Fálkinn - 03.12.1943, Blaðsíða 3

F Á L K 1 N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM
Iiitstjóri: Skúli Skúlason.
Framkv.stjóri: Svavar Hjaltested
Skrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavik. Sími 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-6
BlaðiS kemur út livern föstudag
Allar áskriftir greiðis fyrirfram
HERBERTSpre/i/.
SKRADDARAÞANKAR
Eldhúsdagar Alþingis eru ætlaðir
]>vi verkefni, að andstöðuflokkar
ráðandi rikisstjórnar fái eitt alls-
herjartækifæri til að gagnrýna gerð-
ir stjórnarinnar og fylgisinönnum
stjórnarinnar til að verja hana. En
nú stendur svo á, að með völdin fer
stjórn, sem ekki á neinn slunðnings-
flokk að haki sjer á þingi — utan-
þingsstjórn, skipuð af ríkisstjóra,
eftir að blessað þingið gafst upp við
það, um þetta leyti í fyrra, aö
mynda stjórn með stuðpingi meiri-
hluta þingsins, eins og gert liefir
verið í undanfarin 39 ár.
Tilefninu til eldhúsdagsins var
því á burtu kipt —- og það var þing-
ið sjálft, sem það hafði gert. Samt
mátti eldhúsdagurwin nú ekki nið-
ur falla. Þingið varð að halda eld-
liúsdag' og meira að segja láta allan
landslýð hlusta á sig i aliri sinni
dýrð eða nekt. Fáir urðu þar til
þess að bera fram varnir fyrir Al-
þingi og það „ástand“, sem þar rík
ir nú, og er síst öðru ástandi betra.
Tiltölulega lítið kvað að skömmum
um stjórnina. En hinsvegar var það
þó eins og ofurlitil glæta i myrkr-
inu, að margir þingmenn ljetu 4
sjer heyra, að þeim blöskraði sú
ófremd, sem nú er orðin merki Al-
þingis.
En i sambandi við þau orð, sem
um þetta voru sögð, hlaut áheyrand-
iiin að rekast á eitt: að þingmenn
sjálfir liafa ekkert lært siðan i
fyrra. Fjandskapurinn er enn í al-
gleymingi, allt rangt sem andstæð-
ingurinn vill, allt er rjett, sem „jeg
vil“. Umboðsmenn þjóðarinnar á
æðstu samkundu hennar eru ekki
enn farnir að skilja, að fjandskapar-
leiðin liggur til enn önturlegra á-
stands en nú er.
Og þó virðist engum detla í hug
að láta af fjandskaparleiðinni. Eng-
inn gerist til þess að bera sáttarorð
milli flokkanna. Enginn freistar að
gera um boðsmö n n u m þjóðarinnar
Ijóst, að þessi árin eru þeir að leika
hættulegan leik, sem hlýlur að leiða
til algers ófarnaðar, þjóðargjald-
þrots og glötunar sjálfstæðisins, ef
ekki er af lionum látið nú þegar.
Óvitaliátturinn er svo blöskranleg-
ur að það er sárgrætilegur voði, að
þetta slculi vera ábyrgir menn, sem
að honum standa.
Vilja nú ekki flokkarnir, í sam-
bandi við 25 ára afmælið, sem verið
er að minnast, taka upp betri sið.
Árið 1918 ríkti eindrægiii á þingi.
Er hennar síður þörf nú?
Mikilvirkasti
athafnamaður ís-
Thor Jensen áttræður
lands á þessari
öld verður átt-
ræður í dag. Nú
situr liann í elli
sinni í bústað
sínum á Lágafelli
en þaðan má líta
yfir víðlendustu
tún á íslandi,
þar sem fyrir
tæpum aldarfjór'3
ungi voru móar,
mýrar og nielar.
Þannig notaði
liann árin- eftir
fyrri heimsstyrj-
öldina, sem þó
yfirleitt voru crí-
iðleika ár, og
sýndi svo áþreif-
anlega sem kost-
ur var, hvers
megnug islensit
mold er, ef við
nýtur áræðis,
framkvæmdadugs
og' afls þeirra
liluta sem gern
skal.
Áður liafði
hann og fisk-
veiðafjelag hans,
„Kveldúlfur“ um
langt skeið verið slærsta útgerðar-
fjejagið lijer á landi. Tlior Jensen
barðist gegn sölu íslensku logaranna
til útlanda í síðasta stríði, og hjelt
sjálfur sinum togurum. Sú ráða-
breytni mun hafa gert honum i'ært
að ráðast í mesta jarðræktarfyrir-
tækið, sem einstakur maður liefir
ráðist i á íslandi.
Fjórtán ára gamall kom Thor
Jensen tii íslands. Gerðist verslun-
armaður nyrðra rak verslun á Akra-
ncsi og búskap að auk í Borgarnesi,
uns hann fluttist til Reykjavíkur og
gerðist með mestu athafnamönnum
hjer. En það er cigi ætlunin að fara
að rekja liinn merka æfiferil Thors
Jensen á þessum stað, þvi að til
þess er of lítið rúm. En það mun
sannast, að eftir þvi sem timar líða
fram mun sá ferill þykja athyglis-
verðari. Þjóðin liefir áreiðanlega
ekki skilið til fulls ennþá hve mikla
þakkarskuld hún á honum að gjalda.
Hljömleikar Kathryn Overstreet
Tónlistarunnend-
ur hafa undan-
farna sunnudaga
um langt skeið
Jilustað með mik-
illi ánægju á pí-
anóleik amerí-
kanska tónsnill-
ingsins ungfrú
Kathryn Over-
street, sem dval-
ið hefir lijer um
skeið og starfar
við Rauðakross y
Randaríkjanna.
Hjer í blaðinu
hefir áður verið
sagt nokkuð frá
ungfrúnni, í sam-
bandi við það er
hún byrjaði að
leika i Banda-
ríkjaútvarpinu
hjer, námi henn-
ar og hljóinleika-
höldum austan
liafs og vestan.
Tónlistarfjelaginu
liafði tekisl að fá
þessa ágætu lista-
konu til þess að annast 2. hljóm-
leilca sína á þessum.vetri, sem haldn-
ir voru í Gamla Bió fyrra sunnu-
dag. — Var þar alsetiun bekkur-
inn, svo að sumir stóðu, og var
]ietta þó ekki á ákjósanlegum tima.
Á leikskránni voru úrvalsverk,
fyrst Kromatisk Fantasie og E'uga
í d-moll eftir Bach, þá Sónata nr.
58 eftir Chopin, Tilbrigði yfir stef
cftir Paganini, op. 35. eftir Brahms,
Tarantella Venezia Napoli eftir
Bókaíregn
Trygve tíulbrandsen:
DAGUR í BJARNARDAL
Rókaútgáfan -Norðri.
Akureyri í.943.
Það eru orðin allmörg ár siðan
skáldsagan „Og bakom suser skog-
ene“ kom út i Noregi á frummál-
inu. Höfundurinn varð þegar fræg-
ur al' þessari sögu, liinni fyrstu i
bálki, sein varð lengri og nú hefir
skipað lionum á bekk með fremstu
skáldsagnahöfundum Noregs og kynl
hafa nafn hans og Noregs meðal
margra annara þjóða, ekki aðeins
frændþjóðanna á meginlandi áll'-
unnar heldur þeirra, sem fjarlægari
eru, svo sem Breta, Ameríkumanna,
Hollendinga, Frakkfi og Þjóðverja.
Einkum hefir Trygve Gulbrandsén
hlotið miklar vinsældir i Englandi
og Svíþjóð. Það var því vel til fall-
ið að „*Norðri“ skyldi ráðast í að
koma þessu ágæta verki á íslenska
tungu ekki síst vegna þess, að þýð-
andanum virðist hafa tekist með
ágætum að ná þeim stilblæ, sem
einkennir höfundinn. í bindi því,
sem nú er komið út, er fyrsta sagan,
en síðari tvær sögurnar munu vera
væntanlegar fyrir jól.
„Dagur i Bjarnardal“ er ættarsaga
frá liðinni tíð. Yfir henni hvílir
dálitill forneskjublær, sem sómir
sjer vel, og er í fullkomnu samræmi
við umhverfið og þá ramefldu af-
dalabúa, sem bera hana uppi. Dag-
ur heitir hver sonur ættarinnar fram
af öðruin og þessi ættleggur lifir
fyrir það málefni að yrkja jörðina
og bæta hana og verða einskis manns
eftirbátur, en á öðrum þræði er
það veiðimannshugurinn og ástin á
skógum og útilífi, sem einkennir þá
heimamennina í Bjarnardal, svo að
fram kemur í þeim hneigð frum-
mannsins, forföður þeirra, sem lifði
á veiðiskap áður en sögur hófust og
áður en Noregsbúar fóru að yrkja
jörðina. Sagan minnir að sumu leyti
á sagnabálk danska skáldsins Johs.
V. Jensen, en er þó öll með öðrum
svip, hún er norsk en hin dönsk.
Þetta er í rauninni ekki saga
margháttaðra viðburða, en gegnum
hana alla rennur þungur straumur
og stíll höfundarins er svo ramauk-
inn og falslaus, að hann heillar.
Sumar lýsingarnar eru gull, meitl-
að, fágað og skinandi, svo að það
gleymist ekki. Lesandinn man ekki
aðeins persónurnar heldur líka um-
hverfið, hina þögulu norslui skóga,
hjarnið og marrið í sleðameiðunum
og bjöllukliðinn.
Jeg tel víst, að margir þeirra, sem
lesa þesa bók, taki liana sjer i hend-
ur og lesi hana aftur, njóti hennar
þá jafnvel enn betur en i fyrra
skiftið. Því að sögur sem þessar
konta ekki fram á hverjum degi.
Margir góðir ritdómarar hafa orðið
lil þess að telja liana meðal sigildra
listaverka. Og svo lýsir hún fólki,
sem íslendingar hugsa oftar til nú á
tímurn, en þeir liafa gert. Fólki sem
hefir sýnt það undanfarin ár, að það
er í ætt við Dag i Bjarnardal.
Liszt og fleira hnossgæti. Ungfrú
Overstreet túlkaði þetta alt með frá-
bærri leikni og af mikilli smekk-
visi og listfengi, enda kunnu áheyr-
endurnir vel að meta það sem í boði
var og þökkuðu óspart þessa ágætu
skemtistund.