Fálkinn - 18.06.1943, Blaðsíða 6

6
F Á L K I N N
- LITLfl SflBflfl -
Douglas Newton:
Eltur og fundinn
PHILIP ELTON varð að játa, að
Liclitfield lögregluspæjari var
nærgætinn maður. Hann hafði kos-
ið að leysa frá skjóðunni eitt kvöld-
ið, þegar Mary var í heimsókn hjá
systur sinni. Ekki svo að skilja að
Philip væri ekki örvæntingarfullur
samt.
„Jeg býst við að þjer vitið, hvers
vegna jeg er hjerna?“ sagði Licht-
field.
„Ofurlítið!" tautaði Elton. „Jeg
lieyri að þjer sjeuð lögreglumaður."
„Jú, að vissu leyti. Jeg er að leita
að manni, sem heitir Fletcher, eða
rjettara sagt: hann gekk einu sinni
undir nafninu Paul Fletcher.“
Philip Elton, sem lijet rjetlu nafni
Paul Fletcher, reyndi að láta ekki á
neinu bera, þegar liann heyrði sitt
rjetta nafn nefnt.
„Fletcher?“ endurtók hann, eins
og úti á þekju. „Jeg minnist ekki
að liafa heyrt það nafn nokkurn-
tíma á þessum slóðum.“
„Það cr sennilegt!“ sagði Licht-
field. „Hann hefir breytt um nafn,
enda liafði liann gilda ástæðu til
þess.“
Elton reyndi að svara eins og sjer
væri málið óviðkomandi, en muldr-
aði, svo að ekki heyrðust orðaskil.
Vissi hann ekki ástæðuna. Og hafði
luin ekki kvalið hann árum saman?
„Þessi Fletcher komst í bobba
fyrir fimm árum,“ sagði Lichtfield.
„Það var eitthvað í sambandi við
þjófnað i Englandi. Hann hvarf ger-
samlega þangað til að jeg uppgötv-
aði slóð hans hjerna.“
„Fimm ár?“ tókst Elton að muldra
„það er langur timi. Jeg get varla
hugsað mjer að þjófur þori að haf-
ast við á sömu slóðum í fiinm ár.“
„Það mun hann samt hafa gert,“
sagði Lichtfield og dró seiminn til
þess að orðin hefðu meiri álirif.
„Enda var þetta ekki venjulegur
glæpamaður. Hann hefir að eins
framið þennan eina þjófnað. Ann-
ars hefir hann verið ráðvendnin
sjálf. Jeg býst við að hann hafi
ætlað sjer að verða áfram í þessu
kyrláta þorpi; verða hjer til æfiloka
og reyna að gleyma.“
„Og máske að reyna að verða að
betri manni,“ sagði Elton stutt.
„Ja-á, verða æruverður borgari.
Það mun líka vera þess vegna, sem
honum hefir.tekist svo vel að fela
sig.“
„Þetta hlýtur að vera ömurleg æfi
hjá honum,“ sagði Elton. „Hugsa
sjer: að vera liundeltur fyrir — hm
—- yfirsjón, eftir að hafa lifað sem
lieiðarlegur maður í fimm ár. Og —
hver veit nema liann hafi gifst sið-
an og eigi fjölskyldu." Hann kinkaði
kolli í áttina til herbergisins við
svalirnar. Stundum vöknuðu Bill og
litla barnið einmitt um þetta leyti;
þess vegna hafði liann orðið heima
meðan Mary fór til systur sinnar.
Theodór Árnason: Operur, sem lifa.
Parsifal eíííp U/agner
Skyldu þau vakna í kvöld um það
bil, sem liann yrði tekinn fastur?
Hann heyrði þurra rödd lögreglu-
mannsins halda áfram:
„Það kemur ekki mjer við. Jeg
verð að halda mjer við staðreynd-
irnar.“
„Skyldu lögreglumennirnir nokk-
urntíma kynnast öllum staðreynd-
unum?‘“ tók Elton fram í. „Neyðin
hefir máske rekið þennan mann til
að drýgja þennan glæp? Stundum
lenda heiðarlegir menn i slíkum
vandræðum, að þeir grípa til ör-
þrifaráða. Og þjer segið lika, að
ekki sje glæpahneigð i þessum
manni.“
„Jeg viðurkenni að það var svo!“
sagði Lichtfield. „Það kom í Ijós
þegar hann hafði brotið brýrnar að
baki sjer. Hann var algjörlega háð-
ur gömlum, ríkum frænda sínum,
sem var sjervitringur. Fletcher
kvæntist gegn vilja gamla manns-
ins, sem svifti hann þegar allri stoð.
Þau sveltu, Fletcher og konan hans.
Hún tók banvænan sjúkdóm. Frænd-
inn skeytti því engu. Ilann þver-
neitaði þegar Fletcher kom og bað
hann um peninga til að bjarga lífi
konu sinnar. Þjer sjáið að þetta
hefir verið hörmuleg aðstaða. í ör-
væntingu sinni braust hann inn í
liús frænda síns og tók það, sem
hann þurfti. En það bjargaði ekki
lífi konunnar. Hún dó daginn eftir
— og Fletcher hvarf sama daginn.“
„Og samt hafið þjer hundelt liann
í fimm ár?“ hrópaði Elton.
„Nei„ jeg hefi ekki haft þetta með
höndum nema síðustu árin. Síðan
jeg fjekk skipunina frá Englandi
hefi jeg unnið málinu að staðaldri."
„Og þjer haldið að þjer finnið
hann á þessum útkjálka?" sagði Elt-
on og var mikið niðri fyrirr.
„Já, nú held jeg að jeg hafi fundið
hann,“ svaraði hann rólega.
„Þjer virðist vera viss í yðar sök!“
Elton spenti greipar.
„Nokkurnveginn viss. Jeg hefi t. d.
mannlýsinguna: svart hár, brún
augu, grannur en sterkbygður. Hæð
170 cm. Aldur nálægt 32 ár.“
„Það getur átt við tugi af mönn-
um.“
„Já. En svo er eitt. Hann er með
stórt ör á bakinu. Frá hægra herða-
blaði niður undir mjöðm.“
„Á bakinu á honum?“ Hann reyndi
að láta kaldhæðni skína úr rödd-
inni. „Hvernig hafið þjer hugsað
yður að láta manninn sýna það?“
„Fólk baðar sig mikið hjer í hita-
beltinu — og maður er ekki of góð-
ur til að taka eftir.“
Örvæntingin, sem einu sinni hafði
gjört hann að þjóf, smaug gegnuin
hann á ný. Hann var kominn í snör-
una. Nú beið lians aðeins fangelsið
— rúst hinnar endurheimtu ham-
ingju hans.
Hann starði eins og mannýgt naut
á gestinn. Jæja, liann hjelt að það
væri svona auðvelt? — En hann
ætlaði nú ekki að láta sigra sig bar-
dagalaust.
Vitið varð að þoka fyrir blindri
örvæntingu. Lichtfield var sterkleg-
ur, en þarna sást á skóflu, sem stóð
við svalirnar. — Eitt högg með
henni og þá mundi Licthfield tæp-
lega smella handjárnunum um úlf-
iiði hans. Og á eftir ....
En hann hugsaði ekki um þetta: á
eftir. Fimm ára kviði varð að hams-
Efnis-ágrip
Hálíðasöngleikur (Búhnenweih-
festspiel*) i þrem þáttum. Texti
og tónverk eftir R. Wagner. —
Fyrstu frumdrættir að ljóðafl.
ritaðir í Zúrich 1857. Ljóðaflokk-
urinn fullsaminn og gefinn út
1877, en tónverkið fullgert 1879.
Leikurinn fyrst sýndur í Bay-
reuth fyrir „áskrifendur“ 26. júlí
1882, en opinber frumsýning 30.
júli s. á. Síðan var leikurinn
sýndur árlega í Bayruth og hvergi
annarsstaðar í 21 ár. Mikill hluti
*) „Búhnenweih-festspiel“, — með
þvi er átt við, að söngleikur þessi
var „tileinkaður" hátíðasýningum
Bayruth-leikliússins, enda hvergi
sýndur annarsstaðar í meir en tvo
áratugi,
lausri örvænting, sem útilokaði alt
nema tilhugsunina um flótta.
Elton stóð upp og færði sig nær
skóflunni; hann greip um skaftið.
„Þjer virðist lialda, að jeg sje
þessi Paul Fletcher, sem þjer eruð
að leita að, er ekki svo?“ spurði
hann hásum rómi.
„Jeg er svo að segja við því bú-
inn að heyra yður játa það.“
„Nú, og ef jeg játa það — —
hvað þá?“
„Mjer þykir vænt um að heyra
þetta, lir. Fletclier,“ sagði Licthfield
hlæjandi. „Jeg bið yður að afsaka
að jeg verð að fara svo varlega.
Eignir þær, sem frændi yðar arf-
leiddi yður að, eru miklar. Og freist-
ingin því mikil fyrir aðra, að lát-
ast vera erfinginn.“
Það glamraði þegar skóflan datt.
Fletcher starði á sterka manninn:
„Frændi minn arfleiddi mig?“
„Já, að aleigu sinni, hr. Fletcher!
Hann sá áður en hann dó, hve illa
lionum hafði farist. Það var dauði
konunnar yðar, sem opnaði augu
hans. Hann hafði ekki haldið, að
hún væri eins veik og hún var. Svo
reyndi hann að hafa upp á yður. En
það var einx og þjer hefðuð sokkið
í jörðina, hr. Fletcher, og lögfræð-
ingarnir, sem höfðu tekið að sjer
málið, gáfust up við það. Þegar
frændi yðar dó fyrir ári liðnu, af-
hentu þeir mjer málið. Þetta var eng-
inn barnaleikur, en skrifstofan okk-
ar vill ógjarnan gefast upp — —
og nú er jeg kominn hjerna.“
„Skrifstofan? En þjer sögðust
vera leynilögreglumaður?"
„Já alveg rjett? Maður sem lög-
fræðingarnir fengu til þess að ráða
fram úr málinu — finna yður.“
„Og yfirsjón mín?“
„Hún er grafin og gleymd fyrir
mörgum árum. Undir eins og frændi
yðar vissi að það voruð þjer, sem
höfðuð brotist inn hjá lionum, ljet
liann inálið niðurfalla. — Nei, nú
er jeg liissa. Hjelduð þjer að jeg
kæmi í nafni rjettvisinnar? Það
var skrítið. Jeg sem hefi verið að
eltast við yður til þess að afhenda
yður tvær miljónir.“
tónverksins var fluttur (texta-
laust) í Albert Hall, London 10.
nóv. 1884. Utan Bayruth var leik-
urinn fyrst sýndur á Metropolit-
an i New York 24. desember 1903.
Þegar atliugaðar eru dagsetning-
ingarnar og ártölin, sem tilfærð eru
hjer að ofan, verður manni það ljóst,
að Wagner hefir ekki kastað hönd-
unum til þessa snildarverks. Hann
kastaði raunar aldrei höndunum til
nokkurs Verks. Þau voru gjörhugsuð
marg-lagfærð, áður en hann hleýpti
þeim „af stokkunum“, og það er
ekki síst þess vegna, sem heimurinn
var lengi að melta þau eða venjast
þeim, — lengi að venjast nýbreytn-
inni, enda var það svo margt í verk-
um Wagners, sem mönnum kom al-
veg á óvart fyrst í stað, skildu ekki
— og sögðu þá bara: þetta er ekkert
annað en sjerviska, tildur og stór-
menska. En heimurinn er nokkuð
naskur á að „þvo gullið úr sandin-
um“, þó að stundum taki jiað liann
langan tíma að sjá í „pönnunni“
annað en svartan sand. Nú er heim-
urinn löngu búinn að viðurkenna,
að það var gull i „pönnu“ Wagners.
Og dýrast var það og liátignarleg-
ast sem siðast kom úr deiglu hans,
liinna miklu leiksviðsverka, en það
var Parsifal. Þetta verk ætlaði hann
sinu eigin leikliúsi, Bayruth-leikliús-
inu, það var tileinkað þvi og átti
að vera árlegur liátíðaleikur þess.
Og bæði er það, að Wagner hefir
lagt sig þar allan fram og auk þess
er verkið svo þrungið slíkri alvöru
og helgi, að nefna mætti jafnvel
heilagan eða himneskan innblástur.
Talið er t. d., að vart muni vera til
jafn helgi-þrungin og trúar-þrungin
tónsmíð, og sú er Wagner fljettar
þar um lieilaga kvöldmáltíð. Parsifal
varð siðasta leiksviðsverk Wagners,
og er honum fagur minnisvarði.
Hann Ijest rjettu missiri eftir að
Parsifal var fyrst leikinn i Bayruth.
Aftur er jiað þýska helgisagan um
Grail, liinn lieilaga kaleik, sem er
uppistaðan í þessu verki. Leikurinn
liefst í skógi á völlum þeim, sem
Grail-köppunum, eða gæslumönnum
hins heilaga kaleiks er helgaðir, —
skamt frá Monsaloat-kastala, Öld-
ungurinn Gurnemanz er að vekja
tvo riddarasveina til morgunbæna,
og leggur jafnframt fyrir tvo varð-
mennina að búa Amfortas konungi
þeirra laug, en liann er þjáður mjög
af svöðusári, sem galdramaðurinn
Klingsor hefir veitt honurn, en Kling-
sor þessi er svarinn óvinur alls þess,
sem heilagt er, og þá fyrst og fremst
Grails og gæslumannanna. Titurel,
faðir Amfortas hafði látið reisa
kastalann til þess að varðveita þar
kaleikinn, og vakið heilaga menn
lil þess að gæta hans og annast
lielgiþjónustur. Þeir Gurnemanz og
varðmennirnir ræðast nú við um líð-
an konungs, en þá kemur til þeirra
ineð miklu óðagoti Kundry hin
göldrótta, en hún er í þjónustu
Klingsors. Hún hefir verið dæmd til
Frh á bls. 11.