Fálkinn - 10.12.1943, Blaðsíða 11

F Á L K 1 N N
11
GEGNINGAR.
Framhald af bls. 6-
lönd, sem víðlendust voru. Varð
ekki fengist um — nje heldur auð-
velt — að telja fjeð til hlítar á fjar-
auðugustu bæjunum, fyr en komin
voru harðindi og fjeð náðist sam-
an i „stóð“.
Hvergi á Rangárvöllum eru eins
stór heimalönd og á Keldum, þar
sem verið höfðu lönd annara stórra
jarða fjögra (eða 5?) að miklu leyti,
og 6 eða fleiri hjáleigur að auki.
Milli ystu endimarka, frá s.v.
(Tungunesi við ós Stokkalækjar, að
ltauðkolli i Gráhrauni) til n.a., er
4 klst. gangur, og þvert um landið
miðsvæðis, nærfeU kl.st. gangur.
Smalað var þar í jjrennu lagi:
„Fyrir ofan“, hraun öll og heiðar,
„Fyrir vestan“, Keldnakotsland,
Króktúns og Tungulönd, og „Fyrir
austan“ Keldnalækinn að Rangá. —
Var sú smalamenska (og er) mann-
frek, og þurftu stúlkur líka að smala
og hörn frá sex ára aldri, á skemri
leiðunum. Allir fóru gangandi, og
datt engum í hug að nefna liest til
að smala á. í Iengstu leitir („Upp-
fyrir“) var farið á stað undir birl-
ingu á morgnana og komið heim
nálægt nóni (kl. 3) eða síðar, með-
an flest var fjeð. Karlmenn fóru
ljettklæddir að ofan og í einni
prjónabrók (nærhald), en þykkir og
heilir máttu leðurskórnir vera, svo
ekki gengju menn á berum sjer,
þegar heim kom, því Hekluhraun og
sandar eru skófrekir.
Aldrei var hafður malarbiti i vasí
nje heldur drykkjarsopi í þessum
smalamenskum. Og ekki heldur, þó
(ehgra væri gengið í Hekluhraun-
inu: Katlana, eða Geldingafjöll og
Vatnafjöll. Þá var þó verið meira
en 10 kl.st. á labbinu, oftast 12—15
kl.st. Enda var það ekki ætlað öðr-
um, en fullvaxta og vel lirausium
karlmönnum. „Fyrir ofan“, í Keldna-
landi, var hvergi að finna rennandi
vatnsdropa, eða stöðupoll á auðri
jörð. En eftir rigningu gat viljao G1
að munnsopi vatns fyndist á steini.
--- Og eitt sinn man jeg sjerstaklega
eftir góðri svölun af hrimuðum
krækiberjum í Gráhrauni, að lokn
um spretti við styggar kindur.
Ein fyrsta smölun min „Fyrir of-
an“.
Það mun hafa verið haustið 1879,
þegar jeg var kominn liátt á 11 ái
ið, að jeg fór með Jóni bróður min-
um í lengstu leitina. Komið var heim
á tún með fallegan fjárhóp, upp
úr nóni. En þá var nú ekki þegar
til setu boðið inni á rúmi. Eftir
var að „reka inn“, og tók það lang-
an tima. Allir sem „vetlingi gátu
valdið“ á bænum, koniu út til að
standa i kring um fjeð, og gestir
allir hjálpuðu til að reka inn. Voru
(og eru) á túninu 2 fjárrjettir stór-
ar, sem tóku mikið á aðra þúsund
fjár, þegar þær voru troðfullar.
Meðan á því stóð, og við það að
standa lengi kyr, tók jeg að kenna
talsverðrar jireytu i liægra fæli,
lagðist því á hnjeð til að hvíla fót-
inn. En þá tók næsti maður að
hlæja að lítilmensku minni. Þoldi
jeg það auðvitað ekki, spratt á
fætur og reyndi ekki slíka lægingu
framar. Loks þegar búið yar að
troðfylla háðar rjettirnar, var heill-
ar rjettar liópur eftir. Varð að reka
hann burt og standa yfir honum
fram í Ranga, neðst á túninu milli
lækja, þar til nábúar höfðu dregið
fje sitt og þeirra nágranna úr báö-
um rjettunum. Tókst svo lóks, með
frá og aðrekstrum á víxl, að koma
inn afganginum öllum, og að ko.rna
afbæjarfjenu sitt i liverja áttina.
Næst var þá eftir að draga inn i
hús heimasauði, til slátrunar næsla
dag, svo og (þá?) að draga út lömb-
in og reka þau „Austur fyrir“. —
Þar voru þau liöfð á haustin. -Loks
var eftir, í rökkri og fram i myrk-
ur, að „reka fjeð upp fyrir“ Keldna-
hrcfun, þriggja korta til kl.st. gang
hvora leið. Fjeð var þægt og viljugt
á jieirri leið, og þurfti sjaldan til
þess nema 2 menn eða unglinga,
eftir öðru dagsverki þeirra, þraut-
segju og áslæðum.
Vigf. Guðmundsson.
Happdrættisvinningurinn.
Farmhald af bls. !)
þjer.“ Og svo tók mamma í
handlegginn á Sigga og svo fóru
þau og Ijetu Ellu standa eftir.
Mamma vildi ekki lengur
ganga með lienni. Ella fjekk ein-
hvern undarlegan sáran stíng í
hjartað, og alt í einu skildi hún,
hvað hún hafði verið vond og
eigingjörn.
„Ó, mamma mín,“ kallaði
hún, „vertu ekki reið.“ En móð-
ir hennar heyrði ekki til hennar.
Þá kastaði liúii sjer grátandi
niður á götuna. Hvernig gat hún
nokkurntíma komið aftur heini
til mömmu, úr því liún hafði
verið svona vond og eigingjörn.
Hún liafði hara hugsað um sjálfa
sig; ekki eitt einasta augnablik
liafði hún hugsað um hin, þau
sem altaf höfðu verið svo góð
við liana. Aldrei liefði Siggi
gleymt því, og hún grjet og
grjet.
„Hvað er að þjer, Ella mín?“
Mamma Ellu beygði sig yfir
rúmið hennar. „Sængin liggur á
gólfinu, og þjer er orðið iskalt.“
Ella vafði liandleggnum um
hálsinn á mömmu sinni og hall-
aði sjer upp að henni. „Þú ert
ekki lengur reið við mig mamma,
er það?“
„Reið við þig, elskan mín, það
er víst eitthvað, sem þig Jiefir
dreymt. Legstu nú niður og
farðu að sofa,“ sagði mamma
liennar og breiddi sængina vel
ofan á liana.
En hvað Ella var lukkuleg..
Þetta var hara draumur alt sam—
an. Hún liafði ekki unnið í happ-
drættinu, hún hafði ekki keypi
öll fínu fötin, mamma var ekki
reið, og á morgun var sunnu-
dagur. Ella hreiddi upp fyrir liöf-
uð og sofnaði vært.
En um morguninn læddist hún
á fætur, og þegar mamma og
Siggi komu inn i stofuna, var
húið að laga þar til, kveikja upp
i ofninum, leggja á horðið, og
Ella kom inn með ilmandi kaffi.
„En hvað þú ert orðin dugleg
stúlka,“ sagði mamma glöð.
„Svona verður það á hverjum .
Mesti fjeglæfra-
maður 20. aldar.
Stavitsky og Ivar Kreuger liafa
verið taldir einna stórlækastir fje-
glæframanna þessarar aldar, en
sumir vilja lialda því fram, að Gast-
on B. Means sje ofjarl þeirra, þó
að eigi hafi sá maður orðið al-
ræmdur hjer á landi. Hann fæddisl
vestur i Ameríku 1879 og lagði
stund á lögfræði. Hann tók að sjer
lögreglunjósnir fyrir einstaklinga og
hóf þá tegund fjeglæfra, sem marg-
ir lutfa stundað síðan: Hann sendi
gull-barra með járnbrautinni og
trygði hann fyrir 57.000 dollara.
Þegar á ákvörðunarstaðinn kom
sýndi það sig að í bögglinum var
enginn gull-barri heldur trjebúturi
Njósnari fyrir Þjóðverja í fyrri
heimsstyrjöldinni og barst inikið
á. Þóttist allaf vera að komast fyrir
stórmikilsvert mál. Var altaf að
lofa að koma með kassa með mik-
ilsverðum skjölum, en jafnan fór
svo á síðustu stundu, að einhver
„gagn-njósnari“ liafði náð skjölun-
um og sett pappírsrusl í kassann
í staðinn. Eftir stríðið náði hann
i miljónamæringsekkju, sem fól lion-
um að reka erfðamál fyrir sig, sem
endaði þannig, að eftir að Means
hafði fengið stórfje í óinakslaun
tilkynti liann að ekkjan væri dáin
— hún liefði ráðið sjer hana sjálf,
sagði Means. Hann var sakaður um
morð, en slapp vegna þess að sann-
anir gegn honum vantaði. Síðan
tókst honum snildarbragð: Hann
var ráðinn i amerisku leynilögregl-
una. Ljet kalla áfengissmyglarana
á sinn fund og ljet þá hlusta á sain-
tal, sem hann þóttist eiga í síma
við forsetannn og opinbera ákær-
andann, og ljet smyglarana borga
sjer stórfje og fara siðan. Þetta
komst upp og Means var settur i
tugtliúsið. Þaðan tókst lionum að
fá ríkismannsdóttur eina til þess
að kosta útgáfu einnar mestu
lineykslisbókar, sem nokkurntíma
liefir verið gefin út i Ameriku. Hjet
bókin „Hver drap Harding forseta?“
Means komst að þeirri niðurstöðu
í bókinni að kona hans hafi drepið
hann, en síðar játaði hann að liver
einasta lína í bókinni hefði verið
lygi og uppspuni. Þegar hann slapp
úr fangelsinu græddi hann 200.000
dollara á þvi að ljúga upp rúss-
neskri njösnarsögu, en gögnin í
þvi máli „liurfu“ vitanlega á síð-
asta augnabliki. Og svo fjekk liann
150.000 dollara fyrir afskifti sín af.
málinu, sem spanst út af barni Lind-
bergs, sem stolið var. Fór 1 tugt-
húsið á ný — og aflur og aftur.
Eigi vitum vjer hvort hann er utan
tugthúss eða innan núna, eða hvorl
liann er yfirleitt ofan jarðar.
degi lijer eftir,“ sagði Ella stilli-
lega.
Hún var að luigsa um draum-
inn sinn.
Egi3§ ávaxtadrykkir
RINSO VERÐUR ÞVÍ
NOTAORVORA ÞVÍ MINNA VAlN
SEM ÞJER NOTIÐ
Jafnvel þó að þjer verðið að
komast af með minna Rinso
en áður. þarf þvotturinn ekki
að Hða neinn haga við Jiað.
Rmso er svo kröftugt. að hægt
er að þvo, þó að ei sje notað
meira vatn en svo að rjett
renni yfir þvottinn, þegar
honum er vél þjappað saman.
Því minna vatn sem þjer notið,
þv( minna Rinso þurfið þjer.
Rinso
Hrærið vel sápulöður úr Rinso
og vatni úr heita krananum og
þvælið hvíta þvottinn yðar úr
þvottavatninu í 12-mfnútur.
Þégar Jijer liafið tckið hvita
þvottinn yðar upp úr, þá
pvælið Jijer mislita þvottinn
úr sama vatninu í 12 mínútur.
Með Jiví sparið þjer þriöjung
af þvi Rinso, sem þjer notið
venjulega, og þvotturinn yðar
lítur ljóniandi fallega út, eigi
að síður.
Engin suöa—
gerir þvottinn hreinan
X-K 200'1-I51