Fálkinn - 10.09.1943, Blaðsíða 11

F Á L K I N N
XI
Theodór Arnason:
Öperur, sem lifa
Dóttir hErdEiIdarinnap
La Figlia del Reggimento
Efnis-ágrip
Ópera i tveim þáttum eftir italsku
tónskáldið Donizetti (1797—1848).
Textinn er eftir höfundana Bayard
og St. Georges. Frumsýningar: Opera
Comique Paris 11. febrúar 1840, Her
Majestiy’s, London 27. mai 1847,
New Orleans i Bandaríkjunum 7.
mars 1843.
ítalska tónskáldið Donzetti samdi
60 til 70 söngleiki, sem flestum var
fagnað vel bæði í Ítalíu og Frakk-
landi á sínum tíma, en urðu þó ekki
ianglífir, því að einir þrir þeirra
lifa. Lucezia Borgia, Lucia di Lam-
mermoor og Dóttir herdeildarinnar1
sem hjer verður nú sagt frá. En
þessir söngleikir eru þá líka mjög
vinsælir, ekki síst Dóttir herdeildar-
innar, og eru teknir fram alt af
öðru hvoru á óperuleikhúsum víðs-
vegar um heim. í Danmörku er t. d.
þessi söngleikur sjerstaklega vin-
sæll og eru tónsmiðar úr honum t. d.
teknar upp í ýms „albúm“ fyrir pí-
anó, og þvi kunnar svo að segja á
hverju heimili, þar sem píanó er til.
— En alt hitt er gleymt. Það er grát-
broslegt þetla, en þetta er býsna al-
geng staðreynd, að óperur, sem
samdar voru á liinu svo nefnda
söng-virtúósa-tímabili og oft samdir í
„hvellinum“ fyrir slíka söngvara
(eftir þvi hvernig raddirnar voru),
voru ekki annað en glæsilegt, inni-
baldslaust ljettmeti, sem ef til vill
átti aðeins við . ákveðna söngmenn
eða söngkonur persónulega, og urðu
að listavcrkum í afburðameðferð
þeirra, en voru ekki á annara með-
færi við að fást og var þá fleygt
þegar að lilutaðeigandi snillingar
fjellu frá. Þannig var þetta um fjöld-
an allan af óperum Donizettis. í
þeim „brillieraði“ margt ágætra
söngvara, karla og kvenna, og bljes
i þá lifi. Þar má nefna Jenny Lind,
Mario, Pasta, Rubini, Grisi, La-
blache o. fl„ hið ágætasta söngfólk,
sem uppi hefir verið. Annað er líka
talið ástæða til þess, að söngleikir
Donizettis urðu skammlífir, sem sje
það: að liann gerði sjer leik að þvi
að semja þá á örskömmum tíma:
viku, hálfum mánuði, og heila þætti
samdi liann á örfáum klukkustund-
um. Það er tæpast von til þess, að
slík verk geti staðist langvarandi
hnjask.
Dóttir herdeildarinnar, eða tón-
listin við þessa óperu er sambland
af ísmeygilegri italskri lyrik og
frönsku Ijeltlyndi, gáska, og smelln-
um „uppáfyndingum“. Og textinn gef
ur tilefni til þessa, og er talinn mjög
sæmilegur, enda er sagt að Donizetti
hafi haft þar hönd i bagga lika, sem
oftar, þó gð aðrir sjeu taldir höf-
undar.
Fyrri þátturinn gerist nálægt Bol-
*) Menn kannast ef til vill betur
við þessa óperu með danska heitinu:
Regimentets Datter.
ogne, árið 1815, en annar þáttur í
kastala markgreifafrúarinnar af
Maggioriviglio..
Mary er munaðarleysingi, sem
frakkneskur liðþjálfi að nafni Sal-
pice hefir „fundið“ og alið upp og
veitt nokkra fræðslu, hún er þesfc
vegna eins og tilheyrandi herdeild-
inni hans, sem er í hernaði á ftaliu.
Hún er nefnd „dóttir“ herdeildar-
innar, sem hefir alið hana upp, og
hún er orðin fullvaxta, greind og
glaðlynd stúlka, fjörmikil og táp-
mikil, yndi og eftirlæti allra her-
mannanna í herdeildinni.
Tonio er ungur Svisslendingur,
sem felt hefir ástarhug til Mary,
en hermennirnir gruna hann um að
vera njósnara, og til stendur að hann
“verði hengdur. En hann hafði kom-
ið til herbúðanna i þeim einum til-
gangi að sjá Mary. Þetta vissi hún
og segir fóstrum sínum það, og bæt-
ir því við, áð þessi ungi maður hafi
einu sinni bjargað lífi liennar. Það
hafði þá.legið við, að hún hrapaði i
klettum, en Tonio afstýrði því, með
miklu snarræði. Þetta breytti öllu
viðhorfi, og þegar hann tjáir þeim
löngun sína til þess að niega gerast
„einn af þeim“ og ganga í herdeild-
ina, er það fúslega veitt. Þegar her-
mennirnir eru farnir leiðar sinnar,
og þau eru ein eftir, Mary og Tony,
tjáir hann henni ást sína, en Mary
tekur honum með blíðu. Er nú þeg-
ar leitað samþykkis hermannanna,
fóstra hennar, til ráðaliagsins, og
veita þeir það. En þegar verið er
að bq'llaleggja um þetta, kemur
markgreifinn af Maggiorivoglio á
sjónarsviðið, og breytast nú ölí við-
horf.
Svo stendur á, að þegar Sulpice
fann Mary, fann hann og í fórum
hennar brjef, sem skrifað var utan
á til markgreifa með þessu nafni.
Hafði Sulpice, geymt brjefið vand-
Iega og sýnir það markgreifafrúnni.
Brjefið ber það með sjer að Mary
er frænka greifafrúarinnar, og að
sjálfsögðu þvertekur sú tigna frú
fyrir það, að frænka sín giftist hin-
um lítilmótlega Svisslendingi, en
krefst þess hins vcgar, að fóstrar
Mary afhendi sjer hana. Mary kveð-
ur fóstra sína og elskhuga, sárhrygg
og grátandi, en Tonio ákveður, að
veita henni eftirför. En nú er búið
að skrá hann sem liðsmann í her-
deildina, og honum er neitað um far-
arleyfi. Sulpice og öll lierdeildin
bölva hinni tignu frú í sand og ösku
fyrir að ræna þá dóttur þeirra.
Mary er komin til kastala frænku
sinnar í öðrum þætti. 'Búið er að
útvega henni kennara i ótal fræði-
greinum, svo að liún geti orðið, sem
fullkomnust hefðarmey, en henni
getur ekki úr minni liðið hið frjáls-
lega lif með dátunum, sem lienni
hafði þótt svo undur vænt um, og
í stað þess að æfa sig i aríum og
mansöngvum, eins og fyrir hana var
lagt, því hún hefir góða söngrödd,
syngur hún og kvakar hermanna-
söngva og sittlivað annað mjög svo
veraldlegt, frænku sinni til mikillar
raunar. Og ekki getur hún heldur
gleymt Tonio. Það hefir verið mik-
ið að henni lagt að játast aðalsmanni
nokkrum, og svo fara leikar, að
nærri stappar, að henni sje þröngvað
til þessa. En þá heyrir hún trumbu-
slátt og lúðurblástur, sem lætur
henni heldur en ekki vel í eyrum,
þvi að hún kannast svo ákaflega vel
við hann. Það er herdeildin liennar
á ferð og Tonio er foringi hennar.
Hann liefir hækkað í tigninni, fyrir
hreysti og liugrekki í bardögum.
Hann væntir nú þess, að þetta muni
bæta fyrir sjer hjá greifafrúnni, og
biður hana nú aftur að gefa sjer
Mary. En honum er .þverneitað öðru
sinni. Hann stingur þá upp á því
við Mary, sem honum tekst að tala
við fáein orð, svo að aðrir heyra
ekki, — að hún flýi með honum.
En nú kemur greifafrúin aflur til
sögunnar, og tjáir hún Mary, að hún
sje dóttir sín, en ekki frænka. Hafi
hún átt hana utan hjónabands, á
yngri árum sínum, með liðsforingja
af lágum stigum, en hann liafði fall-
ið í hernaði, litlu síðar. Hún hafi
leynt skyldfólk sitt þessu, en þar eð
það er augljóst, að liún hefir meira
vald á Mary eftir en áður, þorir
veslings stúlkan ekki að óhlýðnast
henni, og þó henni sje það þvert um
geð, lætur hún loks tilleiðast að
segja Tony upp.
Greifafrúin býður nú fjölda
gesta, til þess að halda upp á trú-
lofun dóttur sinnar og aðalsmanns-
ins, sem er sonur nágrannakonu
hennar. En hinir tryggu vinir Mary,
hermennirnir, koma nú öllum á ó-
vart, til þess að bjarga henni úr
þeessum óhugnanlegu tengslum, við
mann, sem hún vill hvorki heyra
nje sjá, og gera boðsgestina alveg
forviða, me$ þvi að segja þeim frá
uppvaxtarárum „dóttur“ þeirra. Það
Jafnvel þó að þjer verðið að
komast af með minna Rinso
en áður, þarf þvotturinn ekki
að lfða neinn baga við það.
Rinso er svo kröftugt. að hægt
«r að þvo, þó að ei sje notað
meira vatn en svo að rjett
renni yfir þvottinn, þegar
honum er vel þjappað saman.
Því minna vatn sem þjer notið,
því minna Rinso þurfið þjer.
Rinso
liafði nú verið að því komið að
Mary væri látin undirrita hjóna-
bandssamninginn, en greifafrúin
kemst nú svo við af þessari frásögn
hermannanna og því, hversu aug-
ljóst það er, að þeim þykir öllum
vænt um hana og þeir bera hag
hennar fyrir brjósti, að hún sigrast
á stórlætinu og samþykkir ráðahag
þeirra Tonio og Mary. Sulpice og
hermenn hans æpa nú allir í einum
kór fagnaðaróp, — en hinir hátignu
gestir hafa sig á brott hljóðlega,
og stórum hneykslaðir.
Ozolo
Desinfector
er ómissandi i
vaska, salerni
og í uppþvott-
arvatnið. Ilm-
urinn gjör-
breytir hibýl-
um yðar.
Heildsölubirgðir:
Agnar Norðfjörð & Co. h.f.
Sími 3183.
Egils ávaxtadrykkir
Hrærið vel sápulöður úr Rinso
og vatni úr heita krananum og
þvælið hvíta þvottinn yðar_úr
jjvottavatninu í 12 mínútur.
Þegar þjer hafið tekið hvíta
þvottinn yðar upp úr, þá
pvælið þjer mislita þvottinu
úr sama vatninu í 12 mínútur.
Með því sparið þjer þriðjung
af því Rinso, sem þjer notið
' venjulega, og þvotturinn yðar
I lítur ljómandi fallega út, eigi
! að síður.
Engin suöa—
gerir þ\rottinn hreinan
X-K 200/1-151