Fálkinn - 07.05.1943, Blaðsíða 9

F Á L K I N N
9
Meðan liann lá veikur hafði
kunningi lians einn tekið fáein
málverk eftir liann og lcomið
þeim fyrir hjá málverkasala í
fáfarinni götu. Stærsla myndin
var landlagsmynd úr fjallahjer-
aði í Norður-ítaliu og sá móta
fyrir sjónum út við sjóndeildar-
hringinn. En hópur af snjólivít-
um álftum var á flugi og har
við bláan himininn. Hann hafði
kallað þessa mynd „Á vorleið
norður“ og bæði hann og kunn-
ingjar hans töldu þetta bestu
myndina, sem hann hafði nokk-
urntíma málað.
Nú hatt hann vonir sínar við
þessa mynd. Ef honum tælcist
að selja liana eða einhverja
aðra fyrir sæmilegt verð, hefði
hann nóg fyrir fargjaldinu
heim. Málverkasalinn hafði
verið einstaklega þægilegur og
sett „Á vorleið norður“ á hesta
stað í sýningargluggunum, og
gert það sem hann gat til að
sclja myndina. En þó verðið
væri mjög lágt, þá hafði enginn
kaupandi hoðist enn þá.
Nú fór að horfa óvænlega fyr-
ir Eskil Elm. Um nokkurt skeið
hafði hann orðið að lifa af
brauði, sem selt var í ódýrustu
hrauðsölúbú'ðum, Og appelsín-
um, sem seldar voru á götuhorn-
unum i fátækrahverfunum. —
Þetta var ekki næringarmikil
fæða, og honum lá við örvænl-
ingu.
Svo var það einn dag síðdeg-
is, að liann fór inn í litlu mál-
verkaverslunina. Ekki af þvi að
hann gei'ði sjer nokkra von —
en það skaðaði samt ekki að
reyna.
Málverkasalinn kom á móti
honum.
„Jæja, nú er myndin seld,“
sagði hann, einkennilega kvíð-
inn á svipinn, „það er að segja
upp á vissan máta. Og senni-
lega fyrir skammarlegt verð.“
Eskill starði forviða á liann.
„Upp á vissan máta, segið þjer!
Og sennilega fyrir slcammarlegt
verð. Viljið þjer eklci tala greini-
legar. Jeg er að rifna af foi'-
vitni.“
„Jú, signor. Orðalagið sem jeg
viðlief á alveg við ástæðurnar.
Lítið þjer á sjálfur. Og svo rjetti
hann Eslcil innsiglað umslag.
Utan á var skrifað á ítölsku:
„Gerið þjer yður ánægðan með
innlagða uppliæð? Vonandi er
myndin orðin helmingi meira
virði eftir nokkur ár.“ Engin
undirskrift var á brjefinu.
„Auðvitað afhenti jeg ekki
myndina," sagði kaupmaðurinn
„því áð jeg hefi ekki hugmynd
um live mikið er í umslaginu.
Líklega ekki nema eitthvert
smáræði! Hann getur sótt mynd
ina síðar, ef þjer gangið að til-
boðinu.“
Eskill liafði opnað umslagið
meðan þessu fór fram. 1 þvi
voru tveir seðlar — tveir þús-
und líra seðlar.
Hvernig átti að skilja þetta?
Hann stóð þarna sem steini lost-
inn og starði á seðlana tvo. Hon-
um fanst þetta heinlínis vera
auðæín Og hann átti þessa seðla.
Ótrúlegt. Óskiljanlegt!
Málverkasalinn hafði snúið
sjer undan á meðan. Þetta var
nærgætinn maður og vildi lielst
ekki sjá vonbrigðin á andliti
málarans, er hann sæi innihald-
ið í umslaginu. Því að hann var
viss um, að þar yrði að eins
vonbrigði að sjá.
„Nú þarf jeg að boiga yður
umboðslaunin yðar,“ sagði Eslc-
ill og hrosti. „Getið þjer skift
þúsund líra seðli?“
„Þúsund líra — sögðuðu þjer
þúsund?“ hrópaði málvei’kasal-
inn, „Þetta finst mjer ótrúlegt.
Nærri því þrefalt meira, en þjer
settuð upp á myndina —“
„Já, takið þjer á betur. Jeg
fjekk tvöfalt meira. En getið
þjer ekki sagt mjer liver kom
með peningana. Haldið þjer að
það liafi verið landi ininn?“
,Það var hæjarsendill. Venjm
legur bæjarsendill.“
„Nú, en hver lceypti. Hver
hefir sent þennan bæjarsendil?1
„Það hef jeg enga hugmynd
um.‘
„Jæja, nú lileyp jeg út og' fæ
þessu skift. Þjer skuluð fá um-
boðslaunin yðar þegar jeg kem
aftur — og svolítið meira. Verið
þjer sælir á meðan — og þakka
yður fyrr!“
„Og Eskill þaut út úr búð-
inni og veifaði umslaginu yfir
liöfði sjer.
Eskill Elm hjelt heim nolckru
síðar. Eftir að heim kom tókst
honum að selja nokkrar mynd-
ir, þó að verðið væri ekki sam-
bærilegt við 2000 lírui'nar, sem
hann liafði fengið fyrir mynd-
ina í Florens. En honum leið
vel og það lá vel á honum. Hann
átti peninga upp á vasann og
það virtist svo, sem fó.lk vænti
sjer mikils af honum. Atburður-
inn í Florens liafði liaft mikla
þýðingu fyrir hann — ekki pen-
ingarnir sjálfir fyrst og fremst,
en liann hafði fengið sjálfs-
traust við þetta. Það mundi á-
reiðanlega hafa verið maður,
sem hafði vit á list, sem hafði
keypt myndina — maður sem
sá, að hún var mikils virði. Því
að myndin var í raun rjettri
dýrgripur, það sannfærðist
liann um nú. Hún var hvort-
tveggja í senn gerð af mikilli
tækni og af mikilli listhneigð
og djiipum skilningi. Yfir mynd
inni var blær bæði úr norðri
og suðri, liún var skýr og dul-
arfull í ,senn, í lienni var bæði
gleði og þrá. Svo að hann gat
þá málað; hann var í raun
rjettri listamaður.
Nú var um að gera að starfa,
afkasta miklu, svo að hann gæti
lialdið sýningu í haust. Hann
byrjaði, fullur af áhuga og mál-
aði nálægt tíu myndir. Svo fór
liann með þær í höfuðstaðinn og
þar lijelt hann sýningu í sam-
lögum við nokkra aðra unga
listamenn.
Allmikla athygli hafði þessi
tilstofnun vakið áður en sýn-
ingin var opnuð, og á opnunar-
daginn var liúsfylli af gestum.
Auðvitað var Eskill viðstaddur,
og var honum órótt innanbrjósts
í fyrstu. En hann jafnaði sig
fljótt, því að eigi aðeins kunn-
ingjar hans á líkum aldri held-
ur og eldri listamenn. sem við-
urkennlngu liöfðu' náð, óskuðu
lionum til hamingju með fram-
lag hans til sýningarinnar; ýms-
ir tóku svo djúpt i árinni að
tala um „snild“, svo að Eskill
komst brátt í besta skap.
Og nú kom liann alt í einu
auga á Karen Linde þarna i
mannþrönginni. Hann fann blóð-
ið streyma fram í kinnarnar.
IJún hafði verið svo ofarlega í
huga lians og draumum núna
síðustu árin — eiginlega fanst
honum hann hafa barist bar-
áttu sinni fyrir augliti hennai’,
hún liafði verið á bak við at-
hafnir hans og vilja.
En liann skildi þetta fyrst nú
á þessu augnabliki, þegar hann
sá liana aftur. Hvað hún var
orðin undurfögur! Og heimS-
borgari. Hann nálgaðist hana
hikandi og heilsaði.
Hún hrosti og rjetti honum
hendina. „Jeg var einmitt að
svipast um eftir þjer, Eskill.
Gaman var að við skyldum hitt-
ast. Komdu nú og sýndu mjer
myndirnar þínar.“
Og það gerði hann og Karen
sýndi bæði skilning og áhuga á
þeim.
„Jeg lield þú megir reiða þig
á að þú færð góða dóma,“ sagði
hún. „Þú ert búinn að sigra.
Annars er jeg forviða á live
miklu þú afkastar. Mest af því,
sem hangir hjerna er víst innan
við ársgamalt.“
„Það er salt,“ svaraði hann.
„Að vísu hefi jeg málaði eldri
myndir, og sumar þeirra hefði
mig langað til að hafa hjerna,
en það er ekki hlaupið að þvi
að ná í þær.“
„Getur maður ekki fengið sín-
ar eigin myndir lánaðar til að
hafa þær á sýningum, þó mað-
ur liafi selt þær. Maður þarf
að sýna livernig maður hefir
þroskast.“
„Það er ekki nema sjálfsagt.
Jeg var líka að hugsa um þetta
en hætti við það, vegna þess að
ekki var hægt að ná til myndar-
innar, sem jeg hefði helst viljað
liafa lijerna af þeim eldri. Jeg
málaði hana suöur í Florens
og seldi hana þar — með kyn-
Iegum hætti. Jeg liefði viljað
eiga þá mynd — en, sem sagt
— jeg seldi hana.“
„Við skulum vona, að hún
hafi komist í góðar liendur,“
sagði hún og brosti. „Kanske
þú eignist liana aftur einhvern-
tíma.“
„Jeg er vonlítill um það. Jeg
veit nefnilega alls eklci hver
keypti hana. Það er skrítið, en
svona er það nú samt.“
Þegar þau fóru út af sýning-
unni stakk Ivaren upp á því, að
þau gengi svolítið sjer til hress-
ingar, því veðrið var golt. Þetta
varð löng ganga. Þau gengu í
tvo tíma, án þess að vita af því.
Og þegar Eskill loksins liafði
kvatt Karen við dyrnar hjá
frænku hennar, fann hann til
nýrrar og óumræðilegrar ham-
ingju í hjarta sínu — aldrei
liafði hann órað fyrir að slík
fegurð væri til í lífinu. Og á
morgun áttu þau að hittast á
sýningunni aftur — Karen hafði
stungið upp á þvi.
Þegar hann kom inn á sýn-
inguna daginn eftir nam hann
staðar og stóð eins og steinn
og starði á vegginn, sem mvnd-
irnar hans liengu á.
Þar-------þar lijekk myndin
hans frá Florens!
Hann stóð lengi og gat elcki
áttað sig. Hvernig í ósköpun-
um stóð á þessu? Var það sjón-
hverfing? Svo fann hann að
komið var við liandlegginn á
honum.
„Finst þjer liún ekki hanga
á góðum stað?“ heyrði hann að
rödd sagði rjett lijá hönum —
röddin, sem liann elskaði
Hann leit við. Þar stóð Karen.
Eitt augnablik leit hann á liana
— svo breiddist heitt, titrandi
bros uni andlitið á honum, og
ósjálfrátt tók liann liönd lienn-
ar og kysti liana.
„Það varst þá þú!“ sagði hann
lágt.
Hún svaraði engu, en horfði
á hann.
Hvað þau töluðu saman næstu
tímana vita aðeins gömlu kast-
aníurnar, sem þau gengu undir
— fram og aftur og án þess að
þreytast.
En áður en þau skildu — og
þau voru skelfing lengi að kveðj-
ast — sagði hann:
„Þá fáum við að eiga mynd-
ina frá Florens — bæði tvö,
elskan min.“