Fálkinn - 18.02.1944, Blaðsíða 11

F Á L K I N N
11
Thzodár Arnasan:
Konan og prestsstarfið.
Merkir tónsnillingar
Mario.
1810 — 1883.
Giovcuuii Malleo Mario, Cavaliere
cli Candia, fæddist í Cagliaro í ítal-
iú hinn 17. oktober 1810. Hann var
af gömlum og göfugum ættum, en
fað'ir lians var hershöfðingi. Var
Mario í tíu ár i herskóla, og á þeim
árum Ijet enginn sjer tiþliugar koma
að það ætti fyrir lionum að liggja
að gerast óperusöngvari, hvað þá,
að hann mundi verða glæsilegasli
og vinsælasti tenorsöngvari sinnar
tiðar, cins og raun varð á. Hann
gekk í herinn og varð liðsforingi.
Til Parísar kom hann í orlofi
1830, og varð þar brátt hvers manns
hugljúfi og tók mikinn þátt i sam-
kvæmislífi lieldra fólksins. Hann var
maður glæsilegur og fríður sýnum
og prúður i framgöngu. Og ekki
þótti það spilla, að liann hafði að-
dáanlega fagra tenorrödd og skemti
oft með söng í samkvæmum. En
hann var alveg ólærður söngvari,
og skellti jafnan við þvi skolleyrun
um, er vinir iians voru að eggja
hann á að syngja opinberlega.
Þó kom að því, að á hann runnu
tvær grímur — er forstöðumaður
frönsku óperunnar, Duponchel, gerði
honum óvenjulega giæsilegt tilboð
og lagði fast að honum, studdur af
vinum hans, um að gera samning
við leikhúsið. Mario hikaði þó við.
að rita nafn feðra sinna undir slíkt
plagg, og þegar hann ljet loksins til-
leiðast að skrifa undir samninginn,
skrifaði hann aðeins fyrsta skírnar-
nafn sitt (af þeim), eða Mario. —
Með þvi nafni varð hann frægur og
aldrei nefndur annað en Mario upp
frá þvi
Eins og áður er sagt, var hann
ólærður söngvari, þó að hann færi
með hina fögru rödd sina af mikilli
smekkvísi. Nú varð hann auðvitað
að búa sig undir það, að geta kom-
ið fram á leiksviðið. En ekki mun
hann hafa varið miklum tíma í
þann undirbúning, að minsta kosti
ekki áður en liann kom fyrst fram,
en hann naut tilsagnar hinna bestu
kennara sem völ var á, og mun hafa
haldið náminu áfram í kyrþei, eftir
' að liann byrjaði að syngja á leik-
húsinu. Hann kom fram i fyrsta
sinn 30. nóv. 1838.
Þrátt fyrir litinn undirbúning, —
og auðvitað var hann algerlega ó-
vanur að lireyfa sig á leiksviðinu, —
hreif hann þegar áheyrendur sína
með hinni fögru og glæsilegu rödd;
framkoma hans var fáguð og eðli-
leg, en sjálfur var hann maður frá-
bærlega fríður sínum, og fagurlega
vaxinn og hreyfingar h»ns tígulegar,
eðlilegar og liðlegar. Fyrir öllu þessu
gleymdist það, sem ábótavant var,
livað tækni og kunnáttu snerti. Var
Mario nú við frönsku óperuna þetta
leikár (1838 — 39), en rjeðist til
ítölsku óperunnar 1840, enda átti
liann þar betur heima. Hann var
þá búinn að syngja í Lundunum við
hinn ágætasta orðstýr, og söng þar
síðan á ári hverju um margra ára
skeið.
Honum fór óðfluga fram bæði i
leik og söng, og söng iiann aðalhlut-
verk i flestum hinna merkustu söng-
leikja sem þó voru „í umferð". Rödd
lians var bæði mikil og frábærlega
fögur, svo að ýmsir telja, að aldrei
hafi lieyrst jafn fagur tenor, hvorki
fyr nje síðar. Ekki „skapaði“ hann
þó sjálfur neinar persónur úr hlut-
verkum sínum, heldur ljet hann sjer
nægja, að semja sig að háttum þeirra
fyrirrennara sinna, sem talið var
að skapað hefði hvert hlutverk, (eða
hverja persónu), af mcstri smekk-
visi.
Sem „romanse“-söngvari var Mario
einnig alveg frábær, og er lalið, að
enginn hafi nokkurntima verið uppj
annar eins.
Þegar hann var farinn að venjast
leiksviðinu var eins og hann ætti
þar lieima. Hann j-jeði jafnan bún-
ingum sínum sjálfur, enda hafði
liann frábærlega góöan sniekk og
næman skilning á því, hvernig
búningar hæfðu liverju lilutverki
og skeikaði þar aldrei. Var liann
yfij’leitt betur búinn og smekklegar
en aðrir leikarar (söngvarar), en
þelta var talsvert þýðingarmikið
atriði.
í fjórðung aldar söng liann á vixl
í París, Lundunum og Pjetursborg
og jafnan með hinni fögru og frægu
söngkonu Grisi, fyrstu árin i hinum
heimsfræga kvartett (Grisi, Mario,
Tamburini og Lablache), eða árin
1843—46, en þegar þeir Tamburini
og Lablache fjellu frá, var ekki liugs-
að um kvartelt frelcar, en þau hjeldu
saman siðan, Grisi og Mario, og var
venjulega skotið inn í óperui’, sem
þau sungu í, dúettum fyrir þau sjer-
staklega. Er það i minnum liaft
liversu dásamlega raddir þeirra liafi
verið samstilltar og fagur söngur-
inn. Grisi var gift en fjekk skilnað,
og giftist síðan Mario. Var hjónaband
þeirra liið ástúðlegasta og eignuð-
ust þau þrjár dætur.
Mario hvarf af leiksviðinu 1867
og settist að í París, en Lundunabúa
kvaddi hann á Covent Garden 1871.
— Seinustu æfiár dvaldi hann í
Rómaborg og andaðist þar 11. des.
1883.
ÞAU HITTUST ...........
Frh. af bls. 6.
Hún stóð bleik og skjálfandi fyrir
framan hann með tárin í augunum.
„En „liin“ Iíaj. Hefirðu ekkert heyrt
frá henni?“
„Jú, Guðrún, hún hefir skreytt
grafir mæðgnanna framliðnu með
uppáhaldsblómunum sínum.“
Að svo mæltu tók hann Guðrúnu
í faðm sinn með ósegjanlegri gleði.
Og liún hafði fundið eina manninn,
sem hún hafði elskáð og mundi
elska alt sitt lif. Og kossarnir sem
þau kystust voru engir Júdasar-
kossar.
Jóh. Scli. þýddi.
Staða konunnar i Gamla testa-
mentinu er í fullu samræmi við að
Gyðingar voru uprunalega hirðingja-
þjóð.
Hjá öllum hirðingjaþjóðum er
staða konunnar af knýjandi nauðsyn
mjög bágborin. Hún verður að leysa
af hendi erfiðustu verkin á heim-
ilinu, svo að mennirnir sjeu frjálsir
að fara á veiðar og verja ættbálk-
inn. í ísi’ael eins og hjá öðrum hirð-
ingjaþjóðum átti konan litlu freisi
að fagna; hún ver eign mannsins
og liann gat gert við hana það sem
honum sýndist.
Þessi skoðun kemur greinilega
fram í lögmálinu. konan var í einu
og öllu eign manns síns, alveg eins
og þrælar lians og' búfjenaður. Lít-
um á tiunda boðorðið: Þú skalt
ekki girnast eiginkonu náunga þins,
uxa Iians eða asna.
Það var því ofurauðvelt að fá
skilnað. Ekki þurfti annað en senda
konuna heim til föður hennar. í
Jesú Siraks bók 24.9 er komist
þannig að orði, að faðirinn lifi í
stöðugum ótta um það að gift dóttir
hans verði send heim.
í Móse lögum var ekki gefin upp
nein gild skilnaðarsök. Þar stendur
aðeins: „Þegar hún finnur ekki
lengur náð fyrir auguin hans, gefur
hann út skilnaðarskrá“, V. Mós. 24.1.
Hinn kunni rabbi Hillel, sem
uppi var nokkru fyrir Krisls fæðingu
setur það fram, að það sje ærin
skilnaðarsök, ef konan lætur matinn
brenna við, eða lætur ofmikið salt
í hann.
Konufjöldi eins manns er ekkert
takmark'aður. Maðurinn mátti hafa
eins margar konur og hann lysti.
Þjóðhöfðnigjar eins og Móse, Davíð
og' Salómon, sem voru öllum kyn-
slóðum er á eftir þeim komu hinar
ágætustu fyrirmyndir, áttu margar
konur og lijákonpr. Um Salómon er
það sagt í I. Kon. 11.3 að liann átti
ekki færri en 700 konur og 300 hjá-
konur. Við skulum nú samt vona
hans vegna að þær iiafi nú verið
eitthvað færri.
En eins og maðurinn mátti leyfa
sjer alt eftir lögmálinu var það liið
strangasta gangvart konunni. Kona
mátti ekki erfa mann sinn. Og ef
hún var ótrú í hjúskapnum var hún
liflátin.
Sú skoðun, að konan sje einungis
meðhjálp mannsins, kemur lika
fram í sköpunarsögunni. Konan er
sköpuð úr rifi í síðu mannsins til
þess að, vera honum til lijálpar. Til
annars en þess liafði hún engan
rjett. Hún lieyrði guðs eignarþjóð
ekki til. Hún hafði yfirleitl ekkert
með Jalive að gera. Þvi að það voru
bara drengirnir, sem við umskurn-
ina komust undir sáttmálann milli
guðs og ísraels. Engin svipuð at-
höfn átti sjer stað með stúlkurnar.
Þessvegna áttu þær ekki aðgang að
guðsþjónustunni. Þær gátu ekki orð-
ið prestar. Þær fengu ekki að koma
inn í helgidóminn, heldur höfðu
sjerstakan forgarð fyrir sig. Það
var ekki reiknað með þeim.
Jesús var i fullri andstöðu við
þessa skoðun gamla testamentisins.
Hann barðist fyrir rjettindum kon-
unnar og setti rjett hennar jafnhátt
rjetti karla. Þessvegna dæmir hann
lijónaskilnaðinn hart, af þvi að hann
bitnaði eingöngu á konunni. Jesús
lætur sömu lög gilda fyrir konur
og menn.
Afleiðingin varð sú, að einnig í
trúarlegu tilliti var konan sett til
jafns við manninn. I boðskap sín-
um beinir hann orðum jafnt til
beggja kynja. Hann átti tryggan hóp
lærisveina meðal kvenna. Við meg-
um i því sambandi minnast systr-
anna í Betaníu, Mörtu og Maríu,
Maríu Magdalenu, liinnar bersynd-
ugu konu, Saloine, Mariu, móður
Jakobs og margra fleiri.
Þegar Páll postuli í Gal. 3.28
dregur fram hina miklu trúarhug-
sjón, að enginn munur sje karls og
konu. Þá liefir hann orð Jesú fyrir
sjer.
—• Konan liafði þvi mjög mikla
þýðingu á frumkristindómstimabil-
inu. Fyrstu kristnu trúboðarnir voru
konur. Frá opinni gröf Ivrists hljóm-
aði á páskamorgun þessi orð: Far-
ið og segið að jeg sje upprisinn.
Bæði i Postulasögunni, þar sem tal-
að er um Tabita og Dorkas, og iijá
Fertallianusi kirkjnföður sjáum
við að konur tóku mikinn þátl
i safnaðarstarfinu. Fornöldina út
hafa þær haft prestþjónusfcu á liendi
og deilt út sakramentum. Og jafn-
vel löngu síðar eins og kirkjuþing-
unum í París 824 og 829 er talað
um það, að konur þjóni fyrir alt-
ari og deili út meðal fólksins lík-
ama Krists og blóði. Þetta eru greini-
legar leifar frá elstu kristni.
Það voru einkum vissir sjertrú-
arflokkar, eins og t. d. Montanist-
arnir, sem lijeldu mjög strangt frain
fulikomnu jafnrjetti karla og kvenna.
Tveir af þektustu foringjum þessa
sjertrúarflokks í fornöld voru spá-
konurnar Priscilla og Maximilla.
— Páll postuli gerir greinarmun
á hinum miklu kristnu grundvallar-
atriðum, sem eru hin miklu mark-
mið allrar þróunar og bráðabirgða-
atriðum, sem verður að láta nægja
í bili meðan kristindómurinn er á
frumskeiði sínu.
Hann lieldur því fram í Galata-
brjefinu 3.28, sem liinni niiklu hug-
sjón, og enginn munur sje á þræli
og frjálsum manni. En hann telur
að fylling tímans sje ekki komin til
að framkvæma þessa hugsjón. Svo
langt gengur liann ekki að hann þori
að segja þrælaeigendunum að iáta
þræla sína lausa, en hann leggur
þeim á hjarta að fara vel með þræla
sina svo sem bræður væru. Saman-
ber Filemonsbrjefið. .4 sama liátt tal-
ar hann um konur sem presta. Hann
heldur því fram sem grundvallar-
hugsjón, að enginn múnur sje á
karli og konu, Galatabrjef 3.28. En
hann þorir ekki að framfylgja þess-
ari hugsjón fyrir þröngsýni Gyðing-
anna, heldur segir hann að konan
eigi að þegja á safnaðarsamkomum.
Sem guðfræðingur bygði liann þetta
bann sill á því, að Eva ljet höggorm-
inn vjela sig', en Adam ekki. I. Timó-
teusarbrjef 2.11.
í fornöld var svo prestastjettin
gerð að meðalgangara milli guðs
og manria. Fórnarþjónusta gamla
testamentisins var tekin inn í kirkj-
una. Kvöldmáltiðarborðið varð að
altarinu. Forstöðumaður safnaðarins
varð að presti, sem framkvæmdi
Frh. á bis. 13.