Fálkinn - 08.06.1956, Síða 4

4
FÁLKINN
Fólk að vinna við rísplöntun í leðjunni á akrinum. Plönturnar standa upp úr vatninu.
Rísgr jónin - mikilviEgasta korntegund
Á Vesturlöndum ber hveitið
ægishjálm yfir aðrar kornteg-
undir, en rúgur, bygg og hafrar
eru í kjölfarinu. Vesturlandabúar
komast þó ekki hjá að gæða sér
á rísgrjónagraut við og við, að
minnsta kosti þykir okkur jóla-
grauturinn nærri því eins sjálf-
sagður oghangiketið. En rísgrjón-
in geta ekki talist nein aðalfæða
hvorki í Evrópu né Ameríku, þar
sem fólk hefir svo margar aðrar
korntegundir að leggja sér til
munns.
Hins vegar eru rísgrjónin aðal-
fæða hundraða milljóna í Asíu,
og sumt fólk sér varla aðra fæðu
en rísgrjón. Það munar um stór-
þjóðirnar í Indlandi og Kína, —
þær eru um þriðjungur alls mann-
kynsins og lifa að langmestu leyti
á rísgrjónum. Án rísgrjónanna
hefðu þær ekki getað orðið jafn
fjölmennar og þær eru.
I landafræðinni er veröldinni
skipt í kornsvæði. Bandaríkin eru
mesta maísræktarlandið, Evrópa,
Kanada og Argentína hveitilönd
og ennfremur Vestur-Asía og
Norður-Afrika, Rússland er rúg-
landið en norðurhjari Evrópu
framleiðir bygg og hafra. En 90
af hverjum 100 pundum rísgrjón-
anna sem spretta í heiminum,
eru ræktuð í Asíu — og mest af
þeirri framleiðslu étið þar líka.
Þrátt fyrir þau kynstur af ris-
grjónum sem framleidd eru í
Kína og Indlandi verður ekkert
afgangs handa öðrum þjóðum,
þvi að svo marga munna verður
að metta. Hins vegar er veru-
legur rísútflutningur frá Burma.
Rísgrjónin verða að vera í vot-
lendi til að vaxa. Jurtinni er
plantað í leðjumýri, og þeir sem
starfa að þvi standa í vatni upp
í kálfa. Sums staðar er svo mis-
hæðótt að engir mýraflákar eru
til, og eru garðar þá hlaðnir
langsum í fláunum og vatni veitt
yfir landið til þess að fá skilyrði
fyrir ræktinni. En uppskeran af
þessum risekrum er óvissari en
af jafnlendinu. Og ef vatnsveitan
á þessar brekku-ekrur bregst, er
allt í voða.
Rísjurtin fluttist til Ameríku á
17 öld. Það vildi þannig til: Skip
nokkurt lagði út frá Liverpool og
var ferðinni heitið til Madagaskar.
En skipið hrakti svo rækilega af
leið að það lenti að lokum fyrir
vestan Atlantshaf — í Charleston
í Carolina. Einn af farþegunum
hafði svolítið af rísgrjónum með-
ferðis og datt í hug að setja þau
niður, meðan hann beið eftir að
gert væri við skipið og hann gæti
haldið áfram ferðinni. Þessi til-
raun tókst ágætlega, og nú er
talsvert flutt út af rísgrjónum
frá Carolina til ýmissa Ianda í ver-
öldinni. Var mikil eftirspurn eftir
Carolinagrjónum í síðustu heims-
styrjöld, því að þá höfðu Japanar
hernumið öll löndin, sem annars
flytja út rís til vesturlanda, nefni-
lega Burma, Indokína og Síam.
í Evrópu sjá menn varla ann-
að en ,,póleruð“ eða hýðislaus
rísgrjón. En ef austurlandabúar
ætu þau þannig, mundu grjónin
ekki treyna eins vel i þeim lífið
og þau gera. 1 hýðinu eru sem sé
ýms nauðsynlegustu næringarefn-
in, en póleruð grjón eru mjög ein-
hæf fæða. Austurlandabúar eiga
svo mikið undir grjónunum að ef
þeir ætu þau hýðislaus mundi
fólk deyja úr skyrbjúg í stórum
stíl.
Næringargildi og hollusta rís-
grjónanna hefir verið læknunum
mikið í’annsóknarefni og eru þeir
ekki sammála um næringargildi
þeirra, eða lækningamátt. Til eru
læknar sem halda því fram, að
með því að láta fólk borða rís,
Kvarnirnar, sem notaðar eru til að mala rísgrjónin eru engin nýtísku
verkfæri.
ávaxtasafa, sykur, járnsölt og
fjörefni, sé hægt að lækna 60 af
hverjum hundrað manns, sem
þjást af of miklum blóðþrýstingi
eða nýrnasjúkdómum. Og víst er
um það að rísgrjón eru holl fyrir
tennurnar — það sýna austur-
landabúar best sjálfir. Fólk austur
í Kóreu, jafnvel fátækustu betl-
arar, sem aldrei hafa heyrt tann-
lækni eða tannkrem nefnt, hafa
svo fallegar, jafnar og hvítar
tennur að kvikmyndadísirnar í
Hollywood mættu öfunda það.
En það er versta vinna að rækta
rísgrjón, að minnsta kosti í aust-
urlöndum, þar sem öll tækni er á
lágu stigi og þúsund ára gömul
amþoð eru notuð við ræktunina.
mannkynsins
Á hverju vori verður að plægja
rísekrurnar, eða réttara sagt
„hræra í þeim“. Til þessa notar
þóndinn tréplóg, sem hann beitir
vatnavísundunum fyrir, og vinnu-
tíminn er myrkranna á milli.
Hvert grjón er dýrmætt, og ef
uppskeran bregst er hungurs-
neyðin óhjákvæmileg. Fátækustu
bændurnir eiga hvorki plóg né
Rísknippin eru hengd á háar hespur
og skrælþurrkuð.