Fálkinn - 13.08.1943, Blaðsíða 5

F Á L K I N N
o
ið af þeim listaverkum, sem
þeir geta auðgast á■
Þeir fluttu hið stórfenglega
safn Katrínar annarar Rússa-
drotningar í Hallarsafnshúsinu
mikla í Detskoye Selo, þar sem
á'ður var sumarbústaður Rússa-
keisaranna, á burt. Veggirnir
voru rúnir hinum kínversku
silkiábreíðum, mvndvefnaði og
öðru skrauti; jafnvel gólfin
með útskurðarflúrinu voru flutl
til Þýskalands Enn verður ei
sagt með vissu hve mikið af
ýmsu öðru hefir verið flutt á
burt. En nokkra liugmynd um
hve itarlega hafi verið gengið
að verki, má fá af skipun er
flutningastjóri þýska hersins,
Hans von Wieterlieim liershöfð-
ingi, gaf út. Hann mælti svo
fyrir að samgöngutæki þau, er
fluttu vistir og gögn til hersins,
skyldu lilaðin listaverkum i
bakaleiðinni.
Heilinn í þessu stórkostlega
þjófabákni . er Joachim von
Ribbentrop, utanríkisráðherra
Þjóðverja. Á yngri árum hafði
hann kampavínssölu að atvinnu
en jafnframt verslaði hann með
list í hjáverkum, og vissi hvers
virði góð listaverk voru. Hann
lætur þó sem liann komi ekki
nærri þessu sjálfur, en hefir
undir sjer mann, sem heitir
Joachim von Kiinsberg, og hann
er látinn vinna skítverkin og
stjórna stöðini i Hermann Goer-
ingsslræti.
ÞESSI skipulagði listþjófn-
aður færðist verulega í auk
ana eftir að Þjóðverjar höfðu
hremt undir sig Pólland. Hinn
16. desember J939 úrskurðaði
dr. Hans Frank, „ga'uleiter“
hins undirokaða Póllands og
fyrrum dómsmálaráðherra
Þýskalands, að „allir flytjan-
legir munir, er snertu list, þjóð-
mennijngu eða sögu landsins
fyrir árið 1850, skyldii gerðir
upptækir, livort heldur þeir
væru eign ríkisins, einstakra
manna eða kirkjunnar."
Steypiflugvjelar Þjóðverja
höfðu þegar eyðilagt fegursta
hluta hins konunglega Varsjava
kastala, en þýska hei'liðið fram-
kvæmdi þann hluta eyðilegg-
ingarstai’fsins, sem á vantaði,
með mikilli kostgæfni. Það hirti
flæmska og franska myndvefn-
aðinn frá 17. og 18. öld, marm-
aramyndir og bronsemyndir,
fresko-myndir og hundruð mál-
verka, þar á meðal hinar frægu
Varsjavamyndir eftir Canaletto.
í Krakau, næsthelstu borg
Póllands hirtu lislþjófarnir
meðal annars „Mannsmynd“
eftir Rafael, „Konu með mynda-
grind“ eftir Leonardo da Vinci,
ÞETTA ER CHURCHILL!
Churchill vcu- fyrsti maðurinn, sem skildi rjett þýðingu skrið-
drekanna, er enskur hugvilsmaður hafði gert teikningar af
þessum morðvjelum í síðustu styrjöld, og sýndi herstjórninni
þær. Það er því alls ekki úrhendis, þó að Bretar hafi skýrt eina
stærstu skriðdrekategund sina Churchill. Svona líta þessir
gripir út og eru engin smúsmíði. Það eru hinar frægu vjela-
smiðjur Bradfords, sem smíða þessa skriðdreka í Englandi,
en þeir eru líka smíðaðir í Bandarkjunum.
„Landslag“ eftir Rembrandt, og
gimsteina pólsku konunganna i
stíl endurfæðingartímabilsins.
Vestur-Evrópuþjóðirnar, sem
þeklu nágranna sína, nazistana,
höfðu haft svigrúm til að flytja
á burt ýmislegt af listaverkum
sinum áður en innrásarmenn-
irnir komu í landið. Þjóðvérj-
um gramdist það mjög er þeim
mistókst að ná i „Næturvörð-
inn“ eftir Rembrandt og —
„Kenslustund í líkambygging-
arfræði“ eftir sama. En þeim
tókst að hremma hina frægu
altaristöflu eftir Jan Van Eyck,
sem er frægasta listaverk hins
eldri flæmska skóla. Fyrirrenn-
arar þeirra i fyrri heimsstyrj-
öld höfðu stolið nokkrum af
þeim tuttugu hlútum, sem alt-
aristaflan er gerð úr, en orðið
að skila þeim aftur, samkvæmt
ákvæðum friðarsamninganna í
Versailles. En í þetta skifti tóku
Þjóðverjar alt altarið og mynd-
ina með. „Altaristaflan átli alls
ekki heima í hinni gömlu kap-
ellu í Glient“, skrifaði nazista-
lisldómarinn Karl Georg Heise
í „Da's Reich“, sem er vikublað
Goerings. Nú hefir þetta dýr-
mæta listaverk verið sett upp í
Iíaiser Friedrichs-safninu í Ber-
lin, heldur liann áfram, „og þar
nýtur hin glitrandi fegurð þess
sín til fullnustu.“
1 bænum Linz, þar sem Hitl-
er gekk í skóla, reis upp mikið
og veglegt listasafn skömmu
eftir að Þjóðverjar höfðu her-
numið Holland. Vitanlega var
ómögulegt að koma þessu fyr-
irtæki fram nema að völ væri
Ễsannri“ list, og Hollendingar
voru svo óheppnir að „vera af
skyldum uppruna“ við Þjóð-
verja, eins og „Das Reich“ orð-
iði það. Meðal hinna 1200 mál-
verka, sem Hans Posse, fyrrum
forstjóri listasafnsins í Dres-
den, hirti í Hollandi handa nýja
myndasafninu í Linz samkvæmt
skipun Hitlers, voru frægar
myndir eftir Van Dyke, Rubens
og Rembrandt.
‘C’ RAKKAR reyndu að taka
■■■ upp varúðarráðstafanir
gagnvart listaverkum sínum
áður en Þjóðverjar komu. Jeg
var í Paris og sá þegar verið
var að flytja listaverkin úr
Louvre niður á Signubaka. —
Meðal þeirra var hin fræga
„Mona Lisa“ eftir Leonardo da
Vinci. Það síðasta sem jeg vissi
um liana var, að hún hafði ver-
ið flutt á Ingres Museum í Mon-
tauban í Suður-Frakklandi. —
Skyldi hún vera þar enn?
Þeir Þjóðverjar rúðu hina
frægu kastala meðfram ánni
Loire, meistaraverkin frá end-
urfæðingartímabilinu. Þeir ljetu
ekki nægja að rífa myndvefnað-
inn af veggjunum, heldur los-
uðu þeir einnig steinskrautið
og sendu það til Þýskalands.
Þegar þeir komu til Grikk-
lands rændu þeir lieilum söfn-
um af bronsemyndum. Tanagra-
myndum og öðrum fornleifum
frá Þebu og ,Korintu. Þeir hirtu
alt — frá fornum marmarastytt-
um til nýtísku málverka, frá
Fornleifasafninu í Aþenuborg.
Herf lu tni ngavagn ar Þj óðvei’j a
voru marga mánuði að flytja
þetta herfang á burt. Og þessu
lauk með þvi, að sjerstök flug-
vjel var send með hið klass-
iska höfuð Ganymedesar til
Berlin. Það var gjöf til Her-
manns Goerings.
Goerings, listvinarins! í höll
hans, Karinhall, eru í dag sam-
ankomin ýms frægustu verk
Rafaels, ...Rembrandts, ...Tizians
og El Grecos. Af þvi að hann
gei’ði sig ekki ánægðan með
það, sem honum var úthlutað,
hefir hann gert út xnenn upp á
eigin spýtur til þess að næla i
listaverk handa sjer.
Að því er virðist getur jafn-
vel ekki skipulag nazista hindr-
að það, að þjófar steli hver af
öðrum. Þegar hollenski banka-
stjórinn Daniel Wolf flýði til
Bandaríkjanna, brá einn af út-
sendurum Goerings við skjótt
og fór til Hollands til þess að
„kaupa“ listasafn hans, sem
var æði stórt. Honum brá ónota-
lega í brún þegar útsendai’i
einn frá fjármálaráðuneyti di\
Funks var kominn þarna á und-
an honum með umboð frá Funk
til þes að hirða safnið. Nú
brugðu þeir við báðir, Funk og
Goering og fóru til Hague. —
Goering varð hlutskarpari, en
þegar til átti að taka uppgötv-
aðist að ýmislegt af dýrmæt-
ustu listaverkunum vantaði i
safnið. — Þriðji Þjóðverjinn,
hrappur ein, sem hjet Tietje,
hafði verið fyrri til, en lxinir
báðir og hafði „keypt“ úrvalið
úr safninu af konu Wolfs, fyr-
ir vegabrjef handa henni til
þess að komast úr landi, en
slíkt er ekki óalgengur gjald-
eyrir í hernumdu löndunum.
Síðar komust þ*.\ssi úrvals mál-
verk í hendur eins „listelskand-
ans“ enn: Heinrich Himmlers,
foi-ingja Gestapo
1 6. gx-ein Haag-samþvktar-
innar fi’á 18. október 1907, um
„Lög og reglur í hernaði“, sem
Þjóðverjar skrifuðu undir, er
hannað að „taka skemma eða
eyðileggja eign r uppeldis- og
menntastofnana og listasafna,
svo og söguleg minnismerki og
listaverk, hvort heldur úr eigu
einstaklinga, stofnana eða rik-
isins.“
Lög? Við erum að bei’jast við
þjófahyski.
Egils ávaxtadrykkir