Fálkinn - 03.12.1943, Blaðsíða 6

6
F Á L K I N N
- LITLfi SfiEfin -
Tabú
Ástarsaga frá Bora-Bora.
Jóhann Scheuing þýddi
ár sænsku.
Ein allra i'egursla eyjan í eyja-
hafinu umhverfis Tahili er Bora-
Bora. Hvergi er hafið eins fallega
blátt og þar. Engin eyjan hefir fjöl-
breyttari gróður. Og íbúar Bora-
Bora, einkum frumbyggjarnir, eru
allra nianna lífsglaðastir og ham-
ingjusamastir. Sólskini'ð og liafið
fæðir þá. Vegna sólskinsins vaxa
ýmiskonar ávaxtatrje, og í hafinu
veiða íbúar eyjarinnar nægilegan
fisk án mikillar fyrirhafnar. Alt
fæst svo að segja við húsvegginn, er
þarf til lífsviðurhalds.
Eins og börn njóta frumbyggjar
eyjarinnar lífsins. Og aðeins dynj-
andi rigning og of mikið hvassviðri
ér þeim til angurs.
Þegar er þessi saga gerði#t rjeði
afar voldugur höfðingi yfir Bora-
Bora og eyjunum þar umhverfis.
Hann var mjög strangur. Kvað hann
guðina verða æfareiða, ef lögunum
og fyrirskipunum hans væri ekki
hlýtt. En guðir þeirra tíma voru
liefnigjarnir. Til eru kvæði um það,
að heilar ættir voru upprættar vegna
lagabrots eins manns. Yfirleitt höfðu
íbúar Bora-Bora verið löghlýðnir og
ekki átt i illdeilum svo að orð væri
á gerandi.
Að búa á Bora-Gora var himneskt.
Þar átti Redi heima. Hún var feg-
ursta stúlka eyjarinnar. Og Iiún var
lika óviðjafnanlega liamingjusöm.
Hún elskaði Mathi, og liann hana.
Mathai var fræknastur og fallegast-
ur allra ungra manna á Bora-Bora.
Enginn var Iionum jafn sterkur,
hugrakkur og göfugur sem Matliai.
En svo kom sorgin.
Dag nokkurn kom sendimáðurinn
Hitu, er sendur var af yfirmanni
eyjanna. Hann hafði þá frjett að
færa að hin fagra Redi skyldi flytj-
ast í höfuðmusterið á Tahiti, sem
heilög mey „Tabú“ (ósnertanleg).
Frá þessari stundu var lif Redi
vígt guðunum. Og vei þeim manni,
er snerti hennar lieilaga líkama.
Það var óleyfilegt að horfa á hana
hvað þá meira. Sú kona, sem er
Tabú er eign guðanna. Allir vissu
að dauðarefsing lá við að brjóta
þetta boðorð. íbúum Bora-Bora hafði
fallið niikill heiður í skaut, að kona
frá þeirra ey hefði orðið fyrir þessu
vali.
Þeir álitu sig sem ástmegi guð-
anna af þessari ástæðu. Redi er
bæði fögur og góð, það er eðlilegl
að guðirnir velji þá hana, sögðu
eyjaskeggjar. Allir íbúar Bora-Bora
klæddust hátíðabúningi dag þann,
er flytja skyldi Redi i musterið.
Allir tóku þátt í hátíðahöldunum.
Einnig Matlii. En liann hataði nú
guðina, sem tóku liina dásamlegu
ástmey af honum. Hatur hans óx
með hverri stund, sem leið.
Redi er flutt út á skip það, er
liún átti að fara með. Mathi fór í
laumi um borð. Hann gat fengið
Rédi til þess að flýja með sjer á
litla bátnum sínum.
En þetta komst upp og varð alt
í uppnámi. Til þess að fyrirbyggja
reiði guðanna varð að ná Redi og
drepa jjann, er hafði rænt henni.
Eyjabúar reiddust yfir þessu fram-
ferði hjónaefnanna, því þeir ótluð-
ust að gremja guðanna bitnaði á
þeim.
Redi varð að ná.
En Redi og Mathi komust undan.
Þau náðu til eyjar einnar langt i
burtu. Þar voru perlukafarar. Mathi
gaf sig að perluveiðum og varð brátt
snjallastur í Jjessari grein. Þau voru
hamingjusöm og álitu sig sloppin
frá reiði guðanna.
Einu sinni náði Mathi stærstu og
fegurstu perlu, sem sjest liafði um
þessar slóðir. Þá hjeldu þau veislu,
er var öllum öðrum veislum fremri
meðal þessa fólks. En er veislan
stóð sem liæst leggur bátur að eynni.
Þar var Hitu kominn með menn
sína í leit að flóttamönnunum. —
Elskendurnir flýðu inn i kofa sinn
og álitu sig örugg. Mathi liafði mút-
að lögregluþjónunum til þess að
þegja og segja ekki frá þvi, að þau
byggju á eynni. Hann gaf lögreglu-
þjónunum eina dýra pérlu í þessu
skyni.
En næstu nótt, á meðan Mathi
svaf fast og vært, vaknar Redi
hrædd og sjer Hitu utan við glugg-
ann. Hún áleit Jjetta fyrst vera draum
en svo er fleygt blaði inn um glugg-
ann. í brjefi þessu er því hótað að
Matlii skuli drepinn, ef hún yfirgefi
ekki eyna innan liriggja daga ásamt
Mathi.
Ennþá vilja þau flýja.
Mathi ákveður að fá bát. En svo
kemur hinn liái reikningur fýrir
gildið. Svo að hann stendur uppi
peningalaus. Perlan lians er á braut.
Allar bjargir eru bannaðar. Mathi
þykist hafa farseðla með báti, er
fari fljótlega frá eynni. En hann
skrökvaði þessu að Redi til þess að
gera liana rólega.
Þrír dagar eru liðnir.
Um nóttina vaknar Redi.
Hjá henni stendur Hitu með stór-
an liníf. Með honum ætlar hann að
drepa Mathi. En Redi legst ofan á
hann til þess að bjarga lífi lians og
gefur Hitu merki um að hún skuli
fara með honum.
Mathi dreymir. Hann þykist vera
að kafa eftir afar stórri og*fagurri
perlu. Hann vaknar. Trúir á draum-
inn þýtur út og ætlar að kafa. Hann
fer til þess hluta strandarinnar, sem
um langan aldur hafði verið talinn-
„tabú“ fyrir perlukafarana.
Menn vissu að stórir hákarlar voru
þar á sveimi úti fyrir. En menn álitu
að þeir hjeldu vörð um bestu perlu-
miðin og hverjum manni væri dauð-
inn vís, er þar kafaði.
En Malhi kafar þarna óliræddur.
í J)ví er hann nálgast botninn kem-
ur ógurlegur liákarl vaðandi að hon-
um. Þá sjer Mathi samtímis afar stóra
og fagra perlu. Hann grípur perl-
una, syndir sem örskot upp á yfir-
borðið og hákarlinn missir vænt-
anlega bráð sína. Hann flýtir sjer
heim. Þar finnur hann stutta orð-
sendingu frá Redi, að Hitu liafi
knúið hana til þess að yfirgefa ást-
vininn. Hann hleypur aftur til
strandar og sjer bálinn, er Hitu og
Itedi eru i, sigla í áttina til Bora-
Bora. Mathi finnur það nú betur en
nokkru sinni fyrr, að hann getur
ekki lifað án Redi. Hann ætlar enn
einu sinni að bjóða guðunum byrg-
►
Hver samdi leikinn,
og hvert er efni hans?
Edmcind Fmstand
Fæddur í Marseille 1869.
Dáinn í Suður-Frakklandi
1918.
HJÁ hverri l)jóð, sem á Jjýðingu
af leiknum Cyrano de Berger-
ac á sínu máli, er tilveru franska
skáldsins Edmond Rostand trygt
heiðurssæti í meðvitund allra bók-
mentavina. í raun rjettri eru öll
þrjú bestu leikril hans, Cyrano,
L’Aiglon og Le Chanticler einstæð
verk i hópi allra rómantískra leik-
rita. Þar er glæsileg Jjóðræn lirynj-
andi, ekki síst í Cyrano og fegurð
efnisins er svo mikil, að jafna má
þessum leikjum til þess besta, sem
Sophókles, Shalcespeare og' Moliere
hafa látið eftir sig liggja.
Faðir Edmonds var ágætur og
vellauðugur blaðamaður. Pilturinn
ólst upp í allsnægtum og gekk á
ágætar mentastofnanir í Paris, Iagði
stund á lögfræði, eins og títt er
um marga auðugra ínanna syni. En
alt frá barnæsku hafði hann haft
hug á að verða leikritaskáld.
Árið 1890, Jjegar Rostand var að
eins 22 ára gamall, gaf hann út
ljóðabók —- fyrstu bók sina, er
nokkra atliygli vakti. En 1894 kom
út fyrsta leikrit hans, Romancers,
og var leikið á Comedie Francaise.
Og til dæmis um, að Rostand hafi
þá þegar komist í álit, má nefna,
að liin fræga Sarah Bernhardt ljek
árið eftir aðalhlutverkið í nýjum
leik eftir liann, sem lijet „Prinsess-
an fjarlæga", og árið 1897 annað
aðallilutverk i leiknum „Iíonan frá
Samaríu" eftir Rostand.
Mesta hlutverlcið í öllum leikjum
Rostands, Cyrano, var formað og
skrifað fyrir ákveðinn leikara
franskan, Constance Coquelin. Það
var samkvæmt beiðni hans í raun
og veru, sem að dauða-sýningin í
lok leiksins var skrifuð. Svo virðist
sem öll leikril Rostands sjeu harm-
leikir, en J)ó líður áhorfendunum
vel, er þeir liorfa á þau, og þeir
njóta Jjeirra betur, en marga gleði-
leikja. Einn gagnrýnandi hefir kom-
ist þannig að orði: „Dauðinn i
Rostandleikriti er skemtilegri en líf-
ið hjá Maeterlinck".
Eftir að Rostand hafði samið
„L’Aiglon" var hann kjörinn með-
in. Hann fleygir sjer til sunds með
stefnu á stað, er hann veit að bát-
urinn fer fram hjá. Eftir milda erf-
iðleika nær hann bátnum og gríp-
ur í kaðalspotta, er lafði utanborðs..
En Hitu hafði komið auga á hann.
Og í sama augnabliki, sem Mathi
náði í kaðalinn, tekur Hitu stóra
hnífinn sinn og sker bandið sund-
ur.
Báturinn siglir áfram með Redi
á leið í musterið guðlega, til að verða
tabú.
En Mathi berst við hafið, þar til
])að verður honum yfirsterkara.
Hann komst aldrei að landi.
limur franska akademisins, árið
1901, og hafði sú veglega samkunda
aldrei kjörið sjer jafn ungan fjelaga.
Atvik sem gerðist i sambandi við
frumsýninguna á Chanticler sýnii
best hve öflug tök Rostand átti á
mönnum viðsvegar um lieim. Dag-
in eftir frumsýninguna varði dag-
blað eitt i Butte í Montana ekki
einum dálki heldur allri forsíðunni
undir ummæli um leikinn.
Rostand var lengstum heilsutæpur
maður og J)oldi ckki loftslagið í .
Suður-Frakklandi. En l)á sjaldan
að hann sýndi sig á götu i Paris safn
aðist jafnan að honum fjöldi for-
vitinna manna og elti hann. Hann
reisti sjer stórhýsi suður í Cambo
i Pyreneafjöllum og þar lifði hann
og skrifaði til æfiloka, 1918. Kona
hans var einnig skáld, og mundi
vafalaust hafa orði'ð þektur rit-
höfundur, ef frægð hins mikla eig-
inmanns hennar hefði ekki skygt
á hana.
CYRANO DE BERGERAC.
. .Frumsýning á Thealre de la Porte
S.áint-Martins i Paris, 28. desem-
ber 1897, íreð Constant CoqueVr
i aðalhlutverkinu. Leikurinn geris'
í Paris og Arras, meðan setið var
itm þá borg.
YRANO de Bergerac, varðliði
og skáld á því óláni að fagna,
að nefbroddurinn á lionum er svo
stór óg ljótur að undrun sætir. Þyk-
ist hann þess viss, að engin stúlka
muui nokkurntíma geta felt ástar- .
hug til sín, vegna þessa herfilega
nefs. En hinsvegar liefir hann ým-
islegt til sins ágælis. Hann hefir
orðið kunnugur um alla Paris fyrir
hreysti og fyrir undurfögur kævði
sín.
Cyrano á fagra cg ríka frænku,
sem Roxane heitir, og ganga jafn-
an margir á biðilsbuxunum eftir
henni. Maður einn liefir orðið til að
móðga liana og Cyrano liefir skor-
að hann á hólm og liaft betur. Eftir
það finst honuin, að Roxane sje far-
in að leggja ástarliug til sin. En
samt kemst kemst liann að raun um
að liún lieldur, að liún sje ástfangin
af Christian de Neuvillette, sem er
nýr varðliði i sömu sveit og Cyrano,
sveit Castel-Jaloux höfuðsmanns. -—
Reynir hún að fá Cyrano til þess
að kynna sig þessuni nýja varðliða.
Cyrano tekur þetta að sjer, þó að
haqn elski stúlkuna sjálfur, og lijálp-
ar Christian. Hann semur liáfleyg
brjef til liennar fyrir Christian. Og
Roxane verður hrifin af öllu andrik-
inu, sem í brjefunum felst, og dirf-
ist að laumast gegnum óvinaherinn
til þess að ná samfundum við þenn-
an hugljúfa varðliða. Þegar Christ-
ian sjer hvílík áhrif brjef þessi
liafa haft á stúlkuna, þá gengur það
alt í einu upp fyrir honum, að það
sje í rauninni Cyrano, en ekki hann
sjálfur sem liafi unnið ástir hennar.
Skipar hann nú Cyrano að segja
Roxane allan sanleikann og fer burt
af leiksviðinu. En áður en Cyrano
hefir skýrt frá leyndarmálinu er
Christian borinn inn á leiksviðið, og
er nú særður til bana. Þegar Cyr-
ano hvíslar að honum: „Jeg liefi
sagt lienni það, en það ert þú, sem
hún elskar,“ deyr Christian og er
gæfusamur.
Eftir að Christian er dáinn geng-
ur Roxane í klaustur og er þar 15
ár, en Cyrano heimsækir hana á
hverjum laugardegi klukkan þrjú
stundvislega. Þrátt fyrir að hann á
Frh. á bls. 11.