Fálkinn - 17.12.1943, Blaðsíða 10
2 JÓLABLAÐ FÁLKANS 1943
flina Mne Leganger:
JIól Geirmimdar
AÐ var annan dag jóla. Ung-
ur maður kom kom á fleygi-
ferð á skíðum niður löngu lilíð-
ina fyrir ofan Bjarnarból; snjór-
inn rauk kringum hann. Hann
nam ekki staðar fyrr en hann
var kominn ofan i dalbotn. -—
„Hvílík leiftrandi fegurð!“ varð
honum ósjálfrátt að orði.
Stuttum vetrardeginum var
tekið að halla. Sólin hafði komið
í örstutta jólaheimsókn. Roðinn
var enn eftir á vesturhimninum,
og gegnum greniskóginn mátti sjá
glóð af sjálfri sólinni. Víðsvegar
um fannhvítan dalinn mátti sjá
dreifða svarta díla, manneskjur,
akandi og gangandi, sumar á
leið til kirkju, aðrar í gestahoð,
en flest af unga fólkinu var víst
á leið í dansinn í samkomuhús-
inu.
Hann heyrði bjölluhljóminn
frá sleðunum skýrar eftir því
sem liann færðist nær, og svo
heyrði liann ldátur og gaman-
yrði, sem fólkið kallaðist á þar
sem það mættist, eða frá skiða-
fólki sem fór fram hjá.
Ungi maðurinn hraðaði sjer
áfram, heygði til vinstri og nam
svo staðar og liorfði upp i hlíðina,
sem hann liafði komið ofan úr.
— En hvað kotið hans föður lians
virtisl lítið lijerna að neðan! Og
þó höfðu þau þrjár kýr og hest!
Var þetta ekki líkt honum afa
hans, þegar liann stóð kengbog-
inn og studdist báðum höndum
fram á stafinn og með otur-
skinnshúfuna, þessa sem hann
var með bæði úti og inni og ýtti
niður á brúnirnar yfir smáu,
snöru augunum. — Þau voru
gluggarnir, sem gægðust út und-
ir lágu þakskegginu með virðu-
lega snjóparrukinu. Hann gat
ekki sjeð úthúsin þarna að neð-
an, það var eins og þau sætu á
hækjum undir sköflunum.
— ,Hjer heima er ekki annað
að liafa en basl og stríð, — liugs-
aði Geirmundur, um leið og
hann beygði sig til að laga á
sjer skíðabandið.
Hann var orðinn staðráðinn
i því, að sjer værí ekki nema
um eina rjetta leið að gera, sem
sje þessa: að þiggja fargjaldið
af lionum föðurbróður sínum í
Ameríku og fara til hans, setja
sjer tíu ára frest til að dvelja
þar, raka saman fje og koma
svo heim aftur og kaupa Ashól-
inn og næsta kot við, sem hjet
Nýihær, slá býlunum saman og
hyggja þar upp. Þá skyldu pabbi
og mamma eignast veglegan bú-
stað — einkum mamma, því að
hún hafði stritað mikið, komið
upp stórum barnahóp við mikla
fátækt. Tíu ár voru ekki langur
tími fyrir ungan og ógiftan
mann, en fyrir mömmu —
mömmu. Tíu ár, þau síðustu,
þau dýrmætustu af æfi hennar.
--------Þegar hann kæmi heim
aftur og litlu systurnar hans
yrðu orðnar stórar — mundi
mamma verða á hfi þá?
Hann sá hana svo greinilega
fyrir sjer, með veikan roða í
sognu kinnunum — og augun —
ó, mamma!
Jæja, þeir ættu bara að vita
það, kunningjarnir, að hann væri
svo jnikið barn, að hann bein-
línis tárfeldi við tilliugsunina
um, að eiga að skilja við liana
móður sína. Eins og liann gæti
ekki sent dollara-seðla heim í
brjefunum, sem liann skrifaði
henni; eins og þetta gæti ekki
tekist.
„Hæ, hæ! Eyvindur!“ Hann
kallaði til fjelaga síns, sem lika
var á leiðinni í samkomuhúsið.
Nú var Germundur orðinn mað-
ur fyrir sinn hatt aftur. Hann
ætlaði vestur til hans föðurbróð-
ur síns. Þurfti aðeins að bíða
eftir framiðanum. Þetta var
stærðar fyrirtæki, sem hann
föðurbróðir hans rak þarna fyr-
ir vestan, sagði hann hreykinn
— og liann átti að verða for-
stöðumaður lijá lionum, eða eitt-
hvað því um líkt.
EGAR þeir komu að sam-
komuhúsinu þyrptust fjelag-
arnir í kringum þá til þess að
hlusta og spyrja. Það voru ekki
margir þar um slóðir, sem höfðu
farið vestur um haf síðari árin,
og svo var það þelta — Geir-
mundur átti að fara til ríks föð-
urbróður síns, en þurfti ekki að
lenda í basli fyrstu árin, eins og
svo margir aðrir.
Tíminn líður fljótt í glaðvær-
um fjelagsskap, og harmónikan
var eggjandi og tónaði gömul
og ný danslög af mesta fjöri.
Alt snerist um Geirmund um
kvöldið. Allar stúlkurnar vildu
dansa við hann að skilnaði og
kveðja liann og óska honum far-
arheilla.
Geirmundur hafði liaft svo
margt að hugsa, að hann hafði
steingleymt, að fyrst og fremst
hafði liann ætlað sjer að dansa
við æskuvinkonu sína og svo
gott sem unnustu — liana Helgu
sem var svo hlið og væn.
Hann hafði' kinkað kolli til
hennar í flýti, þegar hann kom,
en svo hafði liann mist algei'-
lega sjönar á ljósu lokkunum
liennar. Jæja, nú var hest að
fara og svipast um eftir henni.
Spaugandi og hlægjandi oln-
hogaði hann sig áfram gegnum
hópa pilta og stúlkna, sem stóðu
úti á pallinum til að draga að
sjer kalt loft, og loks komst
hann út.
Máninn var kominn á leið upp
á dimmbláa festinguna; hann
horfði stór og mildur niður á
jarðríki; betra jólasamkvæmis-
veður varð ekki á kosið. Kuldinn
var mikill; það brakaði í göml-
unx stokkaveggjunum.
„Helga, Helga!“ kallaði hann
lágt. Enginn svaraði. Það var
enga manneskju að sjá á hlað-
inu —. „Helga!“
Honum virtist hann heyra kyn-
legt lxljóð úr skugganum undan
veggnum — eins og einhver væri
að bæla niður í sjer grát.
Geirmundur tók viðbragð,
læddist svo fram jneð veggnum
og gægðist fyi-ir hornið. Þar var
dimt; tunglsins naut ekki þar.
„Helga!“ hvíslaði hann á ný.
Ekkert svar, en hann héyrði
snökt. Hann rjetti út liöndina
og greip í grannvaxna öxl, sem
skalf af gráti.
„Helga, Helga, ertu gengin af
göflunum. Að standa hjerna og
beinfrjósa i þessum kulda. Af
hverju ertu að gráta?“
Hann hafði dregið hana að
sjer, hún hallaði höfðinu upp að
öxlinni á honum og grjet ákaft
og muldraði eitthvað, sem hann
ekki skildi.
„Hvað ertu að segja, Helga?
Þú mátt ekki gi-áta svona. Jeg
kom hingað til þess að leita að
þjer. Við skulum koma inn og
dansa.“
„Ha? viltu ekki dansa, seg-
irðu ?“
„Vegna þess að jeg ætla að
fara vestur?“
„Góða, besta, væna mín! Jeg
ætla vestur til þess að græða
peninga, liafida þjer og þeim
heima. Tíu ái\ Hvað er það?
,-,Ekki fyrii' okkur sem erum
ung, segir þú, en góða Helga,
talaðu nú svoleiðis að jeg skilji
það, og gi'áttu ekki svona.“
„Hversvegna ætlarðu að
fai-a?“ heyrðist sagt lágt.
„Góða Helga, finst þjer að
okkur veiti af því?“
„Nei, mjer finst það óþarfi."
„Hjer er ekkert við að vera
nema fátæktarhasl. Jeg verð að
liafa meira svigrúm og ekki
ganga mjer til húðar fyrir aldur
fram, eins og pahhi og mamma
hafa gert.“
„Meii-a svigrúm!“ Það var
gremja og háð í röddinni. „Hjer
er nóg svigrúm fyrir okkur hæði
og þau gömlu líka. Við eigurn
að vinna fvrir þeim, skilurðu
það ekki?“
„Vinna — þú skilur ekki livað
þú ert að tala um.“
„Skil? — Jeg er alin upp við
íatækt eins og þú, Geirmundur,
og faðir minn og móðir eru kom-
in i gröfina; en jeg er ekkert
hrædd um afkomuna samt. Jeg
get unnið með þessum háðmn.“
Hún rjetti upp báðar hendurnar
og krepti hnefana.
Geirmundur greip um báðar
hendur hennar og lijelt þeim.
Hann gat ekki vai’ist lilátri og
var hann þó hrærður í huga.
„Ætlarðu að þræla með þess-
um litlu höndum ?“ Hann þrýsti
mjúkt að þeim.
„Það ætla jeg að gera, Geir-
mundur, og það skaltu vita“ —
nú var hún hætt að gi’áta en var
róleg og hátíðleg, — „að ef þú
fei’ð þá er öllu lokið á milli
okkar."
„Ertu gengin af göflunum?
Heldurðu kanske að jeg bregð-
ist þjer?“
„Það verður að hafa það, Geir-
mundur; en ef þú ert ekki meiri
maður en svo, að þú látir for-
eldra þína, sem liafa mist svo
mikið og nú eiga aðeins tvær
smátelpur eftir heima, strita
hjálparlaust síðustu æfiárin sem
þau eiga ‘ftir, þá ertu ekki sá
maður sem jeg lijelt. Þú varst