Fálkinn - 10.12.1943, Blaðsíða 3

F Á L K I N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM
Ritstjóri: Skúli Skúlason.
Framkv.stjóri: Svavar Hjaltested
Skrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavik. Sími 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-6
Blafiið kemur út hvern föstudag
Allar áskriftir greiðis fyrirfram
HERBERTSprenh
SKRADDARAÞANKAR
Síðustu vikuna liöfum við íslend-
ingar fengið að sanna þann samhug,
sem er og verður milli Norðurlanda-
þjóðanna. Það er sagt svo, aff bióff-
iff renni til skyldunnar og aldrei hef-
ir það sannast betur en undanfarna
tíu daga. Jafnvel íbúar Gósenlands-
ins úti í mi'jju Atlantsliafi, fundu til
gegnum fögnuðinn milcla á þeirra
sjálfstæðisdegi. Þetta var j)ó talsvert
furðulegt, því að á öld gullkálfsins
hefir fjarað út hinn gamli gestrisn-
arhugur, sem var einkenni þeirra,
er taldir voru góðir menn á góðu
sveitaheimili, i gamla daga.
Þetta verður síðasti þanki skradd-
arans í ár og þess vegna er rjett að
líta dálítið aftur á bak — renna
huganum yfir árið. Og þá er það
fyrst að segja, að árferði hefir verið
mjög sæmilegt til lands í flestum
fjórðungum landsins, en á norð-
landi ilt. Hinsvegar hefir bjargvætt-
ur íslands, sem nú heitir síld — var
þorskur í gamla daga — ekki brugð-
ist. Hún liefir reynst bjargvættur
nú, eins og mörg önnur ár.
En bóndinn —- bústólpinn — verð-
ur að lifa á einskonar ómagafram-
færi. Bóndinn segir að vjer ljúgum
því. Og vjer vitum hvað hann mein-
ar, því að hann langar ekkert til
þess að lifa á verðuppbótum.
— Hjer var fyrir rúmu ári Eng-
lendingur, sem sagði: Það rigndi
miklu af sprengjum yfir London,
sumarið 1940 — og það vitkaði
menn. Við stöndum vel að vígi, eft-
ir stríðið. En svo bætti sami mað-
ur við. Það rignir miklu gulli yfir
Reykjavik og ísland núna — gulli,
sem ekki hefir verið grafið úr þeirra
eigin jörð, heldur fallið oins og
sprengja frá flugvjel ofan úr loft-
inu. Guð gæfi að það heimskaði
ekki þessa menn!
Hvers vegna er jeg að tilfæra þetta
dæmi? Vegna þess, að hjer hefir set-
ið að völdum í landinu stjórn, séin
skipuð var út úr nauðung Alþing-
is. Hún er þingræðisbundin að því
leyti, og hún fcr, undir eins og þessu
svokallaða Alþingi tekst að mynda
stjórn. Þessi stjórn liefir unnið verk
sitt vel, og liún liefir sýnt, að hún
vill ekki vera stjórn neinna flokka
lieldur landsstjórn. En það má eng-
inn þingflokkur heyra nefnt.
Úti i Danmörku og Noregi standa
í það minsta nítján tuttugustu hlutar
þjóðarinnar saman um, að „eitt sje
til, sem sje verra en dauðinn. Nefni-
lega skömmin". Hvenær ætla íslend-
ingar að fara að hugsa um það atriöi
málsins?
Bókafregn
Guöbjörg frú Broddanesi:
GAMLAR GLÆÐUR.
fsafoldarprentsmiðja.
Húsfreyjan á Broddanesi hefir
ráðist í að gefa út endurminning-
ar sinar, sem hún segir svo um í
formála: Ekki býst jeg við að hafa
neitt það fram að bjóða, sem al-
menningur telur verðmæti, og því
síður, að það hafi mikið bókmenta-
gildi“. Þetta er litillæti höf. — því
að einmitt þegar luin nefnir almenn-
ing, sem ekki skilur torráðnar rún-
ir — eða læst ekki skilja, þá á bók-
in einmitt erindi til þeirra, sem
vilja lesa gott og gamalt íslenskt
mál um liugnæmt islenskt efni.
Og hvorttveggja er að finna í þess-
ari bók. Þar segit' frá merkisfólki
og nierkum* viðburðum. Og alt er
þetta fram borið á fallegu og eðli-
legu máli, og vitum vjer eigi hvort
fremur ber að þakka það liöfund-
inum eða umsjónarmanni útgáfunn-
ar, hr. Helga Hjörvari, sem eins og
alþjóð veit, er manna smekkvisastur
á íslenska tungu.
í köflunum segir frá mörgu fleiru
en drepið var á fyrr. Þar er m. a.
lýsing á jólahátíðinni.
Bókin er prentuð á prýðilegan
paþpír og i stóru broti. Hýn er 277
balðsíður að lengd, og á hverri blað-
síðu er eitthvað, sem mörgum þykir
gaman að lesa.
Sigurd Elkjœr:
JAKOtí OG HAGAR.
Har. Leós þýddi.
Prentsm. ísrún, 19i3.
Nöfnin, sem mynda heiti bókar-
innar minna talsvert á Bibliuna. Þau
eru bæði þaðan. En persónurnar,
sem ganga undir þessum frægu nöfn-
uin eru bæði börn eða unglingar á
Jótlandi í Danmörku, gerð með þeim
sjerkennum, sem er eignuð „liinum
seiga Jóta“, sem kallaður er svo.
Jakob er sonur bónda, sein er ein-
tómur dugnaður og harðneskja við
sjálfan sig, en Hagar er dóttir óðals-
herra i næstu sveit. Þau tvö hittast
sem börn, þegar Jakob er að sitja
yfir kúnum og birtast þá þegar eig-
inleikar þeirra og aðstæður. Síðan
er hann ráðinn vikapiltur á stór-
helmilið hjá föður Hagar. Og hefst
þá þessi saga i alvöru.
Sagan Sigurd og Hagar vann fyr-
ir nokkrum árum fræg bókmenta-
verðlaun og liefir verið mikið les-
in á öllum tungum Norðurlanda.
Ilún birtist nú i vönduðum islensk-
um búningi eftir Harald Leósson,
og er gefin út á ísafirði. — Sagan
hefir meira bókmentalegt gildi en
flestar þýddar sögur, sem út hafa
komið undanfarið.
Are Waerland:
MATUR OG MEGIN.
Náttúrulækningafjelagiö
gaf út. — R.vík 19*3.
Það er svo um starfsemi Náttúru-
lækningafjelagsins sem margt annað
nýmæli, að liún sætir ómildum dóm-
um af hálfu þeirra, sem eigi gefu
sjer tíma til að kynna sjer hvað það
eiginlega er, sem um er að ræða.
Ýmsir meðalagutls-átrúendur hafa
það t. d. fyrir satt, að þessi „villu-
trú“, sem Jónas Kristjánsson standi
að, sje eitthvað í líkingu við anda-
lækningakukl sjertrúarmanna, sem
reyni að lækna beinbrot eða bráða-
lungnabólgu með hænum og handa-
yfirleggingum.
Þeir sem lesið hafa eða nent að
hafa að kynna sjer efni þeirra
tveggja bóka, sem fjelagið hefir gef-
ið út á undanförnum árum, sann-
færast“, að átta sig á tilgangi fjelags-
þetta er. Og enn betur ætli fólk það,
sem „ekki er komið til að láta sann-
færast“ að átta sig á tilgangi fjelags-
ins, ef það les nýjustu bókina, sem
koinin er út á fjelagsins vegum og
nefnist „Matur og megin“. Er liún
skrifuð ag Are Waerland og þýdd
af Birni L. Jónssyni. En Jónas Krist-
jánsson skrifar formála fyrir bók-
inni og aftast í lienni eru ummæli
nokkurra alkunnra heilsufræðinga
um hana, þ. á. m. dr. Hindhede, hins
danska lieilsufræðings, sem mikið
var talað uin lijer á árum.
Starfsemi Náttúrulækningafjelags-
ins liggur fyrst og fremst í þvi að
kenna fólki holt' og eðlilegt matar-
æði, i þeim tilgangi að það sleppi
hjá mörgum almennum sjúkdómum,
sem ýmsir heilsufræðingar nútimans
kenna eingöngu þvi, að fólk sje kom-
ið á afvegu að því er snertir fæðu-
val sitt. Öllum er kunn barátta
Jónasar Kristjánssonar gegn slípuð-
um grjónum og hveitimjölinu, sem
íslendingar nota, svo og sigtuðu rúg-
mjeli o. s. frv. Það hefir sein sje
leiðst í ljós, að einmitt hýffið á
mörgum korntegundum er mikils-
verðasta fæðan fyrir allan þorra
inanna.
Það er sjerstaklega gaman að lesa
hókina vegna þess, að hún er einkar
vel og ljóst samin. Og dæmin, sem
höf. tekur úr daglegu lífi og reynslu
eru svo glögg og merkileg, að ekki
þýðir að berja höfði við steininn
gagnvart þeim.
Gíslina Vigfúsdóttir, Elliheimilifí,
Hafnarfirffi, verffur SO ára 10. þ. m.
Frú Sigríður L. Nikulásdóttir, Sól-
vallagötu 70, verffur 50 ára 26. þ. m.
Guffm. Rjörnsson, fyrv. sýslumaffur, Jón Guffmundsson, fyro. yfirkjöts-
varff 70 ára 5. þ. m. matsmaður, verffur 70 ára 11. þ. m.
Næsta tölublað
Fálkans verður
Jólablaðið
%