Fálkinn - 17.12.1943, Blaðsíða 28

20
JÓLABLAÐ F.ÁLKANS 1943

Fluöiö er íerliiöl
'LJ’INN 14. júlí 1937 lentu þrír
-^rússneskir flugmenn í California.
Þeir liöföu flogið viðkomulaust frá
Moskva, en sú fjarlœgð er um 10.700
kílmetrar, á G2 klukkustundum.
þetta flug þeirra var engin œfin-
týrabrella heldur þáttur í rannsókn
á flugleið yfir norðurskautið, sem
sovjetstjórnin liefir í huga að lcoma
á eftir stríðið millli Rússlands og
Bandaríkjanna.
Þessi atburður gerðist minna en
35 árum eftir að fýrst var flogið,
þannig að sannað sje, i vjelknúinni
fiugvjel, og aðeins 18 árum eftir að
póstflug liófst í Bretlandi. Svo mikl-
ar liöfðu framfarirnar orðið i flugi
síðan í byrjun aldarjnnar, að nú er
ómögulegt að segja, hvar þær fram-
farir taka enda.
Það var 17. desember 1903 sem
fyrsta vjelknúna flugvjelin, sem bor-
ið gat mann, hófst i loft með þá
bræður Orville og Wilbur Wriglit.
Þetta flug stóð ekki nema 12 sek-
úndur og vegalengdin var aðeins
120 fet, en bræðurnir flugu þrisvar
þennan sama dag og á því síðasta
tókst þeim að halda sjer á lofti 59
sekúndur og komast 852 fet. Þenn-
an dag sást afturelding þeirrar loft-
aldar, sem mannkynið liafði svo
lengi talað um.
Það hefir oft verið sagt, að
Wright-bræðurnir verðskuldi i raun-
inni ekki þann heiður, sem þeim
hefir verið eignaður: að vera liöf-
undar flugsins, því að þó að þeim
liafi fyrslum tekist að lyfta sjer i
vjelknúinni flúgvjel þá hafi þeir
bygt það afrek á rannsóknum ann-
ara. Sannleik þessa máls má nokkuð
marka af umsögn þeirra sjálfra, er
þeir ljetu hafa eftir sjer, er þeir
höfðu gert tilraunir sinar í tvö ár:
„Við sáum að útreikningar þeir,
sem aðrir höfðu bygt tilraunir sinar
á, voru óábyggilegir og að þeir
höfðu verið að fálma fyrir sjer i
blindni. Þegar vjer höfðum byrjað
tilraunirnar i fullvissu þess, að við
hefðum fundið hinn rjetta visinda-
lega grundvöli, þá urðum við hvað
eftir annað að efast um, að hann
væri rjettur, þangað til loks — eftir
tveggja ára rannsóknir — að við
fleygðum öllum kenningum annara
fyrir borð og afrjeðum að treysta
aðeins uppgötvunum okkar sjálfra.
Sannleikur og villa var hvarvetna
svo samantvinnað, að erfitt var að
greiða l>að hvað frá öðru.“
Wilbur Wright segir að hann
hafi ekki fengið verulegan áhuga
fyrir flugi fyrr en hann las um
dauðaslys Otto Lillienthals, árið
1890, en liann var brautryðjandi í
svifflugi. Þá fóru þeir bræður að
lesa bækur um þessi mál, en það
var ekki fyr en þeir höfðu lesið
alt, sem þeir höfðu náð til um flug,
að þeir byrjuðu á raunhæfum til-
raunum.
Sjö ár liðu frá dauða Lilienthals
til þess að Wrightbræður unnu hinn
mikla sigur sinn — sjö ár látlausr-
ar vinnu og heilabrota. Það var oft
á þeim árum að þeim lá við að
gefast upp og örvænta í baráttunni.
Eitt mesta áfallið, er þeir urðu
I dag fyrir 40 árum tókst manninum í fyrsta sinn að
láta vjelknúna flugvjel lyfta sjer frá jörðu. Það voru
bræðurnir Wilbur og Orville Wright, sem þá urðu braut
ryðjendur í þeirri tækni, sem nú setur öllu öðru framar
svip á samgöngumál mannkynsins. Aðeins 40 ár hafa
breytt flugvjelinni úr ófullkomnu leikfangi í samgöngu-
tæki, sem í tíma hefir minkað fjarlægðir veraldarinnar
um 4/5 til 9/10.
fyrir var það, er þeir komust að
raun um, að kenningar Lilienthals
voru i mörgum greinum rangar.
Wilbur komst meira að segja i
lióp þeirra vantrúuðu manna, sem
sögðu, að þó að maðurinn lærði
einhverntíma að fljúga þá yrði það
ekki i sinni tíð eða bróður síns. En
það var einhver ómótstæðilegur
dularmáttur, sem knúði bræðurna
til að halda áfram, og Wilburn
lifði það að sjá, að hann liafði haft
á röngu að standa, og liljóta að-
dáun allieims og þakklæti fyrir verlc
sin.
Síðan kom afturkippur í almenn-
ingsálitið. Menn óraði aðeins fyrir
gengi flugsins — einliverntíma. En
svo varð öllum ljóst, að rjett væri
að „taka flugið alvarlega.“
Ýmsar gerðir flug-
vjela frá elstu tím-
um flugsins. 1) Tví-
þekja Wrightbræðra
2) Flugvjel Bleriots,
3) Furmanflugvjel
Grahame-White, 4)
Flugvjel Paulhans,
5) Curtissflugbátar,
sem flugu fgrstir yf-
ir Atlantshafið 1911),
6) Ensk Vickers
Vimg, sem flaug gf-
ir Atlantshaf 1919,
7—8—9). Flugvjel
ar Amalie Earhardt,
IJndbergs og Kings-
ford Smith, 10)
Jason, flugvjel Amy
Johnson 1930', 11)
Winnie Mae, flw,-
vjcl Wiley Post, er
fór kringum hnött-
inn á 8 dögum.
Orville Wright fæddist í Dayton
Ohio í Bandaríkjunum 1871 og byrj-
aði snemma að fást við blaðamensku.
Seytján ára gaf liann út blað, *ar
sjálfur ritstjóri þess og prentaði
það; það var fjórar siður og hjet
West Side News. Brátt komst hann
að raun um, að enginn gæti afkast-
að þessu starfi einn, svo að hann
fjekk Wilbur, sem var fjórum ár-
um eldri en liann, til þess að ann-
ast ritstjórnina, en var sjáfur prent-
ari og útgefandi baðsins áfram.
Græddu á reiðhjólum.
West Side News varð þeim bræðr-
uin engin fjeþúfa, nje heldur kvöld-
blaðið Snap-Shots, er þeir byrjuðu
á haustið 1894, svo að þegar reið-
lijólin fóru að verða vinsæl vestra
hættu þeir blaðaútgáfunni og stofn-
uðu fjelag, sem hjet „Wright Cycle
Company“. Þetta fyrirtæki gafst svo
vel, að bræðurnir gátu farið að
stunda rannsókn á flugi og tilraun-
ir. Þessi. sjö næstu ár notuðu þeir
hvern eyri, sem þeir höfðu afgangs
til þess að kaupa bækur um flug og
efni í tilraunavjelar. Þeir höfðu
engin efni á að gifta sig og urðu
meira að segja að fá peninga að
láni hjá systur sinni, sem var
barnakennari.
í nærri því tvö ár eftir desember-
daginn sæla, sem þeim tókst að
lyfta sjer unnu þeir bræður sleitu-
laust og án þess að jafnvel grannar
þeirra veittu þeim nokkra atliygli.
Svo kom 5. október 1905. Þá tókst
þeiin að fljúga 38 kílómetra vega-
lengd með liraða, sem svaraði til
rúmlega G0 kílumetra á klukkustund.
Þeir reyndu að láta almenning
vita sem minst um livað þeim yrði
ágengt, til þess að hafa sem bestan
vinnufrið, en frjettin barst út og
þeir urðu að taka sundur flugvjeliná
sína og fara heim. Þar hjeldu þeir
áfram tilraunum sínum með mestu
leynd, en stóðu i samningum við
rikisstjórnir ýmisra landa um kaup
á uppgötvun sinni.
Svo skeði það næst, 1908, að
Wilburn Wright fór með flugvjel
þeirra, sem lijet IJvíta flugan, til
Frakklands og þar flaug liann ná-
lægt 125 kílómetra í stryklotu. Fram
að þeim tíma höfðu margir dregið
í efa sannindi þeirra frjetta, sem
bárust af flugi bræðranna vestan