Fálkinn - 17.12.1943, Blaðsíða 18

JÓLABLAÐ FÁLKANS 1943
Snoáwgis um
Við vorum saman í Upernivik,
Knud og jeg, eitt vetrarkvöld. Það
eru mörg ár síðan og við vorum
ungir. Við liöfðum verið inni hjá
nýlendustjóranum til að hiðja um
að fá að halda „skrall“ á beykis-
loftinu og höfðum fengið leyfið. En
þegar við spurðum liann livort liann
vildi ekki koma á dansinn svaraði
hann nei og hló.
Þegar við komum niður á veginn
aftur, sagði Knud við mig: „Heldur
þú, að við verðum nokkurntima
svo gamlir og súrir, að okkur detti
í hug að vera vetrarkvöld í græn-
lenskri nýlendu án þes að dansa?“
Við töluðum dálitið um þetta og
urðum svo samferða í beykisstofuna
og sveifluðum stelpunum við liar-
monikuspil. Iínud Rasmussen varð
aldrei svo gamall að liann gleymdi
lífsgleðinni og skemtuninni. Hann
var altaf skemlunarinnar maður
heima hjá sjer og gleðin yfir lif-
inu, sem i lionum hjó, kom ávalt
fram í öllu, sem hann hafðist að í
eyðimörkinni.
Dr. Lauge Kocli sagði eitt sinn við
mig uppi í Thule: „Til þess að
skilja Knud verður maður að sjá
liann uppi í miðjuni Melvilleflóa í
djúpum krapasnjó, með uppgefna
hunda, engan liundamat, önuga og
þreytta eskimóa og þunga sleða —
og langt heim. Þá er hann mestur."
Afrek Knud Rasmussens byggjast
á laginu sem liann hafði á því að ná
því síðasta úr sjálfum sjer og sam-
verkamönnum sínum. Skapið hatn-
aði með örðugleikunum og kraft-
arnir uxu með erfiðinu. Við liöfum
ferðast saman meira en flestir menn
i veröldinni. Vorum saman um alt
í meira en 15 ár, einir meðal eski-
móa, einangraðir á landisnum eða
viltir í hrannís úti á hafi. Við þekt-
Knud fíasmussen.
um hvern afkima livor í öðrurn. Knud var Desa tuauuiuin
Þegar jeg man liann best minnist sem jeg hefi hitt. Hann liataði fólsku
jeg frækni hans, áræðis og þraut- og lygi. Þegar maður sagði honum
segju. Atorkan hjálpaði honum að frá þjófnaði og prettum neitaði hann
sigra hverja þraut. altaf að trúa þvi. „Segðu mjer það
Jeg er sjálfur stór vexti en hann ekki. Mjer er vel við manninn, og
var eiginlega lítill. Jeg mun hafa jeg vil heldur hugsa mjer hann eins
getað lyft þrefalt meiru en liann. og jeg lield að hann sje.“
En liann var mjer fremri i þvi, að Knud Rasmussen var fæddur i
bera hyrði langa leið. Jeg sá það Grænlandi og sögurnar um ömmu
Jtegar við vorum á lireindýraveið- hans, foreldralausa eskimóastúlku,
um. Þær eru nefnilega ekki ein- sem fanst nær allsnakin i kofa og
göngu í Jtví fólgnar að elta dýrin síðan varð kona nýlendustjórans
og skjóta þau. Maður þarf líka að rjeðu miklu um æfi lians.
bera ketið heim, yfiV fjöll og firn-
indi. Jeg tók hvað eftir annað tvö- Vinur eskimóa.
falda byrði á við Knud, en hann Hann hefir skapað hið nýja Græn-
kom altaf með meira heim en jeg. land og gert það af ást á Grænlend-
Það sem liann gat staðið undir har ingum. Hann var enginn áróðurs-
hann alla leið og livíldi sig aldrei, maður i eðli sínu. Og hann reiddisl
en við hinir þurftum altaf að vera sjaldan og ])á ekki nema i svip. Jeg
að taka af okkur byrðina og Ijetta hefi heyrt hann hlusta á kærur
hana. Eskimóa fyrir framferði Dana, og
Frábær hundaekill Knud lofaði að leiðrjetta málið.
var hann. Sá mesti sem nokkurn- Skömmu síðar sat hann hjá viðkom-
tíma liefir verið til. Nú eru flugvjel- andi Dana yfir kaffibolla og talaði
arnar að taka við og varningurinn
er fluttur á vjelsleðum. En Knud
var hundaekill og kunni alla ferða-
siði eskimóa út í æsar. Hann var
óþreytandi kajakróðrarmaður á
yngri árum, en sleðamaður var
hann til þess síðasta.
Við fórum yfir Grænlandsísinn
1912. Það er að segja, Knud fór, og
2 eskimóar og jeg eltum. Við fórum
á 11 dögum yfir þvert Grænland,
stærstu eyju veraldar. Þetta var
dregið í vafa en jeg veit að það er
satt. Við höfðum rostungsket i nesti,
af evrópumat ekki annað en te og
sykur og 14 pund af haframjeli, og
Jiað komum við með aftur.
Þarna uppi í snjónum lágum við
í hlýjum snjókofunum þegar byljir
voru og spöruðum matinn, og þeg-
ar við áttum bágt með að sofa söng
Knudur visur eftir Drachmann fyr-
ir okkur. Hann var eins þreyttur eins
og við — en syngja varð hann.
Eskimóarnir skildu ekki orðin en
þeir skildu meininguna. Gleðina yf-
ir lífinu og heiminum og viljann
til að selja tilveruna sem dýrustu Knud Rasmussen í Eskimóabuningi.
verði.
Úr grœnlenskum firði. í horn-
inu fíasmussen og Peter
KNUD
RASMUSSEN
Eftír Peter Fremclheii