Fálkinn - 10.02.1956, Blaðsíða 9

FÁLKINN
9

Kirstine IWunk —
%
■3
■3
%
Ý
s

'•> *

var ekki við eina fjölina felld
Hver var Kirstine Munk, konan,
sem oft er nefnd í sambandi viS
Kristján IV.? Hún var barn sinn-
ar aldar, ófyrirleitin og óprúttin,
samviskulaus og gat aldrei lifað
i friði.
Hún var fædd i Þrándheimi 6.
júli 1598 og foreldrar hennar
voru Ludvig Munk, fyrrum léns-
maður og Ellen Marsvin. Ekki er
vitað hvernig hún kynntist
Kristján IV. en svo mikið er vist
að árið 1015 bað liann hennar.
í bréfi til móður 'hennar skrifar
hann, að hann óski „að giftast
ihenni og lifa með henni þangað
til dauðinn skilur okkur“. Og á
gamlaársdag giftust þau á laun.
Þá var hún aðeins 17 ára.
Kristján hafði áður verið gift-
ur Önnu Katrínu prinsessu af
Brandenburg, en hún dó 1012 og
eftir það hafði hann verið í sí-
felldu kvennastússi. Fyrst hafði
hann lagt lag sitt við Kirstínu
Madsdóttur og átti með henni Ul-
rik Kristján Gyldenlöve, en áður
en hún dó hafði hann tekið saman
við Karen Andersdóttur af Brim-
arhólmi, sem liann hitti í veislu,
og fór með heim til sín i höllina.
Mcð lienni eignaðist hann soninn
Hans Ulrik Gyldenlöve.
En eftir að hann kynntist
Ivirstine Munk hætti hann að
draga sig eftir öðrum. Hann var
mikill fjörmaður og nautnasjúk-
ur, og lnin líka, og féll þeim vel
hvoru við annað. Alls eignaðist
liún 11 börn með Kristjáni og hún
liafði hann í vasanum. Árið 1627
fékk liún nafnbótina greifafrú af
Slésvík, og hennar ogbarna henn-
ar var jafnan minnst af. stólnum
í kirkjubæninni. — En svo óving-
aðist með þeirn. Þau voru bæði
frek og vanstillt og hann var orð-
inn mjög drykkfelldur. Varð oft
að bera hann í rúmið og hátta
liann.
En Kirstine átti sök á ósam-
komulaginu ekki síður en lrann.
Haustið 1628 hafði liún kynnst
Bínargreifanum Otto Ludvig af
Salm, sem var ofursti i hernum
og urðu þau meiri kunningjar cn
góðu hófi gegndi. Árið 1628 varð
Kirstine vanfær enn einu sinni en
nú grunaði konung að það væri
greifinn en ekki hann sjálfur sem
væri faðir að barninu sem hún
gengi með. Er talið að það hafi
verið rétt. Nú var úr vöndu að
ráða fvrir konungsmaddömuna
3.

w
3
og var hún í þann veginn að flýja
til Svíþjóðar, en snerist hugur
á síðustu stundu. En þegar barnið
fæddist — það var dóttir — neit-
aði Kristján að gangast við fað-
erninu. Skömmu siðar hvarf
Kirstine frá liirðinni og settist
að á búgörðum sinum i Boller og
Bosenvold. Konungur bannaöi
henni að fara út fyrir landareign-
ina án síns leyfis.
Meðan hún var í þingum við
greifann liafði hún sagt öllum
vinukonum sínum upp vistinni,
til þess að þær skyidu ekki segja
frá hátterni liennar og greifans.
Meðal þessara stúlkna var ein
ung og fríð, sem hét Vibeka
Kruse. Konungi leist vel á stúlk-
una og varð hún hjákona hans.
Nú lagði Kirstine og börn henn-
ar fæð á Vibeku og reyndu á
allar lundir að gera henni bölvun.
En samt tókst iienni að verjast
öllum óskunda meðan konungur
lifði. En eftir að hann dó var hún
varnarlaus. Og nú gerði Korfitz
Ulfeldt, tengdasonur Kirstinar
aðsúg að Vibeku í Bosenborgar-
höil og rak liana á burt úr höil-
inni, veika upp úr rúminu. Ásamt
öðrum tengdasonum Kristjáns
tókst honum að fá rikisráðið til
að setja rétt yfir Vibeku — án
allrar vitnaleiðslu — og dæma
hana fyrir róg og nið um Kirst-
inu. Ríkisráðið taldi sig ekki geta
gert það, en áður en lengra fór
dó Vibeka. Dóttirin, sem hún
liafði átt með konungi, giftist sið-
ar Claus Ahlefeldt marskálki.
Þegar Kirstine sá lik Vibelui
jós hún úr sér skömmunum.
Hún gat aldrei lifað í friði við
nokkurn mann. Átti í sifelldum
erjum við börn sín og tengdabörn,
oftast nær út af peningum. Árið
1657 svipti Friðrik III. liana
greifarfrúartitlinum. En jörðun-
um tveimur Iiélt hún og á Boller
andaðist hún 19. april 1658. —
Hún var barn sinnar tíðar, ófyrir-
leitin og ofstopafull, en varð fátt
til kosta talið. En hún er orðin
fræg i sögu Dana, fyrst og fremst
fyrir að hún var gift Kristjáni
IV. og átti svo mörg börn með
honum, að fjöldi núlifandi fólks
getur rakið ætt sína til hennar.
Það er reyndar ekki vist, að þvi
þyki nokkuð til þess koma, en það
er bót i máli, að það var konung-
ur, sem átti börnin með Kirstinu.
k'
3

3
3
í

3

Ljósið frá vasaljósinu hans skein
á þilin og Evelyn tók eftir ryðguðum
rafljósarofum, og þráðum, sem héngu
niður úr loftinu. Hún minntist ])ess
að Kínverjinn liafði talað eins og raf-
magnið befði bilað í gær eða í dag,
en þetta bcnti á að i mörg ár hefðu
cngin rafljós verið í Hotel Imperial.
„Þetta er óhugnanlegur staður!"
Það fór hrollur um Evelyn.
„Já, égbefi séð betri gistihús," svar-
aði Robert.
„Ég skit ekki að svo margir gestir
geti verið hérna að öll herbergin séu
■skipuð.“
„Það er alls ekki vist. Annað hvort
eru þau svo úr sér gengin, að ekki
er ihægt að nota þau handa gestum.
eða þá að Ping-Pong hefir ekki nénnt
að taka til í öðru :herbergi.“
„Mér fellur ekki þessi gististaður."
„Mér ekki heldur. En hér er elcki
á öðru völ, svo að við verðum að
sætta okkur við það.“ Robert talaði
rólega og þau gengu inn í stóran
borðsal. Þar brunnu kertaljós i cinu
horninu, í háum, þriggja arma
stjökum.
„Ég get ekki séð útlendu sölumenn-
ina, sem þú varst að tala um,“ muldr-
aði Evelyn. Hún varð að styðja sig
við borðið — þetta umverfi, þessi
tómleiki og það að þau voru þarna
alein innan um Kinvcrja, fór í taug-
arnar á iienni.
„Þetta er eini staðurinn, sem við
getum verið í hér í bænurn. Og mér
sýnist Ping-Pong vera besti náungi
— við eruni einu farþegarnir af fyrsta
farrými og þess vegna dekrar hann
ýið okkur. Ilann heldur að við séum
rík.“
,,-Ef þeir halda það hérna, myrða
þeir okkur umlir eins og við erum
sofnuð.“ Evelyn reyndi að brosa um
leið og hún sagði þetta, en skapið var
of bágt til að það gæti tekist.
Skapið varð ofurlitið léttara er þau
höfðu borðað fyrsta réttinn, sem var
fiskur — hann var ágætur. Og það
var heldur ekki hægt að finna að vín-
inu. Evelyn drakk glasið í botn.
Robert gerði sitt besta til að fá
ihana til að líta bjartari augum á til-
veruna. Og lionum tókst að fá ’hana til
að lita á þetta dularfulla liús frá bros-
legu hliðinni. Honum tókst að láta
hana lilæja að uppnefninu Ping-Pong
og sagði lienni sögur frá skólaárunum.
Hún liafði íheyrt þær áður, en cinmitt
þess vegna var gaman að heyra þær
þarna, á þessum framandi stað.
iÞau voru komin að kaffinu þegar
Ping-Pong kom til þeirra og sagði:
„Hér er gestur, sem spyr eftir herr-
anum!“
Robert varð forviða og stóð upp.
Það fór skuggi um andlitið en svo
settist hann aftur og sagði rólega:
„Biðjið hann um að koma hingað."
Ping-Pong fór út og eftir suttta
stund kom grannvaxinn Kinverji i
silfurgráum silkifötum inn í salinn.
„Herra Baird — þér munið líklcga
ckki eftir mér?“ sagði hann á galla-
lausri ensku.
„Þvert á móti, ég man vel cftir
yður,“ svaraði Robert, sem miklaðist
oft af því live vel hann myndi nöfn
og andlit. „Velkominn, herra Tam
Má ég kynna yður konuna mína.“
Tams pirði augunum á Evclyn.
Hann afþakkaði kaffið, sem Robert
bauð honum og sagði rólega og
áherslulaust:
„Herra Baird, ég frétti af tilviljun
að þér væruð með lestinni, og flýtli
mér til yðar, í dálitlum viðskiptaer-
indum.“
EveJyn fannst næstu augnablikin
vera eins og martröð. Hún heyrði
Robert og Tam tala um silfurnámur,
og skildist á samtalinu að Robert væri
fús til að fara með Tam og gefa lion-
um og vinum hans álit, eftir að hafa
skoðað námurnar.
„Ég ætla að fara með hr. Tam —
þykir þér það verra, Evelyn? Það er
varðandi viðskipti. Kannske einhverj-
ar 'bækur séu til hérna, sem þú getur
lesið í. Ég skal vera eins fljótur og
ég get, og vona að þér leiðist ckki
á meðan.“
„Þú veist vel að mér er illa við að
vera 'hérna ein.“
„Ég verð að fara með honum. Þetta
er mjög þýðingarmikið mál,“ svaraði
Robert rólega.
„IIvernig gat Iiann vitað að þú
varst hérna?“
„Einhver sem var i lestinni sagðt
honum það. Ég talaði við ýmsa Kín-
verja á leiðinni."
„Það er óvarlegt að fara tneð hon-
um á þessum tíma sólarhringsins,“
sagði Evelyn.
„Lestin fer snemrna í fyrramálið,
svo að ég get ekki farið með honum
þá, nema þá að tefja okkur um heilan
dag. Og þér fellur ekki svo vel hérna
að þú viljir vera lengur en þörf er
á, eða er það?“
Evelyn varð að játa það. Robert
hélt áfram:
„Ef þú ert hrædd þá skaltu setja
skorður við dyrnar að innanverðu.
iSkammbyssan mín er í stóru tösk-
unni. Annars skal ég scgja þér að ég
liefi þekkt Tam í mörg ár. Hann er
efnaður maður og hefir mikinn áhuga
á námum ...“
Tveimur mínútum síðar var hún
orðin ein.
Það fór hrollur um hana er hún
gekk upp stigann, með annan kerta-
stjakann i hendinni. Bergmálið af
fótataki lvennar hræddi hana og lnin
fann að einhverjar lifandi verur voru
nálægt henni. Hún hrökk við er hún
sá leðurblökur flögra undir loftinu.
Hún hljóðaði upp og missti stjak-
ann.
Hcnni fannst eilífðartími þangað til
hún sá ljós aftur, en hefði getað faðm-
að Ping-Pong að sér þegar liann kom
með olíulampann sinn og kveikti á
kertunum fyrir hana.
„Þér eruð hrædd við að vera hérna
ein?“ sagði hann og brosti. „Frúin
ætti að fara niður í búðina og biða
þar þangað til maðurinn hennar kem-
ur. Þar hittið þér franskan mann,
sem þér getið talað við.“
„Er búð hérna?“ hváði Evelyn for-
viða.
„Já, í útbyggingunni við gistihúsið.
Ef þér viljið koma með mér ...“
Evelyn elti Ping-Pong fram langan
gang. Hún sá hann opna dyr og segja:
„Herra, hérna er dama, sem kaupir
kannskc eitthvað."
Ping-Pong lét hana fara framhjá
sér og kom svo inn sjálfur. Hann
lokaði dyrunum hljóðlega eftir sér.
Evelyn tók eftir að maðurinn, sem
Ping-Pong liafði ávarpað „herra“, var
mjög gamall, franskur maður, með
ósvikinni kurteisi. Hann var auðsjá-
anlcga hissa á hve prúðbúin hún var
— það var vafalaust langt síðan svona
glæsileg kona hafði komið í búðina.
„Þér ætluðuð að kanna eitthvað, frú.
Ég hefi nú ekki margt að bjóða núna,
á þessum síðustu og verstu tímum ...“
„Gerið þér svo vcl. Ég skal sýna
yður það sem ég hefi.“
Hann kveikti á fleiri kertum og
Evelyn skoðaði forvitin gamla skranið
sem hann hafði. Þarna voru dýr silki-
efni, skammbyssur með perlumóður-
skefti, skartgripaskrín ...
„Ég hefi líka fleira en forna gripi.“
Gamli maðurinn sýndi henni sólhlifar
og kvenhatta, sem höfðu verið i tisku
1910 og flcira merkilegt, sem allir
voru hættir að nota. Evelyn var að
luigleiðahvað hún ælti helst að kanna,
og jafnframt afréð hún að vera ærleg
við manninn. Hún sagði ofur blátt
áfram:
„Ég kom hingað af þvi að ég var
hrædd við að vera cin. Maðurinn minn
er farinn út, og mér finnst gistihúsið
svo óhugnanlegt."
„Það skil ég vel, frú. Viljið þér
ekki tylla yður.“ Frakkinn bauð henni
stól.
Framhald á bls. 14,