Fálkinn - 28.04.1944, Blaðsíða 5

F Á L K I N N
5
Til vinstri: Hjer sjest mynd af tengingarvegunum við flutningabrautirnar, svokallað „smáralauf". Ilvaðan sem komið er að brautinni er altaf hœgt
að komast inn á hana — rjettu megin og rjetta stefnu. — Til hægri: Á þessari brú er sexföld ökubraut, yfir eina ánu i Bandaríkjunum.
bygt um 800.000 kilómetra af góð-
um vegum, sem ]>ola allskonar ve'ðr-
áttu, en af þessum vegum teljast
300.000 km. til flutningabrauta. —
Þettá eru vegirnir, sem fhitninga-
bifreiðir og einkabifreiðir bruna um
norður og suður, austur og vestur.
Sambandsstjórnin hefir ekki bygt
þessa vegi heldur aðeins tengt sam-
an vegakerfi þau, sem hin einstöku
fylki liöfðu lagt, en að vísu stundum
með styrk frá sambandsstjórninni.
Sumir þessir vegakaflar hafa sögu-
lega þýðingu og voru í fyrstu götu-
slóðar, þar sem vagnar landnemanna
fóru um. En nú er steypt hella
komin ofan á slóöana, sem uxa-
vagnarnir tróðu forðum.
Fimtiu og niu af þessum aðal-
vegum eru yfir 1000 km. á lengd.
Atta þeirra ná yfir þvert landið,
milli Atlantshafs og Kyrrahafs, og
enn fleiri meira en liálfa leið inn
í landið, en greinast þar eða sam-
einast öðrum vegum. Hver flutn-
ingabraut liefir sitt númer, og heita
allir vegirnir sem ganga lrá austri
til vesturs, jöfnum tölum, en vegir
með aðalstefnu frá norðri til suðurs,
eru auðkenndir með stökum tölum.
T. d. liggur vegurinn „U. S. 20“ frá
austri lil vesturs. Ferðamaðurinn,
sem ætlar sjer frá Nexv England á
Atlantshafsströndinni til Yellowstone
Park, veit að hann er á rjettri leið
svo lengi sem liann sjer merkið
„U. S. 20“ meðfram veginum. Ef
að hann heldur kyrru fyrir í ein-
hverjum bæ við veginn, í New York
fyiki, eða Ohio eða Minnesota verð-
Jiann ltess var að fólk kallar ákveðna
hluta vegarins ákveðnum nöfnum,
sem oft eru jafngömul byggingu
hvitra manna í landinu. En annars
er fólk oft furðu ófrótt um hvert
þjóðvegurinn liggur, sem er fyrir
framan bæjardyrnar hjá því. Lang-
ferðamaðurinn er að jafnaði miklu
fróðari, enda liefir hann vegaupp
drátlinn í vasanum og kynmr sjer
leiðina áður en hann ieggur af stað.
Hann kemur máske austan frá Jiafi
og ekur þvinæst vestur um láglend-
ið með vötnunum niiklu, næsl taka
við kornlendurnar, síðan preríurnar
og loks eyðimörkin. En allsstaðai
er vegurinn eins, bensinstöðvar
með fárra ldlómetra millibili, mat-
staðir, þar sem liægt er að fá sjer
liressingu og gistihús þar sem liægt
er að fá sjer lierbergi. Og meðfram
veginum eru merki til að kynna
ferðamanninum hverju hann megi
eiga von á: kröpp beygja, vegamót,
járnbraut yfir veginn og þvi um likt.
Að lagningu þessara vega liafa
starfað færustu verkfræðingar og
bestu vjelar Ameriku. Grundvallar-
atriðið í allri vegagerð er að jafna
nógu vel landið undir veginum, eða
vegarstæðið; nú er þetta gert með
stórvirkum vjelum, sem jeta sig gegn-
um ásana og flytja jarðveginn þang-
að sem lægst er. Gengur þetta verk
nú tíu sinum hraðar en fyrir fáum
árum. Nýjustu grafvjelarnar taka tiu
rúmmetra af mold og grjóti í ein-
um l)ita. Og nýjustu sementshræri-
vjelarnar liræra með helmingi meiri
liraða cn þekktist fyrir skemstu.
Byggingarefnið
Flutningabrautir Ameríku skift-
ast í tvo fiokka: „fasta“ og „teygjan-
lega“. Hinir fyrnefndu eru stein-
sleypuvegir, en þar er júrnbent sem-
entslag steypt ofan á undirbygging-
una. En „teygjanlegu“-vegirnir eru
með slitlagi úr svonefndu „bitumin“
eða jarðbiksefni, ýmist asfalt eða
tjara eða olíur ýmiskonar er notað
til þess að binda saman grjótnniln-
inginn þannig að liann verði vatns-
lieldur og' liaggist ekki. Hvor að-
ferðin um sig liefir sina kosti og
liæfir sinum staðháttum. Steyptu
vegirnir eru miklu dýrari, en þeir
þola lika betur mikla umferð en
liinir.
Steinsteypa er t. d. notuð i hina
nýjustu vegi, sem ætlaðir eru öku-
tækjum með mikluin hraða. Dæmi
um slika flutningabraut er „Penn-
sylvania Turnpike“ en á þeim vegi
fara fram liraðflulningar milli Harris-
burg í austanverðu riki og stálborg-
arinnar Pittsburgh. Þetta er 250 km.
leið, yfir eitt mesta fjalllendi í aust-
urrikjunum. En samt liefir þessi veg-
ur verði lagður þannig, að þar eru
livergi miklir brattan eða krappar
beygjur eða aðrar liindranir, sem
gera nauðsynlegt að hægja á sjer.
Engir þvervegir skera þennan veg,
þeir fara allir annaðlivort yfir liann
eða undir. Ellefu tengivegir eru við
liann, handa ökutælcjum, sem þurfa
að komast af lionuin út á hliðarveg-
ina, eða öfugt, en þessum tengivcg-
um er jiannig liáttað, að þeir tefja
ekki fyri rumferðinni, þvi að vagn-
inn sem kemur inn á eða fer út af
aðalveginum þarf aldrei að fara yfir
akbrautina þvera. En ökuhraðinn,
sem leyfður er á þessum vegi, er 112
km. á tímanum. Tckist hefir að nema
á burt 90% af ástæðunum til slysa
og allar venjulegar ástæður til tafa.
Þeir sem nota þennan veg verða að
greiða ákveðið gjald, en annarser það
venjan í Bandaríkjunum að öll um-
ferð er frjáls, en hinsvegar er kostn-
aðinum við viðhald vega náð inn
með tolli á bensini og með gjaldi
fyrir ökuleyfi. Vegagjaldið á „Turn-
pike“-veginum gengur til þess að
greiða þann sjerstaka kostnað við
þann veg, en liann varð miklu meiri
en við nokkurn annan veg í Banda-
rikjunum. Þegar sá kostnaður cr
fenginn verður liætt að innlieimta
gjaldið.
Kringum ýmsar stærstu borgir
Bandaríkjanna liafa verið lagðir veg-
ir, svo sem kringum New York þar
sem er afarmikið veganet. Einn
af þessum vegmn „West Side High-
way“ liggur eftir endilangri Man-
liattaney, meðfram Hudson River.
Ilann er Iiærri en öll strætin í kring-
og skift í tvær aðgreindar brautir,
þannig að hvor liefir akstur i sína
stefnu. Tengingarnar við göturnar
í kring cru gerðar með svigbrautum,
eins og sjá iná lijer á cinni mynd-
inni, en Jiún skýrir fyrirkomulagið
betur, en liægt er að gera með orð-
um. Þessar brautir eru ekki ósvipaðar
4-laufa smára, enda eru þær kallað-
ar „smárablaðið".
í þjettbýlinu.
Umferðin milli New York sjálfrar
og útborga hennar á Long Island
fer um Triborough Bridge en grein-
ist þar í ýmsar áttir, piilulangar
vegakvislar um undurfagurt iand
og eru víðast trjáraðir meðfram
vegum þessum. Maðurinn í bílnum
fer út af veginum á einliverju „smárn
laufinu“, til þess að komast lieim
lil sín. Samskonar veganet eru upp
með Hudson River og eins norður,
áleiðis til Boston. Merritt Parkway
er annálaður meðal þessara vega.
Bifreiðamenn verða að greiða smá-
vegis gjald er þeir fara um George
Wasliingtonbrúna, en uip hana er
umferðin til New Jersey.
Detroit, Ceveland, Cliicago og fleiri
stórborgir í‘ Bandarílijunum Jiafa
sín veganet, þar sem allt er miðað
við það, að Jiægt sje að aka liratl
en þó örugt og slysalaust. Sumstaðar
eru sjerstakir vegir fyrir vörublutn-
ingabifreiðir, svo að þær tefji ekki
fyrir hraðameiri bílum.
Á langleiðum milli Atlantshafs og
Kyrrahafs, svo og öllum þýðingar-
meiri leiðum, hefir og verið stefnt
að þvi að auka öryggi og liraða.
Þá má og nefna liringbrautirnar,
sem lagðar eru kringum borgirnar,
til þess að dreifa umferðinni á stræt-
in fyrir innan.
Mörgum niiljónum dollara hefir
verið varið til þess siðustu árin, að
ráða bót á eini mestu slysahættunni
á þjóðvegunum, sem stafar af að
járnbrautir liggja yfir þvera vegina.
Járnbrautirnar og flutningabrautirn-
ar komu samtímis, og þóttust báðir
aðilar eiga jafnan rjett til þess að
„vera ofanjarðar“, en afleiðingin af
þessum vegamótum járnbrautar og
ökutækja þjóðveganna varð sú, að
árekslrar urðu daglegl brauð, og
kostuðu mannslíf og fjártjón. Nú
eru þjóðvegirnir ýmist látnir ganga
undir eða yfir járnbrautirnar, og
bera járbrautarfjelögin og rikið
kostnaðinn við þessar breytingar
i sameiningu.
Vegalagningarnar liafa verið eitt
mesta fyrirtæki Bandarílcjanna í
síðustu tvo mannsaldranna, og veg-
unum þakka menn líka ekki livað
síst velmegun Bandaríkjaþjóðarinnar
Eftir stríðið mun koma nýr fjör-
kippur i vegagerðina þar. Nú er á
döfinni áætlun* frá hinni sameigin-
legu nefnd 48 fylkja í Bandaríkj-
unum um að verja 1000 miljónum á
ári í þrjú ár til þess að auka og
endurbæta flutningabrautir ríkjanna.
En sumum finst að eigi sé nógu
langt farið þarna og krefjast þess
að rikið leggi fram tífalt liærri
uppliæð og að nýtt vegakerfi verði
lagt, sjerstaklega með landvarnirnar
fyrir augum. Forsvarsmenn þessar-
ar tillögu lialda því fram, að engin
vörn gegn innrás sje betri til en
veganet, sem lagt sje í samræini við
hernaðarsjónarmið, þannig að jafn-
an sje hægt að beina varnartækj-
uin þjóðarinar á svipstundu á þann
blett, sem þörf krefur.
v.'i’f.#
Pan American-brautin.
Önnur ráðagerð, sem líkleg er til
að vekja mikla atliygli er sú, að lögð
verði fullkomin flutningabraut eft-
ir endiiangri Norður- og Suður-
Ameríku, er tengi allar þjóðir hinn-
ar nýju álfu saman. Þetta hefir
Jengi verið draumur verkfræðinga
og stjórnmálamanna, og ýmsir hlul-
ar þessa mikla veg'ar liafa þegar
verið lagðir, en margvíslegir örð-
ugleikar eru á þvi að koma luig-
myndinni til fullrar framkvæmdar.
Þegar þörfin var sem mest fyrir
liergagnaframleiðslu og þann hraða,
sem á henni þurfti að vera, voru
það vegirnir, sem ljettu starfið mest.
Þar má til dæmis nefna Alaska-
veginn, um Canada, sem flutti nauð-
synjarnar frá ríkjunum, lil útvarða-
stöðva þeirra í norðvestri. Einnig
hafa, vegna striðs þarfa vegir ver-
ið Jagðir um Mexieo og ýms lönd
Frh. á bls. H.