Fálkinn - 11.06.1943, Blaðsíða 11

FALKINN
11
&3i-s
Sýning nútíma grafiskrar
listar enskrar.
Eítir CampbEll Dodgsan Esq. C.B.E.
Campbell Dodgson, sem skrifaö
hefir eftirfarandi grein um ensku
sýninguna, er British Counsil gengst
fgrir hjer um þessar mundir, er tal-
inn glöggskygnasti núlifandi Eng-
lendingur á grafiska myndlist. Hefir
hann valið myndir þær, sem eru á
sýningunni. Mun flestum því þykja
góð leiðbeining að þvi, sem hann
segir um sýninguna i eftirfarandi
máli:
Það úrval nútíma stungumynda
enskra, sem hjer er saman komið,
er skipað vandlega völdum sýnis-
hornum eftir eigi aðeins hina fremstu
myndskurðarmenn heldur einnig eft-
ir hina yngri kynslóð, sein eigi hefir
enn lilotið viðurkenningu fyrir
myndir sínar, hvort heldur þær eru
gerðar með etsun, þurrnál (dry-
point), stungu, ,aquatint‘, steinprent,
trjáskurði eða ýmsum litprentunar-
aðferðum.
Meðal listamanna, sem eiga verk
á sýningunni eru ýmsir meistarar í
að skera eftir myndum annara. Sir
Frank Short er t. d. kunnur fyrir
hve meistaralega hann sker „mezzo-
tint“-myndir eftir verkum Turners,
Watts og fleiri málara. En í Eng-
landi eins og í öðrum löndum má
lieita að það sje liðið undir lok að
gera koparstungur eftir málverkum.
Hinn nýnefndi, aldni listamaður,
sem var forseti kgl. Málverkaetsara-
og koparstungumanna-fjelagsins frá
1910 til 1938 og prófessor í mynd-
skurði við Kgl. Listskólann i South
Kensington 1913—24, á fáa eftirmenn
í þessari grein myndgerðarinnar.
Eftirmaðiu- hans í báðum embætt-
unum, prófessor Maccolm Osborne
heldur áfram kenslunni i öllum þeim
tæknigreinum við Kgl. Listaskólann,
sem enska myndgerðarlistin að
miklu leyti byggist á og sem svo
margir nemendur hafa liaft gagn af,
en sjálfur er hann fyrst og fremst
etsari. — í samræmi við nútima-
smekk og með viðurkenningu á því
að það hafi meiri þýðingu fyrir vora
kynslóð, hafa að eins frumgerðar
koparstungur verið sýndar á þess-
ari sýningu.
Ef svona sýning nútíma kopar-
stungumynda hefði verið reynd fyrir
tuttugu og fimm árum, mundi hún
hafa orðið miklu einhæfari. Þegar
grafiska listin var endurvakin á ár-
unum 1850—60, en að því stóðu
einkum þeir Seymur Haden og Whist-
ler, sem tengdu þessa listgerð sam-
líma lireyfingu í Frakldandi, — var
það einkum etsun og þurrnál, sem
notað var. Ekkert annað, nema ein-
staka „mezzotint“ og „aquatint“
sást í myndaskram Etsara- og kopar-
stungumannafjelagsins frá 19. öld, en
stofnandi, hvatamaður og fyrsti for-
seti þessa fjelags var Haden og fje-
lagið stofnað 1880. Um 1890 hefst
endurfæðing steinprentunarinnar,
með nokkrum myndum eftir Charles
Shannon, og trjáskurðarmyndarinn-
ar.Að undanteknum nokkrum mynd-
um eftir Seymoqr Haden eru þetta
einu myndirnar af þessum gerðum,
sem sáust á sýningum fyrir aldamót-
in.
Kringum 1895 kom nýtt líf í stein-
prentunarmy’ndirnar, sem einnig áttu
Whistler mikið að þakka, en það
lif var frekar áberandi en raunveru-
legt, þvi að Charles Goulding reyndi
þá að vekja fyrir þessari listgrein
áhuga málara, sem ekki voru kunn-
ugir þessari aðferð og skorti tækni
í lienni. Meiri varð árangurinn af
viðleitni Josephs Pennell og af stofn-
un Senefelder Club árið 1910, en
hann helgar sig framförum stein-
prentmyndanna. Hinar árlegu sýn-
ingar þessa klúbbs lialda enn áfram
og mikið verk og gott liefir verið
unnið hin síðari ár i steinprentun-
arstofum „London County Central
School of Arts“ undir stjórn F. Ern-
est Jacksons, A. S. Hartricks og W.
P. Robins, sem stjórnuðu skólanum
liver eftir annan — þar á meðal til-
raunir ineð litprentanir. Meðal ann-
ara steinprentunarmanna frá eldri
tíð, sem tengdir eru Senefelder Club
en ekki skólanum, verð jeg að nefna
E. J. Sullivan heitinn, Jolin Copley
og konu lians, Ethel Gabain.
Hin fyrsta endurvakning frum-
legrar trjáskurðmyndalistar, sein jeg
hefi drepið á, tók langan tíma og
náði yfir takmarkað svið. Meðal
þeirra fáu listamanna, sem tóku þátt
í henni, auk Charles Ricke.tts og T.
Sturge Moore, má nefna Lucien Piss-
arro, Reginald Savage, sir William
Nicholson og Williain Strang, sem
þó liefir gert miklu betri verk í eir.
Annar flokkur trjáskurðarmanna
starfaði í Birmingham. Mikill hluti
trjáskurðarmynda frá þeim timum
kom út í bókum, sem prentsmiðjur
Vale, Eragny og Essex gáfu út, og í
mánaðarritunum, sem gefin voru út
í takmörkuðu upplagi, svo sem „The
Century Guild Hobby-Horse“ og
„The Dial“. Sem sjerútgáfur eru
trjáskurðarmyndir frá siðasta tug 19.
aldar varla til, nema lítið eitt af
handprentuðum eintökum eða próf-
örkum.
Eftir ófriðinn 1914—18 komust
trjáskurðarmyndirnar í tísku. Gamla
aðferðin, að draga myndina upp á
fjölina og skera burt trjeð á milli
línanna var nú úr tísku. Margir mál-
arar, sem aldrei liöfðu notað etsun
við grafiska list fóru nú að iðka
trjeskurð með hvítum linum. Þessi
aðferð var kend rækilega í listskól-
anum og trjeskerararnir náðu góð-
um árangri, þar á meðal margar
konur. Stofnað var fjelag trjeskurð-
armanna (um nokkur ár voru tvö
fjelög í samkepni í þessari grein og
hjeldu sýningar samtímis),, og síðan
1920 hafa myndgcrðarmenn í trje
verið teknir inn í Kgl. etsara- og
málmstungumannafjelagið, sem enn
lokar dyrum sínum fyrir steinprents-
mönnum og litprentunarmönnum.
En hinir siðarnefndu hafa um langt
skeið liaft sitt eigið fjelag fyrir
„Graver-Printers in Colour“ og for-
setar þess hafa verið Theodore
Russel, William Giles og (síðan
1939) John Pratt. Flest verk með-
limanna í þessu fjelagi hafa verið
prentuð á trje, með aðferð, sem
komin er frá Japan. Þessi aðferð
kom til Englands á síðasta áratugi
19. aldar með J. D. Batten, sem nú
er dáinn og F. Morley Fletcher (er
nú á heima í California), en þeim
kendi japanskur myndgerðarmaður,
sem átti lieima í London. Þessi upp-
runi aðferðarinnar hefir stundum
orðið til þess, að myndgerðarmenn-
irnir hafa sjálfrátt eða ósjálfrátt
stælt japanskar myndir þessarar
tegundar, en á síðari árum hefir
mönnum lærst að heimfæra liina
austrænu tækni lijá vestrænum fyrir-
myndum.
Nýrri er aðferð sú að skera mynd-
ir í linoleum (linocut); eru þær að
jafnaði prentaðar með litum og fyr-
ir nokkrum árum var farið að halda
sýningar á svona myndum. Þó að
margir hafi gert lítilfjörlegar mynd-
ir af þessari gerð, vegna þess að
aðferðin er auðveld, þá lífga þess-
ar linoleummyndir upp á hverri
svartlistarsýningu.
Mikilsverðari er ný grein stungu-
listarinnar, sem hefst um árið 1923,
endurlífgun hinnar svonefndu „line-
engraving". Aðferð 19. aldarinnar,
sú að grafa í eir með al, liafði að
lieita mátti gersamlega dáið út með
þeirri öld eða jafnvel fyr. Þeir sem
endurfæddu þessa list voru einkum
menn, sem hjuggu til ex libris (bók-
merki) og var C. W. Sherborn (1831
■—1912) þeirra frægastur. Skömmu
eftir styrjöldina fóru sumir lista-
menn — nokkrir höfðu byrjað sem
etsarar en aðrir notað alinn frá byrj-
un — að nota „line-engraving“ til
að gera myndir, sem hægt væri að
prenta í nokkrum eintökum. Meðal
þeirra sem lengst lcomust i þessari
grein vil jeg nefna Stanley Ander-
son, Robert Austin og William Wash-
ington. Þessir sjergreinarmenn hafa
engan fjelagsskap liaft með 'sjer;
flestir þeirra sýna verk sín með
öðrum myndstungumönnum.
Jeg hefi minst á nokkur fjelög
myndstungumanna og tvo listskóla
þeirra, af mörgum fleiri, sem til eru,
og myndstunga er kend í. En eng-
inn má lialda að allir enskir mynd-
stungumenn sjeu í þessum fjelög-
um eða hafi lært í þessum skólum.
Einstaklingseðlið er ríkt í lundar-
fari Englendingsins, í listinni eins
og i öðru. Margir af okkar ágætustu
myndstungumönnum eru óháðir öll-
um fjelögum og oft eru þeir sjálf-
mentaðir. Og sumir eru ekki enskir
heldur Skotar. Þetta má sýna með
því að nefna nafn Williams Strang,
sem nú er látinn, og núlifandi mynd-
gerðarmanna svo sem sir D. Y.
Cameron, sir Muirhead Bone og
James McBey. Iðkun etsunar og
myndstungu er mjög útbreidd í Skot-
landi og þar er „Scottisli Society
of Print Makers“ en forseti þess er
E. S. Lumsden í Edinburgh. Meðal
annara frægra manna, sem ekki eru
í enska fjelagsskapnum má nefna
W. S. Sickert, Frank Brangwyn,
Auguslus Jolin og Francis Dodd. í
írlandi er myndstunga ekki iðkuð
— jeg veit ekki hvers vegna.
Jeg hefi sagt að myndstungusýn-
ingin fyrir 25 árum hefði orðið
miklu fábreytilegri en nú, að þvi er
tækni snertir. Það pma gildir fyr-
irmyndir þær, sem listamennirnir
velja sjer. Margir af etsurum vorum,
þar á meðal ýmsir þeirra, sem fær-
astir eru i tækninni, halda sig enn
mest að landslagi og húsum eða
mannvirkjum, sem hafa verið aðal-
hlutverk myndstungumanna, siðan
list þeirra hóft til vegs á ný, fyrir
nálægt 80 árum. En á siðustu árum
hefir hugur listamannanna sem bet-
ur fer hneigst að fjölbreyttari verk-
efnum og að etsa mannamyndir. —
Tískustefnurnar frá meginlandinu,
svo sem futurismi, kúbismi og sur-
realismi, hafa haft minni áhrif á
myndstungumennina en málarana.
Það er einkennilegt fyrir land okkar
að þeir myndstungumenn, sem að-
hyllast þennan smekk, geta sam-
ræmt hann algerlega heilbrigðri
tækni; byltingin í liststefnunni
freistar þeirra ekki til hroðvirkni.
Campbell Dodgson.
Alveg dæmalaus!
Framhald af bls. 9.
það, meðan maðurinn hennar
var fjarverandi, að reyna að
hlífa honum við óþægindum og
reyna að forða honum frá fjár-
tjóni? Mikil hepni var þetta, að
hún skyldi brenna brjefinu.
Og Flo var líka ágæt! Var
það ekki? Lífið var yndislegt!
Hvað var það, sem frú Garr-
att hafði sagt um hana? .. Að
liún væri — — dæmalaus!
Dæmalaus!
Hún? Nei. Þar skjátlaðist
henni frú Garratt sannarlega
.... Nei, það var lífið — lífið
sjálft, sem var dæmalaust.
/V/W/V/V/V/V/V
Hver samdi leikinn?
Framhald af bls. 6.
ið annað en draumur. En eigi að síð-
ur ávítar hann Sigismund fyrir
livernig hann hafi liagað sjer við
konunginn og ekki haft stjórn á sjálf-
um sjer. Síðar um daginn koma
pólskir byltingamenn í fangelsið og
frelsa Sigismund, og stjórnar Ros-
aura þeirri för. En þegar liann kem-
ur á fund konungs neitar liann að
taka við kórónunni af byltingamönn-
unum, en fær föður sínum hana aft-
ur. En skömmu siðar kemst liann
að því, að Astolfo liefir rofið heit
sin við Rosauru, og snýr þá við blað-
inu, og krefst þess að fá að eiga
Estrellu.
r
Drekklö Egils-öl
1

S WAW
J 1 P rakkrem mýkir og styrkir húðina og gerir raksturinn að ínægju.

Heildsölubirgðir: Agnar Norðfjörð & CO. h.f. Sími 3183.