Fálkinn - 03.12.1943, Blaðsíða 9

FÁLRINN
9
greinina og einliver ritstjóri
liafði óðar látið prenta liana.
Þetta vai’ daginn áður en jeg
kom. Jeg átti að líta inn og
sækja ritlaunin.
Nú las jeg ósvi'kið yfir stúlku-
kindinni — en gat það stoðað?
Hún játaði að það liefði kanske
verið vitleysa af sjer að gera
þetta upp á eigin spýtur, en
hvernig átti lienni að detta í
hug — og svo framvegis. Og úr
því að jeg gat skapsins vegna
ekki gefið skýringu með orðum,
því að þau urðu öll að orgi, i
liinu mikla gosi reiði minnar,
tók jeg þann kostinn að sættast
við stúlkuna, og það var hara
þægilegt.
jD RATISLAVA er engin slór-
borg. Eitt sinn er jeg sat
þarna á veitingahusi har þar að
mann, sem jeg hafði sjcð sein-
ast er jeg var í bænum, og hann
spurði formálalaust: Ilvað er það
eiginlega þelta með greinina yð-
ar — þesssa um Odessa? Er fólk-
ið oiðið vitlaust, eða hvað?
Það var rjett komið fram á
varirnar á mjer, að ef til vill
væri fólkið ekkí eins vitlaust og
liann hjeldi, en það gæti liugsasl
að það hefði komið lil Odessa.
En í slaðinn spurði jeg ofursak-
leysislega livað liann ætti við.
Jú, i blöðunum í dag væri
hvorki meira nje minna eú fjór-
ar svargreinar til mín, og lýs-
ingin sem liann gaf mjer á inni-
tialdi þeirra var hlátt áfram
skelfandi. Jeg, sem nú liafqji ver-
ið í Odessa, hlaut að vita að
þetta vár rjett. Og svo álpaðist
út úr mjer: Þetta hlýtur að vera
þýðandanum að kenna.
Þetta var eitt af þvi miður
lieppilega, sem getur gloprast
út úr manni, og óskar þess svo
eftir á, að maður hafi fremur
Ditið úr sjer tunguna, en að
segja það. En nú var þelta sagt,
svo að engin ástæða var til þess
að fara að gera sjálfum sjer kval
ir með tungubitinu. Því að það
gat elcki komið neinum að gagni
og mjer fanst á mjer, að jeg
mundi þurfa á tungunni að halda
næstu dagana. Klukkutíma siðar
sat jeg í járnbrautarlestinni. Jeg
viðurkenni að jeg strauk frá öllu
saman. Og svo gat fólkið í Brat-
islava skammast eins og það vildi
út af mjer og Odessa.
TEG komst heim og fór á rit-
stjórnarskrifstofuna með flagg
ið í liálfa stöng. Ritstjórinn var
i Madrid, ef til vill til þess að
skrifa ferðabrjef frá Kraká. En
ritstjórnarfulltrúinn tók mjer
með lcostum og kynjum. Þjer
liafið skrifað prýðilegar greinar.
Ritstjórinn er sjerstaklega vel
ónægður.
En svo kom það: Annars liefir
verið einhver gauragangur út af
einhverri borg, sem þjer skrifuð-
uð um — livað var það nú aftur.
Jeg spurði auðmjúkur, hvort
það mundi kanske vera Odessa.
— Já, einmitt. Þjer skrifuðuð
prýðilega grein um Odessa.
Jeg laut liöfði og bandaði frá
mjer með liendinni.
— En .... Jú, hún var ágæt.
En .......
— En?
Þjer munduð ekki hafa
skrifað liana í Bratislava?
—- Jú. Af hverju spvrjið
þjer?
— Standið þjer hjerna róleg-
ur og viðurkennið ....?
— Hvað?
— Að þjer liafið ekki farið
til Od'essa?
— Hvað eigið þjer við? og
um leið dró jeg upp vegabrjefið
mitt. Jeg vonaði að liann færi
ekki að rýna í dagsetningarnar
á því. — Þarna sjáið þjer:
Odessa og svo Bratislava.
Hann bándaði með liendinni.
-— Jeg hefi aldrei tortrygt yður.
Og eins og jeg hefi sagt þá var
þetta ágæt grein. Ritstjórinn var
hrifinn. Þetta var tvímælalaust
besta greinin, sem þjer senduð
okkur. Þjer megið til að gleyma
þessari seinheppilegu atliuga-
semd minni. Greinin liefir vak-
ið bergmál. Við höfum fengið
sand af greinum viðvíkjandi
henni. Og það er góður mæli-
kvarði, eins og þjer vitið.
Jeg lnigsaði með mjer að það
væri óheppilegur mælikvarði og
tautaði: Hafið þið prentað nokk-
uð af þessum innsendu grein-
um ?
— Nei, við birtum þessa löngu
grein yðar, en það er ekki liægt
að fylla blaðið með Odessa. Sum-
ir ei’u reiðir yður. Jeg hefi ekki
athugað þessar greinar vandlega.
En hjerna getið þjer litið á sjálf-
ur.
Hann dró fram stóra möppu:
Viðvíkjandi Odessa. Þessi ófjet-
is borg!
— Litið þjer á þetla. Kanske
við getum rökrætt um þetta mál?
Hann góndi á mig, þorparinn.
Hann liafði dirfst að Iiugsa sitt
livað, en jeg ruglaði hann með
vegabrjefinu. Það skvldi hann
aldrei fá að sjá aftur, ekki þó
að það kostaði mig lífið ....
og sama líf skyldi jeg fremur
láta, en fara að rökræða við
hann um Odessa. Jeg hafði
möppuna og liana skyldi jeg lóta
týnast fvrir óhapp. Veri liann
viss um það.
TJT EIM fór jeg svo og fór að
* lesa innihaldið. Herra minn
trúr. Það var furðulegl hve
margt fólk þekti Odessa. Þetta
varð þó skiljanlegra því að sum-
ir liöfundarnir höfðu átt þar
heima í mörg ár. Einn liafði til
dæmis verið þar i 26 ár, þar af
um langt skeið áður en jeg fædd-
ist. Hann var kjaftfor og gaf
ýmislegt ljótt í skyn, all frá
svindli og upp í áfengiseitrun.
Annars töluðu hrjefin liált um
brennandi ástríður. Hversvegna
lók fólkið sjer þetta svona nærri?
Ekki liafði jeg meitt Odessa neitt
jeg tiafði þvert á móti gert lix-
inn miklu fegurri en liann var,
og gefið Sovjet-Rússlandi þrjú
þúsund olíuturna í viðbót við þá,
sem voru til áður. Var nokkur
ástæða til að lilaupa upp á nef
sjer út af því? Jeg var kallaður
flón, lygari og syndarinnar barn.
Áttatíu af liundraði gáfu í skyn
að jeg mundi vera spiltur af of-
drykkju, ofan á alt annað, sem
þeir liöfðu talið mjer tit vangild-
is áður, alveg eins og það væri
ekki nóg. En sextán greinarhöf-
undar höfðu skrifað limgar liug-
vekjur um Odessa, lífið í iiorg-
inni, atvinnuvegina, leikhúsin,
fiskveiðar í Svartaliafinu og út-
skipun korns. Einn skrifaði
fjölda af blaðsíðum um epli. Þau
vaxa að minsta kosti ekki á olíu-
turnum. Lengstu greinina gat jeg
látið mjer standa á sama um.
Höfundurinn vissi að vísu auð-
sjáanlega mikið um Odessa, en
hann hjelt sjer ekki við málefnið
þegar liann hafði fjölvrt um live
mikil fyllibytta jeg lilyli að vera
fór liánn að tala um þá, sem
græða á öli og spritti, og talaði
um nauðsyn drykkjumannaliælis
(lieima, en ekki í Odessa). Hann
indaði með snarpri árás á ráð-
lierra einn og ölkaupmann liinu
megin við götuna.
Flestir liöfðu ekki skrifað hlað-
inu nema einu sinni eða tvisvar,
in frá þeim verstu liöfðu komið
upp undir tólf brjef, þrungin
sívaxandi vonsku yfir því, að
blaðið skyldi ekki liafa birt þau
fvrri.
Að loknu námi þessara brjefa
stakk jeg þeim öllum í ofninn.
AÐ komu fleiri brjef og þau
voru send mjer jafnóðum
og lijeldu svo áfram í ofninn.
Ofsækjendur mínir liefðu ekki
liaft minni eftirtekju af að skrifa
manninum i tunglinu. Á skot-
spónum frjetti jeg að önnur blöð
hefðu líka fengið tilmæli um að
hreyfa málinu, en þau vildu ekki
koma nærri því. Þeim fanst þetta
svo ferlegt að það híyti að vera
lygi. Og svo stóð þeim líka alveg
á sama um Odessa.
Jeg var ekki alveg ósmeikur
við ritstjórnarfulltrúann. Hann
hafði'mikið að gera, en gaf sjer
þó tíma til að læða út úr sjer
fyndni um Odessa við og við. Og
einu sinni sagði jeg við hann:
Hvað ætlið þjer að gera?
— Gera? hváði liann. — Við
gerum ekki neitt. Hjer liefir ver-
ið gerður aðsúgur, af fólki, sem
þekkir Odessa og allir vilja skrifa
allan þremilinn um Odessa. Við
gEgtum gefið út fjöldamörg liá-
tíðahlöð um Odessa. Haldið þjer
kanske að jeg liafi fengið yður
alt, sem við höfum fengið um
Odessa? Ónei. Jeg brenni tais-
verðu líka ....
Líka? Ætlið þjer að meið-
vrða mig með þvi, að ....
" - Æ, haldið þjer yður saman.
Jeg liefi bara sent yður ofurlít-
inn forsmekk af Odessagrein-
unum, svo að þjer skylduð
liafa liitann í haldinu. Hvað varð-
ar okkur um Odessa úr því að
við höfum birt svona langa
grein? Ritstjórinn vill ekki lieyra
minst á Odessa. Odessa! segii
liann liver fjandinn er þetta með
Odessa. Jeg verð bráðum veikur
af þessu Odessaslagli, segir liann.
Það skil jeg mætavel, segi
jeg.
ITSTJ ÓRNARFULLTRÚ-
INN lijelt áfram: Hann lieit-
ir Frandsen, sá allra bölvaðasti.
Það verður ekki við liann tjónk-
að. Hann kemur hjer á hverjum
degi. Hann á dóttur í Odessa og
hún liefir skrifað honum að þjer
sjeuð lygalaupur og brennuvarg-
ur, eða livað það nú var. Hinir
koma öðru liverju eða þá að þeir
síma. Þeir eru heldur ekki mjúk-
ir, en Frandsen er verstur; tiann
er ofursti á eftirlaunum og ætl-
ar að vinna bug á yður. Dóttur
í Odessa. Er það eiginlega til að
gorta af? Líklega er hún gift
bolsjevika. Ef þetta liættir ekki
bráðum, þá megið þjer búast
við að ritstjórinn verði vður
reiður, og þá er all í voli.
Já, sagði jeg.
O JETTUM þremur mánuðum
*■*' eftir að jeg kom lieim kom
Frandsen til mín. Jeg sá liann
úti á götu, en eittlivað livístaði
innan í mjer, að þetta væri hann.
Það reyndist rjett. Þégar jeg
hafði gert mínar öryggisráðstaf-
anir með leifturhraða fór stúlk-
an til dyra: Því miður. Herra rit-
liöfundurinn væri ekki lijer;
hann væri sestur að í Odessa.
Jeg lieyrði einskonar kokhljóð
og korr, eins og þegar maður
hrópar í svefni og getur ekki
vaknað. En svo fjekk liann mál-
ið aftur og jós yfir liana því,
Frh. á bls. U.