandi,
skamt fyrir norðan Gdynia. Ileitir
sá staður AVielkawiess og er þar
sandströnd fyrir opnu bafinu,
Eystrasalti.
Þá skal vikið sjerstaklega að þeim
mannvirkjum, sem H0jgaard &
Schultz hafa liaft með höndum hjer
á, landi. Það er alkunna, að þegar
ráðist var i fyrsta stórmannvirkið
bjer á landi, hafnargerðina i Reykja-.
vik, varð það einnig danskt mann-
virkjafirma, N. Monbergs etatsráð,
sem tók að sjer framkvæmd fyrsta
verksins, liafnargarðanna allra og
elsta hafnarbakkans, og stýrði Kirk
heitinn verkfræðingur þvi. Firpia
Monbergs liefir síðan liaft með
höndum önnur liafnarvirki lijer á
landi, svo sem í Vestmannaeyjum,
og annað danskt firma tók að sjer
byggingu nýs hafnarbakka i Reykja-
vikurhöfn (Kampmann, Kierulf &
Saxild). — Að vatnsveitu Reykja-
víkur störfuðu og danskir verkfræð-
ingar.
En með Sogsvirkjuninni kemur
firmað Hpjgaard & Scliultz fyrst við
íslenzka sögu. Sogsvirkjunin var
ekki boðin öll út í einu lagi, held-
ur rafmagnshlutinn sjerstaklega, en
slífla og stöðvarhús og mannvirki
öll við Sogið sjerstaklega. Tilboð
H0jgaard & Schultz í þennan aðal-
hluta Sogsvirkjunarinnar, eða virkj-
unina sjálfa, þótti aðgengilegast og
tók firmað þetta verk að sjer og
framkvæmdi það á árunum 1935 til
’37 en það haust var stöðin tckin
til afnota. Var stöðin teiknuð af
vatnsvirkjasjerfræðii^gnum . Berdal,
sem jafnframt var trúnaðarmaður
bæjarins og eftirlitsmaður gagnvart
verktaka, og lauk bann miklu lofs-
orði á bve vel verkið væri unnið
og allar kröfur uppfyltar til þess
ýtrasta. Yfirverkfræðingur firmaans
við verkið var fyrstu tvö árin
Schröder Pedersen en síðasta árið
Kay Langvad, sem síðan hefir haft
Rafstöðin við Ljósafoss.