Fálkinn - 14.01.1944, Blaðsíða 6

6
F Á L K I N N
- LITLfl SflBflfl -
Mðrg viðtalsbil
(Simtal)
Síminn hringir.
Stöðvarstúlka: Samtal við Hvítár-
þorp! Hún (ástúðlega): Hallól Er
það Eiríkur?
Hann: Já, það er jeg. Saknar þú
mín vina mín. Jeg sakna þín mikið.
Það er svo andstyggilegt að vera
í bænum.
Hún: Þú ættir að koma hingað
tii mín. Kemurðu ekki á laugardag?-
eða sunnudag?
Hann: Já hm, jeg veit það ekki
Það er svo mikið að gera á skrif-
stofunni núna. Jeg var lika half-
vegis búinn að lofa Jörgen fraenda
að vera með honum.
Hún: Með Jörgen! Hversvegna?
Getur liann ekki verið án þín?Það
er alveg óþarfi fyrir þig að vera með
honum.
Hann: Hm. Þú misskilur mig.
Mig langar í dýragarðinn. Það hef-
ur hvorugur okkar komið þangað
síðan við vorum börn. Jörgen kom
með uppástunguna.
Hún: Að fara i dýragarðinn. Það
er ljóta vitleysan.
Hann: Það er sagt svo skemtilegt
að sjá dýrin nú um liásumarið.
Hún: 'Blessaður vertu ekki með
þessa dellu. Hvert ætlar þú á sunnu-
daginn?
Miðstöðvarstúikan: Eitt viðtals-
tímabil.
Hann: (í ljettari tón). Jæja litla
kisa, samtalinu er lokið. Líði þjer
vej.
Hún: Lokið samtalinu? Nei. Jeg
vil fá að tala í 3 minútur enn.
Hann: Hvað áttu ósagt?
Hún: Já, að vita hvert þú ferð á
sunnudaginn?
Hann: Jæja, jeg liætti við að fara
í dýragarðinn, þar sem þú getur ekki
verið þvi samþykk. — Mig langar
einkum að sjá livítu mýsnar.
Ilún: (háðslega). Voru það livítu
mýsnar sem ykkur langaði til að
sjá . En voru það ekki dansmýsnar
sem ykkur eru freltar að skapi?
Hann: Jeg bið þig að leggja háð-
ið til liliðar. Dýragarðurinn geymir
margar endurminningar. Þar ljek
jeg mjer sem barn.
Hún: Hættu þessu þvaðri. Kem-
urðu til mín eða kemurðu ekki?
Hann: Já, jeg verð þá að koma,
þar sem þú vilt það endilega.
—* Það er eklci miltið annríki á
skrifstofunni á laugardögum. Jeg kem
ef til viil snemma, góða min. Jæja,
við sjáumst þá á laugaröaginn. Vertu
blessuð!
Hún: Þú ert góður, Eiríkur. Við
þurfum að tala lengur saman.
Hvar varstu í gærkvöldi?
Hann: Jeg hefi lítinn tima. Jeg
var að raka mig. Og þarf svo að fara
í hvelli á skrifstofuna. Jeg er önn-
um kafinn.
Hún: Það er gott að þú hefir mik-
ið að gera, þá fæ jeg nýjan hatt
eins og jeg talaði um.
Hann: Því þá það?
Hún: Þú sagðir nýlega að þú
hefðir ekki peninga fyrir hatti
lianda mjer, þvi að þú hefðir svo
litlar telsjur. En nú hafa tekjurnar
aukist. Nú liefðirðu ráð á að gefa
mjer hatt.
Hann: Jæja, kauptu þá hatt í
hamingju bænum. Vertu sæl elskan
min!
Hún: En jeg fekk elcki að vita
hvar þú varst í gærkvöldi?
Miðstöðvarstúlkan: Viðtalstima-
bilinu er lokið.
Hún: Eitt viðtal enn verðum við
að fá.
Hann: Ertu gengin af göflunum?
Á jeg að standa við simann allan
daginn. Það verður dýrt gaman.
Hún: Blessaður minstu ekki á þá
smámuni. Varstu lijá Jakob frænda
i gærkvöldi, eins og þú sagðist ætla
að gera?
Hann: Já, jú, blessaður karlinn.
Jeg var lijá lionum. — Hvernig lion-
um liður? Ágætlega. Hann er spræk-
ur eins og silungur í vatni, blessuð
vertu.
Hún: Hverju á jeg að trúa. í gær
sagðirðu liann veikan og hann lægi
rúmfastur.
Hann: Sagði jeg það? Já, honum
batnaði þegar jeg kom. Þú veist
hve góð álirif jeg lief á veikt fólk.
Hún: Heyrðu Eirikur, Jeg kem til
bæjarins seinni hluta dagsins. Og
verð heima í nótt!
Hann: Þú — hm. Hvað?
Miðstöðvarstúlkan: Þrjú viðtals-
timabil.
Hún: Verlu sæll, Eiríkur. Heyrirðu
ekki að jeg kyssi þig i símanum?
Hann: Nei. Hallo. Stansaðu, farðu
ekki. Eitt viðtalstímabil ennþá.
Hún: Ertu frá þjer. Við höfum
talað út.
Hann: Segðu injer, vina, gætirðu
ekki komið á morgun, en ekki í
kvöld? Þá gæti jeg haft nokkurn
viðbúnað. Svo gætum við skemt oklc-
ur þegar alt væri undirbúið.
Hún: Jeg verð að fá mjer bað í
dag.
Hann: Bað! Hefirðu ekki nóg vatn
þar sem þú dvelur.
Hún: Jeg vil fá rómverskt bað.
Svo þarf jeg að láta leggja liárið á
mjer. Það er nauðsynlegt fyrir mig.
Ertu reiður út af því að jeg kem?
'Hann: Reiður, reiður, bull. En þú
liefðir átt að segja mjer þetta fyrr.
Hún (ástúðlega): Ertu ekki neitt
glaður yfir væntanlegri komu minni.
Hann: Jú, vissulega glaður. Hm.
Jeg vildi aðeins segja-----------
Miðstöðvarstúlkan: Eitt viðtals-
tímabil.
(Þau kveðjast).
Hann grípur aftur símatólið.
16500! Halló!
Er Það Jörgen.--------Já, jeg kem
ekki í kvöld. Konan mín kemur
heím.
Jörgen raular: C’est l’amour, c’est
l’amour!
Hann hringir af fokvondur.
Jóhann Scheving
þýddi.
í Drekklð Egils-öl
Frá liðnum árum
Fullorðna fjeð, hús þess og hirðing.
Á fyr nefndum árum, fyrir og um
1880, voru enn mikil og góð beitar-
lönd fyrir ofan Keldnaliraun: Knæf-
hólaheiði (Knafa- Gnæfa-?), með á-
föstum Seltungum, býsna löngum,
þar austur af. Þá Axarhraun, þá
Rjettaheiði, áföst Eldiviðarhrauni,
austar og Markhólstungum, mjög
löngum, sunnan undan hrauni því.
• í sandverðrinu óskaplega, dögum
saman um sumarmálin 1882 og sið-
ar á sama áratug, fór af þessu alt
þetta mesta og besta beitarland í
svartan sand, og að lieita mátti öll
vetrarbeitin, sem nokkur kostur var
að nota. Nýlega var þá búið að
byggja borgir fyrir sandi, bæði út
í Knæfaheiði og rjettaheiði, eina á
livorum stað. Litlu fyr voru fjár-
borgir nokkrar á Selbrúninni, aust-
an við Knæfhóla. — Borgir þess-
ar voru ekki * stórar, milli 12 og
20 fet í þvermál inni, jötulausar,
með lágum dyrum, svo hross træð-
ust ekki inn, og lilaðnar úr hraun-
grjóti að innan, mikið slútandi svo
yfirgerðin var litil. Stóðu þær þjett
á berangri, með skjólgarði til þess
að gefa þar fjenu „á gadd“, þegar
liaglaust var. —■ í Skógshrauni, aust-
ur af hinu forna Sandgili,, eru leifar
af 3 (eða fl.?) hringjum, misstórum
og mun stærri en nefndar borgir.
Lítur út fyrir að það hafi verið
gjafarhringir, og jafnframt — ef ekki
ennfremur — sem opið skýli og af-
drep fyrir sauðfje i illviðrum, eftir
að skógarnir þar og „Þettuló“ og
„Tröllaskógur“ liættu að skýla fjenu.
Löngum munu hafa gengið saman
ær og sauðir á vetrum. Var þá fjenu
gefið aðeins i hagleysum og undir
eða um lok langra bylja. En ekki
eftir einn innistöðudag, ef liagar
voru uppi og ástöðuveður á eftir.
Eigi hafði tíðkast að standa yfir fje
í haga allan daginn eða moka til
haga. Var og hættara við áfreða og
snorku; en snjóþyngslum, er ekki
skæfi af börðum og brekkum. í löku
veðri og rírum liögum, var þó dag-
lega árdegis gengið til fjárins, rekið
út á besta hagabletti, ef nokkuð stóð
inni, og þess gætt að fjeð „stæði á“
og liefði haga. Gat þá komið fyrir
að relca þyrfti fjeð nokkuð langt á
betri haga. Þannig þekkist dæmi til
þess, að fjeð var rekið vegna hag-
leysis ofan fyrir liraun og á góðan
haga, alla leið niður í Tungunes.
Annað hvort var ekkert eða mjög
lítið kumbl við liúsin. Varð þá að
reiða hey á liestum heiman úr hey-
garði, þá er gefa þurfti. Langsókt
var það og erfitt í illri færð og
veðri, með tvo „dragbandshesta",
klukkustundar ferð upp fyrir liraun.
Varð að velja til þess stærsta lieyið
sem var til, hraunablöðku (melgresi)
eða Safamýrarstör. Slæddist það
minst og fauk síst af gaddinum
frá fjenu, enda stóð fjeð á heyinu
og hjelt því meðan það át, i skjóli
sínu. Ef fjeð var langdregið eða
hungrað mjög, kom það fyrir að
stöku kind gleypti svo gráðugt að í
henni stóð. Hoppaði hún þá upp,
þar til henni tókst að kingja tugg-
unni.
Auk fyrnefndra borga höfðu lika
verið bygðar fleiri borgir, fyrir af-
Frh.
skekta beit og slæðings fje. Eigi sisl
ef það kynni að hrekjast í byljun-
um. Þar til telst Vallartunguborgin,
á háum hól, nærfelt V2 klst. gang
austúr frá Keldum. Og 3 aðrar, litlu
nær bænum í útnorður, allar á sama
hólnum. Þær fyltust allar af sandi,
gjörsamlega upp í mænir í sand-
veðrinu vorið 1882, og þá í næstu
veðrum, ef ekki alt í einu. Enginn
hefir lagt i það, að moka út slíkar
dyngjur. Og veit því enginn hversu
margar kindur liafa borið beinin
þar undir. En Jón bróðir taldi víst,
að ekkert hefði sjest eftir af 30 lcind-
um frá Keldum, eða þar um bil.
Hross og hamsar af sumum kind-
unum, sáust upp úr sandinum á öðr-
um stöðum. Og í sandlausum liellis-
skúta eða klettasmugu í haglendi og
skjóli í öllu skaplegu veðri, við
Tungufoss, lá hópur dauður (8 kind-
ur, ef jeg man rjett) eftir þetta
mikla drápsveður. En það fje lifði
þó helst, sem lijelst í giljunum, við
lækinn. ■— Nýnefndu skrokkarnir
voru kasúldnir er þeir fundust. í
verra loft og verk liefi jeg eklci kom-
ist en þar inni, að hirða ullina.
Sandurinn settist í lungun og melt-
ingarfærin og drap fjeð, þó það
væri ekki horað. Eitt dæmi þess má
nefna: Þá er veðrinu slotaði ofur-
lítið, sá Jón, bróðir minn, sauð
einn, styggan og frískan að sjá og
fóthvatan. En morguninn eftir lá
liann steindauður í Króktúnsheið-
inni.
Eftir veðrið var nóg að gera, að
flá skrokkana, bera heim gærur og
ganglimi en urða og grafa annað
að mestu leyti. — Var þá mikið af
kjöti jetið nýtt, með floti, en meira
reykt og notað síðar.
Eftir all þetla hrun, lifðu þó um
200 fjár. Miklu fleira var fargað
liaustið áður vegna grasleysis og
lieyskaparleysis — eftir gaddavetur-
inn. En hve margt íjell kann jeg
ekki að tíunda.
Eftir fellirinn var sjálfsagt að
liætta vetrarbeit að mestu leyti fyr-
ir ofan hraun. Þó var ein borg bygð
þar síðar — i Sauðanefi að norðan-
verðu.
Lömb og veturgamalt fje var þá
haft austan lækjar, og var svo einn-
ig áður, þvi ekki var „lileypt til“
veturgamalla gimbra — ekki látnar
lembast fyr en tvævetrar. Iíom það
meira tápi í þær, svo að þær (og
einkum ef um lömb þeirra væri að
tala) urðu síður vonarpeningur að
vorinu. Eldra féð, bæði ær og sauði,
varð að liafa vestan lækjar. Eigi
voru þar þó önnur liús fyrir fjeð,
en tvö stór fjárból, sitt í hvoru
landi, Iírókstúns og Tungu, og svo
einhverjar vesælar kofaleifar frá
bygðinni í Tungu, síðast 1876. En
austan lækjar var gömul borg i
Fossdölum Austurheiðar, og önnur
í Vesturhaldinu, milli mynnis Keldna
lækjar og Rangár. Hún var bygð
haustið 1881 og fanst þá klaki, við
2 álnir ofan í jörðu. Jötulausar voru
borgir þessar, eins og bólin. Varð
þm enn að gefa öllu fjenu á gadd,
sem eldra var en lömbin. Voru
valdar til þess bestu skjólalautir,
Frh- á bls. 11.