Fálkinn - 03.09.1943, Blaðsíða 4

4
F Á L K I N N
Kelvin Lindemann:
T_TINN 5. desember 1872, var
barkskipið Dei Gratia, á
leið frá New York til Gibraltar,
statt um 300 sjómilur frá á-
kvörðunarstaðnum. Veðrið var
ágætt. Þarna sást til tveggja
annara skipa, var annað þýskt
flutningaeimskip en bitt var
briggskip. Það kom seinna á
daginn, að flutningaskipið, sem
var á leið til Vestur-Indlands,
liafði sent briggskipinu merkja-
skeyti, en briggskipið ekki svar-
að. Þýski skipstjórinn bafði
ekki hugsað nánar um þetta,
þó að honum eigi að síður find-
ist það einkennilegt, að skip-
stjórinn á briggskipinu virtist
eigi kunna almenna kurteisi
farmanna.
Dei Gratia dró fram á brigg-
skipið og sendi því merkja-
skeyti, en fjekk heldur ekki
neitt svar. Skipstjórinn furðaði
sig á þessu. Og eitt þótti honum
enn skrítnara. Skipið virtist
reka undan vindi, án þess að
balda ákveðinni stefnu. Þegar
skipstjórinn á Dei Gratia spurði
stýrmann sinn álits, svaraði
hann því, að sjer þætti liklegt,
að öll skipshöfnin hefði lent í
kófdrykkju og væri nú að sofa
úr sjer.
Nú var dregið að hún merkja-
flaggið, sem notað er til þess að
krefjast svai-s þegar í stað. En
ekki bafði þetta álirif á brigg-
skipið. Dei Gratia sigldi nær og
nú var hrópað til þessa furðu-
skips. Ekkert svar. Var nú skot-
ið út báti, og skipstjóri, II.
stýrimaður "og nokkrir menn
aðrir reru út i skipið. A aftur-
stefninu var liægt að lesa í
nokkurri fjarlægð, nafn skips-
ins: Mary Celeste — New York.
Þeir rjeru upp að skipshlið-
inni og stýrimaðurinn gekk um
borð. Enginn stóð við stýrið,
yfirleitt var ekki nokkra lif-
andi manneskju að sjá ofan-
þilja. Og ekki heyrðist þar hljóð
nema hvinurinn í seglunum.
En komumönnum var ómögu-
legt að skilja að ekki væri
þarna neinir menn um borð.
Þeir leituðu hátt og lá’gt um alt
skipið, en hvergi Var nokkurn
mann að finna, nje heldur neitt,
sem gæti gefið vísbendingu um
ráðningu þessarar gátu. Að því
er virtist var ekkert að sjálfu
skipinu. Segl og reiði var í á-
gætu standi, og um borð var alt
„Mary Celeste“
Mesta ráðgáta hafsins
þrifað og fágað. Farmurinn, en
það var vínandi á tunnum, var
vel skorðaður í lestunum og' ó-
lireyfður. í skipinu var nóg af
vatni og matvælum.
í skipshafnarklefa fram á
fundu þeir fatnað skipverja í
kistunum; rakhnífar tveir, sem
voru uppi við, voru ekki ryðgað
ir. Nærfatnaður hjekk til þurks
á snúru. I eldhúsinu var slokn-
að á eldavjelinni, en aska var
enn í vjelinni. Og i pottunum
mátti sjá leifar af morgunverði
skipshafnarinnar.
í skipstjóraklefanum bafði
verið borið á borð fyrir fjóra
menn, en svo virtist sem þeir
liefðu orðið að standa upp frá
borðum i skyndi, undir miðri
máltíðinni. Á einum diskinum
voru grautarleifar, við disk
skipstjórans stóð egg í eggja-
bikar; liafði verið brotið gat á
skurnið en ekkert etið af egg-
inu. Glas með hóstasaft stóð á
borðinu og lá tappinn við blið-
ina á því. Á litlu borði, skamt
frá, stóð saumamaskína með
einhverjum barnafatnaði bjá,
og á öðrum stað í klefanum
stóð orgel og ýmsar nótnabæk-
ur og aðrar bækur, sem mest
megnis voru trúmálalegs efnis.
Alt þetta stóð á sínum stað í
bestu röð og reglu, og virtist
ekki hafa orðið fyrir sjó eða
öðru. I klefa stýrimannsins lá
pappírsblað með reiknings-
dæmi, sem ekki hafði verið
reiknað til enda. Ef til vill hafði
verið kallað á stýrimanninn í
mat — eða þá að eitthvað ann-
að bafði truflað bann.
T FYRSTU grunaði mennina á
■*■ Dei Gratia, að þarna mundi
liafa verið gert sainsæri um
borð, gegn yfirmönnunum. En
fjehirslan á Mary Celeste var
ósnert, og í skipstjóraklefanum
lágu ýmir verðmætir munir.
Hinsvegar vantaði krónómeter
skipsins, en önnur mælitæki
voru á sínum stað, að því er
best varð sjeð. Björgunarbát-
arnir bjengu á davíðunum. Ef
áhöfnin liefði gert samsæri
hlaut bún annaðhvort að bafa
stokkið fyrir borð og í sjóinn,
eða annað skip hafa tekið hana.
Ýmislegt sem þarna bar fyrir
sjónir gat stutt líkur að þvi, að
þar hefði í raun og veru verið
gert samsæri. I klefanum fanst
sveðja, sem leit út eins og hún
befði verið ötuð í blóði en síð-
an þurkað af lienni. Ennfremur
fundúst blóðblettir á borð-
stokkinum á stjórnborða og
rjett þar lijá var djúp skora í
borðstokkinn, likust því og hún
væri eftir beitta öxi.
Við nánari athugun á skips-
skrokknum kom líka annað í
Ijós. Báðum megin við stefnið,
um það bil tveimur—þremur
fetum }rfir vatnsborðinu var
skorinn burt hluti úr byrðings-
planka, um þumlungs breið en
6—7 feta löng rifa. Það var ber-
sýnilegt, að þetta liafði verið
gert í ákveðnum tilgangi — og
ljóst var, að þetta hafði verið
gert alveg nýlega.
Skipstjórinn á Dei Gratia
rannsakaði skipsferðabókina.
Ekki sást þar neitt ritað, sem
bæri þvi vitni, að eitthvað ó-
venjulegt hefði viljað til um
borð. Hafði verið rituð skýrsla
í bókina til og með 25. nóvem-
ber. Þann dag liafði Mary Cel-
este farið framhjá nyrstu eyj-
unni í Azoreyjabverfinu. Ef
lialda skyldi það, að skipið
hefði verið yfirgefið þann dag
eða rjett á eftir að síðast var
skrifað í sjóferðabókina, þá
hefði það með öðrum orðum
siglt mannlaust og án stjórnar
í alt að tiu daga.
En það nær engri átt. Það
verður að álítast vafalaust, að
menn liafi liaft stjórn skipsins
í marga daga eftir að hætt var
að skrifa í skipsbókina. Og er
þetta merkilegt atriði, sem á-
reiðanlega varðar lausn gát-
unnar miklu.
'C'FTIR rannsóknina voru menn
■*-** settir um borð í Mary Cel-
este, og skipinu stýrt til Gibralt-
ar, en þar var skipið afhenl yf-
irvöldunum. Skipstjórinn á Dei
Gratia gerði kröfu til björgun-
arlauna.
Nú var gerð ítarleg rannsókn
á þessum atburði, en ekki kom
neitt nýtt í dagsljósið við hana.
Skráningarskjöl skipsins og
farmskrár fundust hvergi, nje
lieldur krónometrið og sextant-
inn. Og ein vínandatunnan hafði
verið opnuð.
Otgerðarmaður skipsins, Jam-
es H. Winchester í New York,
hraðaði sjer til Gibraltar til
þess að bera fram kröfur sín-
ar viðvíkjandi skipinu. Skip-
stjórinn, sem stýrt liafði skip-
inu á liinni örlagaríku ferð,
hjet Briggs, og var viðurkendur
heiðursmaður. Þegar skipið fór
frá New York voru þar um
borð tíu manns: Sem sje skip-
stjórinn, kona lians og barn
þeirra, I. stýrimaður, sem hjet
Albert G. Richardson, II. stýri-
maður Andrew Gilling að nafni,
brytinn Edward Herd og fjórir
hásetar: Walter Lorentzen,
Bay Lorentzen, Airan Hardens
og G. Gondschall.
Hvar voru þessir menn nið-
ur komnir? Enginn vissi það.
Hvorki lögreglan, liðsl'oringjar
sjóhersins eða aðrir gátu gefið
neina skýringu á örlögum Mary
Celeste eða því livernig því gat
vikið við, að skipið hafði verið
yfirgefið.
í sjórjettinum í Gibraltar var
skipstjórinn á Dei Gratia (þetta
er latneskt orð og þýðir: Guðs
náð) og öll skipshöfn lians yf-
irheyrð. Og samkvæmt sjódómn
um, var skipstjóra og áhöfn
hans dæmt í björgunarlaun %
af andvirði skipsins sjálfs og
farms þess, sem það hafði inn-
byrðis. Skipið, sem þó eigi var
að stærð meira en 206 smálest-
ir, var metið á 5.700 dollara, en
farmurinn á 37.000 dollara.
O JERFRÆÐINGUR einn var kvadd
^ ur til þessa máls. Hann hjet
Shufeeldt og var kapteinn. Gerði
hann nýja rannsókn á Mary Celeste,
og komst að þeirri niðurstöðu í á-
liti sínu, að áhöfnin liefði yfirgefið
skipið án þess að nægileg ástæða
til þess væri fyrir hendi. Hann taldi
i áliti sínu, að skipstjórinn hefði
gripist liræðsluótta, af einliverri ó-
þekktri ástæðu, og hefði látið flytja
sig, fjölskyldu sína og áhöfnina um
borð í annað skip. Undir eins og
þetta „annað skip“ hefði komist í
höfn mundi rjetturinn fá skýringu
á hinu dularfulla hvarfi skipshafn-
arinnar af Mary Celeste.
Hinir sjerfróðu í. sjórjettinum í
Gibraltar voru helst á þeirri skoð-
un, að skipshöfnin á Mary Celeste
hefði drukkið frá sjer meiri liluta
vitsins í áfengi, sem hún liefði með
óleyfilegu móti náð úr lestunum.
Síðan hefði skipsmenn myrl skip-
stjórann og konu hans og börn, sem
voru um borð, — og ef til vill líka
I.- stýrimann —■ en komið sjer siðan
um borð i annað skip. En ljótar
veilur voru á þessari kenningu um
afdrif Marý Celeste. Ef morð hefði
verið framið um borð mundi tæpast
hafa vcrið þar svo hreint og þokka-
leegt sem reyndist. Og hvernig átti
áhöfnin að flýja án þess að nota
björgunarbátana? Var sennilegt að
áhöfnin á næsta skipi, sem sigldi
lijá, fengi skipstjórann þar til þess
að hylma yfir glæpnuin, sem skips-
höfnin hefði drýgt? Nei!
Mr. Winchester, útgerðarmaður
Mary Celeste, gerði sjer sína eigin
skoðun á málinu. Hann hjelt fram
því, að skipshöfnin hefði álitið, að
vínandinn í skipinu væri um það