Fálkinn - 04.06.1943, Blaðsíða 6

6
F Á L K I N N
- LiTLfí sflsnn -
P. H. Skau:
Þrumuveður
„Jeg fer þá með lestinni klukkan
17.40,“ sagði Elinor og kinkaði kolli
í ákafa.
Elinor var ein þeirra stúlkna, sem
altaf hafði einliver ósköp að gera,
en kom í rauninni skelfing litlu í
framkvœmd.
Hún var nefnilega óðagotsmann-
eskja og það sagði lmn sjálf. Aðrir
sögðu að hún væri gleymin. Enn
aðrir — þeir sem best þektu hana
— að hún væri subba. En það er
nú dónalegt orð.
„Það er helgidagur á morgun og
þá fer lestin ekki kl. 17.40 heldur
17.25,“ sagði móðir liennar.
„Æ, jeg steingleymdi þvi.“
„Þú gleymir altaf öllu!“
„Góða mamma, vertu nú ekki ön-
ug við mig. Þó að þú hafir sjálf
svona undravert minni og sjert svo
hirðusöm og reglusöm — og alt svo-
leiðis .... þá hlýtur þú að skilja
„Góða, besta Elinor! Þig rennir
víst ekki grun í live vel jeg skil!
En einu sinni fjekk jeg eftirminni-
lega áminning, af því að jeg gleymdi
altaf, eins og þú gerir núna! Og jeg
hugsaði mig aldrei um. Já, það er
von að þú setir upp furðusvip —
en þetta er nú satt! Jeg gleymdi
hvað jeg átti að gera — jeg gleymdi
að kaupa i matinn á laugardeginum,
af því að jeg „hugsaði ekki um“ að
það væri sunnudagur daginn eftir!
Þú mátt trúa að jeg komst i margs-
konar vandj;æði út af því. En verst
af öllu var þó það, að jeg gleymdi
að ekki má nota símann i þrumu-
veðri.
Jeg var nýlega búin að kynnast
honum föður þínum þegar þetta
skeði. Jeg var skelfing ástfangin af
lionum! Og hann enda í mjer líka.
En við höfðum ekki ennþá talast
við til fullnustu — ekki talað út
um málið. Við vorum stödd á þvi
stígi málsins að-------á þvi stigi
málsins, sem þú þekkir.“
Elinor roðnaði og sagði:
„Jæja, hvað svo meira, mamma?“
„Það var eitt sumarkvöld, að við
ætluðum út, okkur til skemtunar.
Ilann hafði beðið mig að hjóla með
sjer eitthvað út í sveit, en hann
vissi ekki nákvæmlega hvenær hann
yrði laus úr vinnunni og þessvegna
lofaði hann að hringja til min siðar
og láta mig vita, svo að við gætum
afráðið ferðina endanlega.
Það var óþreyja í mjer allan dag-
inn en mje'r leið vel því að jeg
hlakkaði svo mikið til ferðalagsins,
sem jeg átti í vændum. Jeg vissi, að
í þeirri ferð mundu úrslitaorðin
verða sögð! Og auk þess var útlit
fyrir besta veður. Jeg söng og trall-
aði. Og svo leið að kvöldi. Jeg sat
inni ' i stofunni hans pabba, rjett
við símann, og beið. Sat og starði
eins og dáleidd á símann. Jeg skynj-
aði í rauninni ekki neitt annað en
símann .... heyrði ekki hvað gerð-
ist i kringum mig, — svaraði ekki
þó að einhver talaði við mig.
Alt í einu tók jeg eftir að farið
var að þykna í lofti. Svört ský dró-
ust saman. Svo sá jeg leiftri bregða
fyrir og heyrði þrumu.
Jæja, þá verður vist ekkert úr
þesari ferð, hugsaði jeg. En jeg skil
ekkert í þvi að hann skuli ekki
hringja. Að hann skuli ekki stinga
upp á að við förum á einhvern
skemtistaðinn hjerna í bænum! Að
hann skuli ekki láta mig heyra frá
sjer! Því hafði jeg ekki trúað. Hann
kærir sig þá ekki meira um mig en
svona! En hann skal svei mjer ekki
halda að jeg.......
Jæja, svo að maður geri ekki langa
sögu úr litlu efni: jeg fór út —
heim til vinstúlku minnar Pabbi og
mamma voru ekki heima heldur,
svo að húsið varð mannlausl eft-
ir. Þrumuveðrið leið hjá, svo að
við fórum út að lijóla, vinstúlka
mín og jeg.
Nokkrum dögum síðar hitti jeg
hann pahba þinn aftur. Jeg Ieit ekki
við honum. Heilsaði lionum varla.
En hinsvegar virtist liann líka vera
móðgaður, fyrir sitt leyti. Eftir viku
þóttumst við vera orðnir óvinir.
Og þetta hefði getað farið laglega
ef lukkan, sem er forráðamaður
flónsins, hefði ekki skorist í leikinn
á ný, og notað þrumuveður að
vopni eins og i fyrra skiftið! Þetta
var hálfum mánuði síðar. Við sátum
heima við kvöldborðið. Jeg hafði
mist matarlystin; hver veit nema
það liafi verið aðdragandi þrumu-
veðursins, sem átti sökina á þvi
.... Jæja nóg um það, —■ en alt i
einu byrjuðu þrumur og eldingar. Og
alt í einu segir hann pabbi:
„Hana nú, þarna taka þeir símann
úr sambandi aftur, svo að jeg fæ
ekki skilaboðin, sem mjer var svo
áríðandi að fá i kvöld!“
„Þarna kemur það!“ hrópaði jeg,
og röddin i mjer hefir víst verið
eitthvað annarleg. „Það er ekki hægt
að síma í þrumuveðri. Því hafði jeg
gersamlega gleymt.“ Og foreldrum
mínum til mikillar furðu gleymdi
jeg alveg matnum, æddi fram í
ganginn og fór i kápuna mína.
Stundarfjórðungi siðar gekk jeg
„af tilviljun" fram hjá portinu, sem
jeg vissi að hann pabbi þinn gekk
út um á hverju kvöldi um þetta
leyti .... jeg kinkaði mjög vingjarn-
lega kolli til hans þegar hann kom.
Og hann staðnæmdist injög forviða
og rjetti mjer höndina.
Líttu nú á. Misklíðin var úr sög-
unni, misskilningur sem auðvitað
hafði orðið meiri en ella vegna þess,
að liann hafði símað undir eins og
fyrra þrumuveðrinu slotaði — án
þess að fá svar, og stuttu síðar
hafði hann sjeð mig hjóla á burt
með vinstúlku minni.“
„Góða mamma! Ilugsaðu þjer ef
jeg hefði gert ráð fyrir að lestin
færi kl. 17.40 á morgun. Þá hefði
jeg orðið strandaglópur. Og hvað
heldurðu að Hugo hefði haldið um
mig þá?“
„Já, þarna sjerðu, Elinor litla.
Það getur verið hættulegt að vera
gleymin.“
Egils ávaxtadrykkir

ThEDdór flrnasan:
TÓNSNILLINGAR
LÍFS 0G LIÐNIR
GIUDITTA PASTA
1798—1865.
Að sjálfsögðu hefir kvenþjóðin
komið ekki all-lítið við sögu á sviðí
tónlistar. Hafa konur iðkað flestar
greinar tónlistar, en þó yfirleitt ekki
náð sjer verulega niðri nema í
söngnum. En þar hafa einstakar kon-
ur gert listinni slik skil að heimur-
inn hefir staðið á öndinni. Mun nú
hjer, i þessum þáttum verða sagt frá
nokkrum slikum konum, þeim sem
mest hafa skarað fram úr, og mun
sjálfsagt einliverjum þykja tími til
kominn, að á kvenfólkið sje minst,
eða þeirra þátt í þvi að göfga og
gleðja veröld vora með fögrum söng.
Jeg mun þó ekki fara lengra aftur
í tímann en til aldamóta átjándu og
nítjándu aldar og byrja á ítölsku
söngkonunni Giudittu Pasta.
Fyrst framan af, eftir að tónlist
var komin í það listræna horf, sem
síðan hefir verið bygt á, þótti það
ekki hlýða, að konur kæmi opin-
herlega fram, hvorki i kirkjusöng
nje á leiksviði. Þá sungu karlmenn
kvenhlutverkin í óperunum, —
jafnvel liin hæstu sópranhlutverk.
Raunar gat varla heitið að þettta
væri karlmenn, þvi að það voru
geldingar frá bernsku, og fóru því
ekki í mútur, en röddin gat hins-
vegar jiroskast á sama liátt og kven-
röddin. Frægastur slíkra sóprarn
geldinga mun verið hafa liinn ítalski
„sópran“ Carlo Farinelli (1705—
1782). Er um rödd hans sagt, að
hún hafi verið „fegurst röddin, sem
nokurntíma hefir heyrst“ Hræddur
er jeg um, að eittlivað þætti mönn-
um það óviðfeldið á vorri öld að
horfa á og heyra til slíkra „sópr-
ana“. Einu sinni henti það mig,
vestan hafs, að jeg var í óperettu-
leikhúsi, þar sem slíkur fugl kvak-
aði af aðdáanlegri prýði, en jeg
vissi ekki annað en þar væri „ó-
svikinn" kvenmaður fyrr en í leiks-
lok, er sópraninn var að þakka fyr-
ir viðtökur áheyrenda, — og tók
ofan hárkolluna eins og húfa væri.
Kendi jeg þá óhugnaðar og jafnvel
blygðunar, því að jeg hafði klappað
þessum fugli ákaft lof i lófa og
jafnvel sent blómvönd npp á leik-
sviðið, sem jeg sá nú í höndum
söngvarans. — Jeg ljet sem minst á
mjer bera og fór út, en fanst allra
augu á mjer hvíla, og andlit öll
glottandi. — Þetta er útúrdúr. —
en nú skal sagt frá.
Giudittu Pasta, en hún var fædd
einhverntíma á árinu 1798 í Comó,
skamt frá Milano á Ítalíu. Var hún
af Gyðingaættum og var ættarnafn-
ið Negri. Hafði hún þegar sem barn
haft ákaflega þróttmikla söngrödd
og kirkju-söngstjórinn í Comó,
Bartolomeo Lotti, tekið að sjer að
þjálfa röddina. Mun það ekki hafa
verið auðvelt að beisla þann mikla
„kraft“ sem þar var fyrir, samfara
ýmsum ójöfnum i „registrinu“, —
eða á raddsviðinu, sem Pasta átti
raunar erfitt með að sigrast á fram
eftir öllum aldri, og gætti jafnvel
nokkuð í söng hennar þegar hún
var á besta skeiði, svo a$ segja í
hvert sinn sem hún kom fram á
leiksvið eða söngpall, þangað til
hún var búin að „syngja sig upp“
— eins og við nefnuin það lijer. Það
var eins og hún þyrfti í hvert sinn
að samstilla raddböndin með því að
reyna þau eins og þegar fiðlu-
strengir eru stiltir til samræmis,
áður en lag er leikið. Nú var það
auðvitað svo, að á hennar tíð þekt-
ust ekki ýmsar þær söngkenslu-að-
ferðir, sem nú eru notaðar með
góðum árangri til þess að sigrast á
slíkum raddgöllum. Að öðru leyti
mun Giuditta Pasta hafa þótt vera
húin svo ágætum hæfileikum til þess
að verða mikil óperu-söngkona, að
ekki var í það liorft, að afla henni
svo góðrar mentunar og þjólfunar,
sem kostur var á. Mun það lika hafa
ráðið nokkru, að það þótti snemma
augljóst, að hún myndi hafa mikla
leikarahæfileika. Var hún þvi sett
lil náms í tónlistarskólann í Milanó
og naut þar tilsagnar hesta kennar-
ans, sem völ var á, en sá lijet Boni-
facio Asioli (1769—1832), mikils-
virtur tónfræðingur á sinni tíð og
tónskáld. Var Giuditta undir hans
hendi i nær 3 ár, og tók ákaflega
mikluin framförum, þó að ekki tæk-
ist til hlýtar að sigrast á þeim á-
göllum, sem að framan getur.
Árið 1815 fór hún að þreifa fyrir
sjer um það, hvernig „lýðurinn"
myndi taka sjer, og byrjaði á því að
syngja á ýmsum smá-leikhúsum. í
lok þess árs giftist hún tenórsöngv-
ara, Pasta að nafni, og rjeðust þau
(1816) saman til konungs-leikhúss-
ins i Lundúnum (Kings Theatre),
sem þá var langstærsta leikhúsið á
Bretlandi og tók 3300 manns í sæti.
En Giudittu var tekið fremur fá-
lega, þegar hún kom þar fram. Ekki
fjelst henni þó liugur, því þó að
röddin væri að ýmsu leiti óþjál og
stilnum enn ábótavant, þá bjó hún
yfir ýmsum þeim hæfileikum sem
miklu lofuðu, ef ástundun og þraut-
seigja væri fyrir hendi — og það
var siður en svo, að þar skorti nokk-
uð á.
Hún livarf aftur lieim lil Ítalíu og
lagði sig alla fram til þess að sigr-
ast á því, sem hún taldi standa sjer
i vegi til sigurs og vinsælda. Kom
hún svo fram af nýju í Feneyjum
árið 1819, og tók þá keilur, eins og
Danir kalla það, og fylgdi þeim
sigri eftir i Rómaborg og Milano. í
París söng hún liaustið 1821 (á
italska leikhúsinu) og vakti þá
nokkra athygli. Og meðan stóð á kon
gressfundinum i Veróna árið 1822,
söng liún þar við góðan orðstý -—
og kom svo aftur til Parísar og varð
þá fræg í einu vettfangi, svo að
segja og vakti fádæma fagnaðaræs-
ingu. Tónsvið hennar var mjög við-
feðma (lága-A—háa-D). Hún átti
að vísu enn erfitt með að „skila“
nokkrum tónum á þessu svæði. En
söngur hennar var engu að siður
svo listþrunginn og glæsilegur og
meðferð hennar á hlulverkum svo
gjörhugsuð og gagnfáguð, að jafn-
vel hinir vandfýsnustu gagnrýnend-
ur virtust alveg gleyma ágöllunum,
Framhald á bls. 11