Fálkinn - 28.04.1944, Blaðsíða 11

Martinelli
Frh. af bls. (>.
sjer leik að jjví að’syngja háa-C. í
„La Boheme“ loetta kvöld.
Enginn tenor hefir enst Metro-
politanóperunni jafn lengi. A 25
ára afmælinu var lialdin viðhafnar-
sýning í óperunni, lil heiðurs Mart-
inelli, sem liafði verið ágætur kraft-
ur þar í svo mörg ár. Þetta kvöld
söng liann jjætti úr þeim óperum,
sem hann hafði talið sjer hafa tek-
ist best í á undanfarinni söngæfi.
Þar söng hann þætti úr Rodolfo i
„La Boheme" cn það hafði verið
fyrsta hlutverk lians, 1913. Hann
söng 4-jjátiar aríuna úr „La Juive“,
úr hlutverki, sem hafði vakið fá-
lieyrða athygli. Og hann cndaði
með dúett úr öðrum þætti „Othello“,
scm hann söng með Lawrence Tibb-
ett. Við það tækifæri var honuni
i'agnað með svo miklum ágælum,
að sjaldgæft l>ótti i Metropolitan.
Skeyti hárust lionum úr ölluin átt-
um lieims. Og fjölda manns varð að
reka frá dyrunum.
„Þetta var i sannleika minnisverð-
asta kvöldið sem jeg liefi lifað á
æfinni", segir Martinelli. „Margt
skemtilegt og undursamlegt hefir
fyrir mig borið á æfinni, en aldrei
skal jeg gleyma því kvöldi. í raun-
inni kánn jeg hest við alvarleg
hlutverk — citthvað sem kcmur frá
hjartanu. Oftast kennir l'ólk mig við
„Pajazzo“, „II Trovatore“, „Aida“
og „Rigoletto". Iín mjer þykir gaman
að breyta lil uni hlutverk, syngja
t. d. Canio í „Pajazzo* eitt kvöldið
og Rodolfo i „La Boheme“ það
næsta. Líka er gaman að taka eftir
hve ólikur smekkur fóíks er viðs-
vegar um landið. Jeg álit að hljóm-
listarsmekk fólks haii farið stórum
fram í Bandaríkjuiiu:n.“
57 hlutverk til reiðu.
Martinelli kunni sjö hlutverk þeg-
ar hann söng i fyrsta sin á Metro-
politan. Nú hefir hann 57 hlutverk
á reiðum liöndum. Hann liefir sung-
ið i mörgum nýjum óperum og svo
Giovanni Martinelli, hiiui heims-
frœgi ítalski söngvari, sem fíadamcs
í óperunni „Aida" eftir Verdi.
F Á L K 1 N N 11
i mörgum eldri, svo sem „La Juive“,
„Olhello“, „Ernani“, „Don Carlos“
og „Norma“. Martinelli hefir jafnan
haft miklar mætur á „Othello," scm
talin er erfiðasta óperan í ítölsk-
um stíl; og þegar hann var fenginn
til þess að syngja á Covent Garden
í sambandi við lcrýningu George
Vf. valdi hann „Othello". í l'yrslu
hafði Martinelli lyriska tenorrödd,
en hún hefir orðiö stórbrotnari með
árunum, og þvi hefir hann bætt
við sig ýmsum „þyngri" hlutverk-
um. Þannig söng hann Tristan á
móti Iverstin Flagstad sem Isolde
árið 1939.
Andardráttartamning Martinellis
er talin einstæð. Samverkamenn hans
við Metropolitan segja í gamni, að
hann þurfti ekki að anda þrisvar
meðan hann syngi heilan söngleik.
Til j>ess að lengja andardráttinn
æfir hann sig i að syngja heilar
setningar miklu hægar, en gera skal
i leiknum, og það eru langar setn-
ingar sem hann getur sungið í ein-
um andardrætti. Hann fer mjög var-
lega með sig og setur sjer strangar
lífsreglur. Hann fer seint á fætur,
litli skatturinn er ein appelsina,
ferskja ög sterkt, svart kaffi, talar
ákaflega litið dagana, sem hann á
að syngja, les þá eða hvílir sig,
skiftir sjer ekki af neinu, syngur
dálitla stund síðdegis og fær sjer
ljetta máltíð áður en hann fer í leik-
húsið.
Martinelli etur hvorki nje drekkur
neitt sem kalt er og gerir allt til
þess að varast kvef. Ilann reykir
ekld. Áður ljek hann golf, en ekki
segist hann hafa gert það vel. Hann
og aldavinur hans, Pietro' Mon, org-
anisti og tónskáld, sem nú er látinn
ljeku árum saman svokallað „keng-
urn-golf“ á þakinu lijá Martinelli
á Manhattan. Hann syngur oft í
Sl. Patricks, kaþólsku dómkirkjunni
í New York. Og á jólum og páskum
syngur hann einsöngva í hátiðar-
mcssum þar.
Margir þekkja hann.
Martinelli er auðþekktur þegar
hann gengur um göturnar i Man-
hattan. Hvítt, hrokkið hárið sjest
undan' hattinum hans. Hann er rjóð-
ur í kinnum og svipurinn mikilfeng-
legur. Hann telur marga hljómlistar-
menn, leikara og málara í vinahóp
sínum. í tómstundum sínum sker
hann í trje, og eimir þar enn el'tir
frá bernskuárunum hans er það
virtist eiga fyrir lionum að liggja
að verða húsgagnasmiður eins og
faðir hans var. Martinelli fæddist
í Montagnana á ítaliu og var elstur
fjórtán systkina. Faðir lians var
lúðraþeytari i hljómsveit bæjarins
og hjá honunt lærði Giovanni fljótt
að leika á klarinett.
Meðan hann gengdi herskyldu í
æsku bar það við að einn foringi
lians lieyrði hann syngja og sagði
orð, sem urðu þess valdandi að
Martinelli fór að hugsa um það að
gerast söngvari. Hann söng fyrst á
leiksviði i Milano 1910, I „Ernani“.
Gleymdi liann þá textanum í miðj-
um ástardúett og varð að „tralla"
i tvær mínútur. En áheyrendunúm
líkaði röddin vel, og fjekk hann
góða dóma í blöðunum morguninn
eftir. Sjálfur segir Martinelli þannig
frá þessu:
„í þá daga var Puccini, höfundur
„Tosca“ og „Boheme“ einræðisherra
allrar hljómlistar í ítaliu. Allir vissu
þegar hann kom á söngleik í La
Scala, og lægst settu leiksviðsmenn
lögðu harðar að sjer, þegar þeir
vissu að Maestro Puccini var í leik-
húsinu. Eitt kvöld eftir sýningu
kom Puccini inn í fataklcfann minn.
Ilann sagði mjer að liann væri að
enda við óperu um ameríkanskt
efni, tekið úr leiknum „The Girl of
Golden West“, sem Belasco noklcur
leiklmsstjóri hefði sýnt í New Y'ork.
Þessa óperu átti að sýna í Róm.
Hvort jeg vildi syngja þar við frum-
sýninguna, sem verða átti i Róm
næsta liaust? Hvilíkt tækifæri þetta
var fyrir ungan söngvara."
Farið um allan heim.
Martinelli hefir verið i söngferð-
uni um viða veröld. Hann fór til
Evrópu á hverju ári þangað til stríð-
ið liófst. Hann hefir sungið í Suður-
Ameríku, Havana og í flestum borg-
um og stærri bæjum Bandaríkjanna.
t)ft sjest nafn lians á óperuauglýs-
ingum i Cliicago, San Francisco og
St. Louis. Hann liefir sungið mikið
á grammófónplötur og í útvarp, þar
á meðal gamansöngva.
Martinelli er einkar ástsæll af
kunningjum sínum og samverka-
mönnum og öllu hljómelsku fólki.
Árið sem hann kom til Ameríku
giftist hann ítalskri stúlku — Adele
Previtali. Þau eiga þrjú börn:: Bett-
ina, Antonioi og Giovanna.
Oscar Wilde:
Oóðverkamaðorlnn
Það var nótt og liann var aleinn.
í fjarska sá hann múra hringmynd-
aðrar borgar og hann hjelt til borg-
arinnar.
Og er liann kom að múrunum,
heyrði liann inni i horginni: Fóla-
tak nautanna, hlátur gleðinnar og
klið af mörgum gígjum. Og hann
kvaddi dyra og nokkrir hliðaverð-
ir opnuðu fyrir lionum.
Og hann kom að húsi, sem gjört
var úr marmara, með fögrum inarm-
arasúlum fyrir framhlið, og voru
súlurnar skreyttar hlómsveigum og
brennandi sédrusviðarkyndlum.
Og' er hann hafði gengið gegn-
um Calsedone-salinn og jaspis-salinn
og lcomist inn í liinn stóra veislu-
sal, sá hann þar ungann mann, sem
lá á sægrænum purpura-legubekk.
Höl'uð hans var krýnt rósum, og'
varir hans voru rauðar af vini.
Og liann gekk að haki hans, snerli
herðar lians og sagði: „Hvi lifir þú
þannig?“
Qg ungi maðurinn snjeri sjer við,
þekti hann og sagði: „Einu sinni var
jeg' hkþrár og þú læknaðir mig.
Hvernig ætti jeg að lifa öðruvísi?“
Og liann gekk út úr húsinu og
fór aftur út á götuna.
Eftir litla stund, sá hann konu
með litað andlit, í litklæðum og
með perlusetta skó. Og ó eftir henni
læddist — eins og veiðimaður —
ungmenni í tvílitri yfirhöfn.
Andlit konunnar var fagurt sem
gyðjuandlit — og augu .ungmennis-
ins lýstu af girnd.
Og hann flýtti sjer á eftir þeim.
Snerti liönd unga mannsins og sagði
við hann: „Hvi horfir þú á þessa
konu og á þennan hátt?“
Og ungi maðurinn siljeri sjer við,
þekti liann og sagði: „En einu sinni
var jeg blindur og þú gafst mjer
sjónina. A hvað annað ætti jeg að
horfa?“
Og' hann hjelt áfrain og sncrti
klæði konunnar og sagði við hana:
„Er enginn annar vegur, sem hægt
er að ganga, en vegur syndarinnar?"
Og konan snjer sjer við, þekkti
hann, hló og sagði: „En þú fyrirgafst
mjer syndina, og vegurinn er skemti
legur.‘
Og hann gekk út úr borginni. Og
þegar hann var kominn út á þjóð-
veginn, sá liann ungan mann, sem
sat við veginn og grjet.
Og hann fór til hans, snerti hina
síðu hárloka lians og sagði við hann:
„Hví grætur þú?“
Og ungi ma'ðurinn leit upp. l>ekti
liann og svaraði: En einu sinni var
jeg dauður og þú lífgaðir mig. —
Hvað ætti jeg að gera annað en að
gráta ?“
K. Þ. l>ýddi.
Steinolía
Venjuleg stehioliueyðsla í Banda-
ríkjúnuin á friðartimum nemur úm
2000 lítrum á mann á ári. Berum
þessa fcykilegu olíueyðslu saman
við notkuúina hjá öðrum þjóðum.
Hún er 07 lítrar að meðaltali i öll-
um löndum heims utan Bandarikj-
anna, 300 lítrar i Bretlandi og 225
litrar i Rússlandi. Amerikumaður-
inn notar þvi að meðaltali 30 sinn-
um meiri steinoliu en gert ér i heim-
inum annarsstaðar.
Þegar þeirri orku, sem öll þessi
olía ÍTamleiðir er snúið í heslöfl
eðamannöfl, verður ljóst hvílikur
aflgjafi öll þessi olía er, þvi að vit-
anlega er hún að hverfandi litlu
leyti notuð til ljósa. Menning Forn-
Grikkja hyggðist að mestu leyti a
vinnu þrælanna. Þar byggðust lífs-
gæði hinna fáu útvöldu á látlausum
þrældómi liinna mörgu. Aldrei hefir
þjóð öðlast mikil llfsgæði néma með
mikilli framleiðslu. En mikil fram-
leyðsla byggist annaðlivort á likam-
legri vinnu fjöldáns eða fullkom-
inni vjeltækni, sem sparar likavns-
vinnuna. Vjeltæknin er mælikvarði
á framleiðslugetu hverra þjóðar og
orkueyðsian sýnir allvel á hvaða
sti'gi vjeltæknin stendur. Orka sú,
sem fæst úr olíunni er Amerikumenu
eyða, samsvarar þvi að 4’í milljard
nianna ynnu 3 tíma á dag sex daga
vikunnar, árið út og árið inn, eðn
að 30 ma-nna vinna kæmi á hvern
Bandáríkjaþegn að meðaltab. Hún
samsvarar þvi að hver meðalfjö)-
skylda hefði 144 vinnumenn i þjón-
ustu sinni að staðaldri. Þetta er
ráðningin á hinum miklu iðnaðar-
afköstum Bandaríkjamanna, sem að
aldrei hafa orðið lýðum jafn Ijós
og núna i heimsstyrjöldinm.
Drekklð Egils-öl